چکیده

از مهم‌ترین عوامل اصلی در موفقیت به‌کارگیری تکنولوژی در جهت کسب مزیت رقابتی،آگاهی و شناخت سطح قابلیت تکنولوژیک بنگاه و استفاده مناسب از آن‌ها می باشد.

ارزیابی نیازهای تکنولوژیک ابزاری است که به منظور تعیین قابلیت های مورد نیاز برای اجرای اولویت های تکنولوژیک بکار می رود. ارزیابی نیازهای تکنولوژیک نه تنها حوزه های ضعیف و مشکل ساز بنگاه را شناسایی می کند،بلکه به مزیت های نسبی بنگاه نیز توجه داشته و آن‌ها را مشخص می سازد. تحقیق حاضر در پی ارزیابی قابلیت های فناورانه در جهت تدوین استراتژی در شرکت‌های خدماتی می‎باشد. حال با توجه به اهمیت موضوع ارزیابی قابلیت های فناورانه و مبحث تدوین استراتژی و همچنین اهمیت ارزیابی قابلیت های فناورانه در جهت تدوین استراتژی ، در این پژوهش به شناسایی و اولویت‌بندی تکنولوژی های فعلی و شاخص های مناسب ارزیابی قابلیت های فناورانه می‌پردازیم، در این راستا شرکت هواپیمایی خلیج فارس برای انجام پژوهش در نظر گرفته می‌شود.  در این تحقیق با بررسی ادبیات موضوع و با رعایت الزامات تعریف قابلیت های فناورانه ، تعداد 52 تکنولوژی شناسایی ‎شدند. اهمیت این شاخص‎ها از طریق توزیع 200 پرسشنامه بین مدیران و کارشناسان شرکت هواپیمایی خلیج فارس واقع در استان اصفهان، مورد بررسی قرار گرفت و تعداد 195 پرسشنامه مرجوع شد، داده‎های جمع‎آوری شده از طریق تکنیک تاپسیس فازی، تجزیه و تحلیل شده و در نهایت شاخص ها اولویت بندی گردیدند.همچنین با استفاده از مدل پاندا سطوح قابلیت های فناورانه این شرکت با تعداد 36 شاخص عملکرد مورد ارزیابی واقع گردید و در نهایت شکاف بین سطح موجود و مطلوب قابلیت های فناورانه بررسی گردید.

کلید واژه‎ها: قابلیت های فناورانه ، تکنیک تاپسیس فازی، استراتژی، شرکت هواپیمایی خلیج فارس.

فهرست مطالب

موضوع                                          صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق  .............................................................................................................. 2

مقدمه                                           2

1-1- بیان مسئله                                     3

2-1- اهمیت و ضرورت موضوع                                4

3-1- گزاره های تحقیق                                    6

  1-3-1- پرسش های اصلی و فرعی                           6

  2-3-1- هدف های تحقیق                              6

4-1- روش کلی تحقیق                                  6

  1-4-1- جامعه تحقیق، نمونه گیری                           7

  2-4-1- روش گردآوری داده ها                               7

  3-4-1- روش تحلیل داده ها                              7

5-1- موانع و محدودیت های تحقیق                             8

6-1- خلاصه ای از پیشینه تحقیق مرتبط                             8

7-1- شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق                           10

8-1- نقشه راه                                       12

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق  .........................................................................................  13

مقدمه                                           14

1-2- مفاهیم فناوری و تعاریف                                14

2-2- طبقه بندی تکنولوژی                                 17

3-2- مفهوم استراتژی                                     20

  1-3-2- تعریف جامع مدیریت استراتژیک                           21

  2-3-2- ماهیت و اهداف استراتژی ها                             22

4-2- استراتژی تکنولوژی                                  22

  1-4-2- استراتژی تکنولوژی در سطح بنگاه                        23

  2-4-2- استراتژی تکنولوژی برای شرکت های خدماتی                    24

5-2- ارزیابی تکنولوژی                                   25

  1-5-2- انواع ارزیابی تکنولوژی                                28

  2-5-2- مقایسه رویکردهای اصلی ارزیابی تکنولوژی                    30

6-2- مفهوم ارزیابی توانمندی تکنولوژی                           32

  1-6-2- ارزیابی توانمندی تکنولوژی                             35

  2-6-2- ارزیابی توانمندی تکنولوژی برای شرکت های خدماتی                38

7-2- مدل های ارزیابی توانمندی تکنولوژی                             39

  1-7-2- روش اطلس تکنولوژی                              40

  2-7-2- مدل پورتر                                  41

  3-7-2- مدل پاندا و راماناتان                                 42

  4-7-2- مدل فورد                                   43

  5-7-2- مدل تناسب تکنولوژی                                44

  6-7-2- مدل چیزا                                   45

  7-7-2- مدل TIME                                    45

  8-7-2- مدل فال                                    47

8-2- صنایع هوایی                                    48

9-2- شرکت هواپیمایی خلیج فارس                           48

10-2- پژوهش های انجام گرفته                                50

11-2- جمع بندی                                      55

فصل سوم : روش شناسی تحقیق   .................................................................................................. .......    57

مقدمه                                           58

1-3- روش تحقیق                                  59

2-3- جامعه تحقیق و نمونه گیری                              60

  1-2-3- جامعه آماری                                    60

  2-2-3- روش نمونه گیری و حجم نمونه                            61

3-3- جمع آوری داده ها                                   62

  1-3-3- روش و ابزار جمع آوری داده ها                          62

  2-3-3- مقیاس مورد استفاده                                63

  3-3-3- روایی ابزار                                    64

  4-3-3- پایایی ابزار                                   64

4-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها                                 66

  1-4-3- تکنیک تاپسیس فازی                              66

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها  .........................................................................................  70

مقدمه                                           71

1-4- روش تجزیه و تحلیل داده ها                                 71

  1-1-4- طراحی پرسشنامه                                 72

  2-1-4- آزمون قابلیت اعتماد پرسشنامه                          72

  3-1-4- نتایج مربوط به مشخصات مصاحبه شوندگان                      74

2-4- تجزیه و تحلیل داده ها                              78

  1-2-4- ارزیابی سطوح توانمندی تکنولوژی                        78

  2-2-4- شناسایی تکنولوژی های مرتبط با ایرلاین                         80

  3-2-4- طبقه بندی تکنولوژی های مرتبط با ایرلاین                    81

4-4- اولویت بندی تکنولوژی ها با تکنیک تاپسیس فازی                     83

5-4- جمع بندی                                       87

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات.....................................................................................   88

مقدمه                                           89

1-5- نتایج و یافته های تحقیق                               89

  1-1-5- نتایج مربوط به تعیین شاخص های اولویت بندی                    93

2-5- مزایای الگوریتم پیشنهادی و تکنیک تاپسیس فازی                     93

3-5- پیشنهاداتی جهت کاربرد نتایج تحقیق                         94

4-5- پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی                           94

5-5- جمع بندی                                       95

فهرست جداول

جدول                                      صفحه

جدول 1-2  مقایسه رویکردهای TA بر حسب معیارهای انتخاب شده                           32 جدول 2-2  دیدگاه های مختلف در ترکیب اجزای متدولوژی مطالعه ارزیابی تکنولوژی                      39 جدول 3-2 طبقه بندی مدل های ارزیابی توانمندی تکنولوژیکی                  40

جدول 4-2 برخی از پژوهش­های انجام گرفته                            50

جدول 5-2 جمع‎بندی شاخص‎ها                              55

جدول 1-4 آزمون آلفای کرونباخ برای قابلیت اعتماد پرسشنامه                  73

جدول2-4 سطح تحصیلات مصاحبه شوندگان                       74

جدول3-4 سن مصاحبه شوندگان                               75

جدول 4-4  نوع استخدام مصاحبه شوندگان                           76

جدول 5-4 سابقه کار یا تجربه مصاحبه شوندگان                         77

جدول 6-4 میانگین سطوح توانمندی استراتژیک                       78

جدول 8-4 میانگین سطوح توانمندی تکنولوژیک مکمل سازمان                  79

جدول 9-4 میانگین امتیازات و درصد توانمندی ابعاد سطوح توانمندی تکنولوژیک        79

جدول 10-4 میزان کمی شکاف بین سطح موجود و سطح مطلوب                   80

جدول 11-4 تکنولوژی های حوزه هواپیما                                    81

جدول 11-4 تکنولوژی های حوزه هواپیما                            81

جدول 13-4 تکنولوژی های حوزه نگهداری و تعمیرات                      81

جدول 14-4 تکنولوژی های حوزه مسافر                                    82

جدول 15-4 تکنولوژی های حوزه خدمات فرودگاهی                         82

جدول 16-4 تکنولوژی های حوزه خدمه پرواز                         82

جدول 17-4 تکنولوژی های حوزه بازرگانی                           83

جدول 18-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه هواپیما               84

جدول 19-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه اداری مالی            84

جدول 20-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه نگهداری و تعمیرات         84

جدول 21-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه مسافر                 85

جدول 22-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه فرودگاه و خدمات فرودگاهی      85

جدول 23-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه خدمه پرواز            86

جدول 24-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی تکنولوژی های حوزه بازرگانی                  86

جدول 1-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه هواپیما                       90

جدول 2-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه اداری مالی                     91

جدول 3-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه نگهداری و تعمیرات               91

جدول 4-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه مسافر                       91

جدول 5-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه خدمات فرودگاهی                  92

جدول 6-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه خدمه پرواز                     92

جدول 7-5 اولویت بندی تکنولوژی های حوزه بازرگانی                    92

فهرست اشکال

شکل                                   صفحه

شکل 1-1  دیاگرام ارزیابی قابلیت فناورانه بر اساس مدل پاندا و راماناتان               4

شکل 2-1 نحوه شکل گیری استراتژی سازمان                      5

شکل 3-1  نقشه راه                                   12

شکل 1-2 مدل تجویزی مدیریت استراتژیک                            21

شکل 2-2 سطوح تکنولوژیک بنگاه                               36

شکل 3-2 مدل پیشنهادی پورتر                              42

شکل 4-2 مدل TIME                                     46

شکل 5-2 چهارچوب پیاده سازی مدل TIME                         46

شکل 1-4 سطح تحصیلات مصاحبه شوندگان                       74

شکل 2-4 سن مصاحبه شوندگان                               75

شکل 3-4 نوع استخدام مصاحبه شوندگان                             76

شکل  4-4 سابقه کار یا تجربه مصاحبه شوندگان