فهرست
مقدمه 3
تعاریف.. 4
تاریخچه : 4
مناره ها در قبل از اسلام 4
تحول مناره در دوران اسلامی. 5
کاربرد مناره 7
مسجد سلطان احمد استانبول. 8
معماری مناره 8
تزئینات.. 11
مصالح ساختمانی : 15
مالويا 16
ساختمان مناره 16
مناره هاي منشوري. 19
مناره هاي مخروطي. 19
محراب مسجد 19
گودی محراب.. 20
ریشه کلمه 20
نقشه محراب.. 21
هنرهای تجسمی. 21
گچ بری. 22
ریشه کلمه محراب.. 28
گودی محراب نماز. 28
چگونگی محراب در عبادتگاه سایر ادیان. 29
محراب در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 29
محراب.. 30
چگونگی محراب در عبادتگاه سایر ادیان. 31
مناره 32
معنی لغوی. 32
کاربرد 32
مناره‌ها سه کاربرد اصلی دارند: 32
قطب منار دهلی. 33
اجزاء. 33
بلندترین مناره‌های کهن. 34
کاربرد 34
قطب منار دهلی. 35
اجزاء. 35
مناره‌ها از چهار جزء اصلی تشکیل شده‌اند: 35
مناره‌ها در تاریخ پیش از اسلام 37
مناره‌ها در تاریخ پس از اسلام تا دوره قاجاریه 38
نتیجه‌گیری: 39
مناره و كاركردهای آن در تاریخ اسلام. 40
مناره ها 42
منابع: 43
مقدمه
مناره ها یکی از عناصر اصلی فن و هنر معماری اسلامی محسوب می شوند. الگوی اصلی مناره ها، برجهای کوتاه و مربع شکل پیش از اسلام سوریه بود که برای معابد و یا مقاصد کلیسایی ساخته می شد ولی معماران مسلمان بر ارتفاع آن افزودند و به بناهای پله دار چند طبقه ای از نوع فانوس های دریایی رومی نزدیک تر کردند. نخستین مناره در حدود سال 45 هجری به درخواست والی عراق، زیاد بن ابیهی، در مسجد جامع بصره برپا شد. بلافاصله پس از آن، به دستور حاکم مصر، چهار مناره به مسجد عمرو در فسطاط ملحق گردید و این در حالی است که در مصر، مناره های دیگری به مساجد اضافه می شدند. شاید بتوان رواج ساخت مناره ها در جوامعی با جمعیت غالب غیر مسلمان را در تمایل مسلمین به ابراز و تحکیم حضور خود و نیز عاملی در گردآوری مسلمانان پراکنده از نواحی مختلف شهر به منظور انجام فریضه نماز دانست. لغت: مناره .ماذنه .صومعه هر یک ریشه در جنبه های کاملا متفاوت عملکرد ساختمان دارند. این واژه هیچ گونه دلالت ضمنی به فراخوان مردم به نماز ندارد و به معنی مکان نور و روشنایی است.گاهی معادل با فانوس دریایی تصور می شود. به خصوص از زمانی که چنین ساختاری تا ظهور اسلام به طور گسترده برای اهداف نظامی بیزانسی در شمال آفریقا و سوریه استفاده می شد.
مناره جز اجزای ضروری معماری اسلامی نیست و می بینیم که جمعیت های اسلامی از کشمیر تا سودان به ویژه وهابیون عربستان از ساختن مناره پرهیز می کنند برج های استوانه ای که به قلعه های نظامی اسلامی در کرانه ی شمال آفریقا مانند تونس اضافه شدند نه تنها حکم فانوس دریایی و دیده بانی را داشتند بلکه مناره نیز نام گرفتند پس بدون تردید ریشه واژه ی مناره از لغت عربی نور به معنای روشنایی مشتق شده است از این ارتباط با روشنایی به عنوان پایه ای برای تفسیر نمادین مناره به عنوان تجلی نور الهی و یا تصویر درخشش معنوی نیز استفاده شده است.
لغت مناره در یک روند نزولی در مفهوم تابلوی راهنما و یا تیرک نشانه ، سنگ های مرزی و برج دیده بانی به کار برده می شود.
تعاریف
مناره يعني جاي نار، جاي نور، جاي روشنايي، ساختمان برج مانندي است که در کنار راه براي روشن کردن چراغ و راهنمايي می سازند .
مناره ها يکي از عناصر اصلي فن و هنر معماري اسلامي محسوب مي شوند . الگوي اصلي مناره ها ، برجهاي کوتاه و مربع شکل پيش از اسلام در سوريه بود که براي معابد و يا مقاصد کليسايي ساخته مي شد . ولي معماران مسلمان بر ارتفاع آن افزودند و به بناهاي پله دار چند طبقه اي از نوع فانوس هاي دريايي رومي نزديک تر کردند .
در ايران پيش از اسلام نيز ريشه هاي ساخت مناره به چشم مي خورد . پيش از اسلام ، منار (ميل) ، عنصر نمادين براي راه جويان بيابان ها بود که در حيطه حکومت ساساني ، نوعي آتشگاه نيز محسوب مي شد و مسئوليت نگهداري آتش آن بر عهده موبدان گذاشته شده بود . هدف از ساخت مناره ها در آن زمان ، عبادت و راهنمايي مسافران بود و پس از اسلام در کنار مساجد ، عنصري نمادين گشت براي هدايت ديده و دل به سوي مکان مقدس مسجد . نخستين مناره‌ها كه مناره‌هاي گردی هستند ، به صورت تك ظاهر شدند . مناره از زمان وليدبن عبدالملک در معماري جهان اسلام ظاهر شد و مسجد جامع دمشق هم به عنوان نقطة عطف معماري زمان وليدبن عبدالملک مي‌باشد .
تاریخچه :
زمانی به فن معماری اسلامی عموما و مناره خصوصا ، در ایران پی خواهیم برد که حتی الامکان در مورد کاربرد اولیه آن بررسی و تحقیق کرده باشیم . در این گفتار صرفا مناره های دوره اسلامی مورد نظر است ، لیکن از آنجا که معماری این دوره در ایران بدون تردید با تغییراتی ،ریشه در طرحهای معماری قبل از اسلام دارند ، اشاره به تاریخچه کوتاهی از معماری مناره ها ی قبل از اسلام نیز ضروری می نماید .
مناره ها در قبل از اسلام
از آثار و علایم مناره ها ی قبل از اسلام که تعداد بسیار اندکی از آن در ایران باقی مانده ، چنین بر می آیدکه مناره با هدف راهنما بودن در دوران قبل از اسلام ساخته می شده است بعضی از مورخین و باستان شناسان هر بنایی که بر آن آتش فروزان وجود داشت ، مناره می خوانند . تا جایی که به زیگورات چغار زنبیل در شوش و کعبه زرتشت در قارس که هیج شباهتی به مناره ندارد نیز نام مناره نهاده اند که این با آنچه به معنی " میل و منار "آمده است تفاوت فا حش دارد .
در حال حاضر در کنار مناره های قبل از اسلام نشانه ای از ساختمان دیده نمی شود ، بلکه میتوان گفت که مناره ها نشان دهنده وجود آتشکده ها و آتشگا ههای بزرگی بوده اند که اثبات آن محتاج به بررسی و تحقیق بیشتزی خواهد بود . قدیمی ترین مناره یا برج راهنما ی موجود میل نور آباد ، معروف به میل اژدها متعلق به دوره اشکانیان است که د رغرب نور آباد ممسنی قرار گرفته است
این میل دارای حدود هفت متر بلندی بوده ،قاعده و تمام بدنه آن با سنگهای سفید تراش منظم ساخته شده است .پلکان میل اژدها در درون برج قرار دارد و بر بالای آن آتشدان سنگی جای داشته است .
در زمان ساسانیان نیز مناره ای با خصوصیات متفاوت با مناره فوق به جای مانده است که اکنون در مرکز شهر باستانی فیروز آباد به صورت توده جسیمی از سنگ و گچ خود نمایی می کند .مناره به صورت چهارضلعی ساخته شده ،با پلکانی که بر بدنه بیرونی مناره احداث شده بود ،به بالای آن نیز می رفته اند . ارتفاع مناره که در ابتدا بیش از 33 متر بوده ، درحال جاضر 26 متر می باشد .ابعاد مناره در پایین بیش از 11 متر است و هرقدر بدنه مناره بالاتر می رود از پهنای آن کاسته می شود .با آنکه ویرانی بسیار به بنا راه یافته ،امروزه پایه مرتفع و قطور آن در وسط ویرانه ها ی فیروز آباد برافراشته است و ازمسافت دور جلب نظر می نماید .