چکیده

فرايند جهاني شدن، به وجود آمدن سازمان‌تجارت جهاني و يکپارچگي بازارهاي جهاني، پيشرفتهاي سريع و بنيادين تکنولوژيک، پيشرفت هاي جديد در زمينه‌فناوري اطلاعات، افزايش تغييرات سريع در الگوهاي مصرف و تقاضا، تبيين کنترل هاي آلودگي محيط زيست و حفظ منابع انرژي، کمبود منابع و هزينه‌هاي بالاي آنها، چالشهايي هستند که بنگاه‌ها و صنايع مختلف در عرصة تجارت و فعاليتهاي اقتصادي با ان روبرو هستند و ادامة حيات آنها، منوط به تصميم گيري درست و به موقع در برابر اين تغييرات است. در اين ميان، فرايند جهاني شدن و گسترش بازارهاي مصرف و نيز افزايش تعداد رقبا و شدت رقابت، باعث اهميت بخشيدن به مفاهيمي مانند رقابت‌پذيري و از سوی دیگر، پررنگ شدن مفهوم چابکی شده است.اين امر موجب گرديده تا بنگاه‌ها، صنايع و کشورهاي مختلف در جهت ارتقاي رقابت‌پذيري خود به شناسايي عوامل مؤثر بر رقابت‌پذيري و چابکی به منظور هماهنگی با تغییرات محیطی و با هدف تقويت آنها تلاش کنند.

از سوی دیگر، از انجایی که طی توليد ناب زوايد و اتلاف های توليد انبوه حذف می گردد، در دهه 80، بسياری از شرکتهای مشهور در سرتاسر دنيا شروع به بکارگيری برنامه هايی کردند که به وسيله ان ها بتوانند بهره وری و کيفيت خود را بهبود بخشند.

امروزه نيز عواملی همچون افزايش رقابت در بين شرکت ها، بهبود سرعت تغييرات و متلاطم بودن وضعيت تقاضای مشتريان باعث شده است سطوح و نوع تقاضاها به سرعت در حال تغيير باشند و همگام با جهانی شدن شرکت ها، رقابت جهانی نيز در حال تقويت شود. اين مسئله به خوبی نشان می دهد بازارهای محصولات به بلوغ کافی رسيده و مشتريان کالاهايی را تقاضا می کنند که نيازهای مشخص آنها را ارضا نمايد. دانشمندان بسيار زيادی بر اين باور هستند که برای پوشش چنين بازارهايي ناب شدن يکی از الزامات اجتناب ناپذير و ضروری شرکت ها می باشد.

 همچنین، یکی از صنایع برجسته و رو به رشد کشور ایران، صنعت کاشی است و ایران در صنعت کاشی رو به رشد می باشد به طوری که تاکنون در رده بزرگترین تولیدکنندگان کاشی و سرامیک جهان جای داشته و روز بروز، این صنعت در میزان تولید و افزایش ظرفیت تولید رشد بسزایی دارد. از این رو، در این مطالعه این صنعت در زمینه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق به بررسی ارتباط این متغیرهای موثر بر رقابت پذیری سازمانی پرداخته شده است و ارتباط نابی و چابکی بر رقابت پذیری در صنعت کاشی و سرامیک مورد بررسی قرار می گیرد و شدت تأثیر این مؤلفه ها بر رقابت پذیری بدست خواهد آمد و به منظور دستیابی به این اهداف از تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS  و تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار LISREL بهره گرفته می شود.

فهرست

فصل اول: کلیات تحقیق

1.1. مقدمه............................................................................................................................................................2

2.1. ضرورت و اهمیت تحقیق...........................................................................................................................3

3.1. بیان مسئله...................................................................................................................................................4

4.1. هدف تحقیق................................................................................................................................................5

5.1. سئوالات و فرضیات پژوهش......................................................................................................................6

6..1 .قلمرو پژوهش..............................................................................................................................................6

7.1. روش انجام پژوهش....................................................................................................................................7

8.1. تعریف عملیاتی متغیرها............................................................................................................................8

9.1. جمع بندی...................................................................................................................................................9

فصل دوم: مروري بر ادبیات تحقیق

1.2. مقدمه.........................................................................................................................................................11

2.2.کلياتي پيرامون توليد ناب.......................................................................................................................14

    1.2.2. ناب بودن.......................................................................................................................................................................15

    2.2.2.تعاريف توليد ناب..........................................................................................................................................................15

    3.2.2. تاريخچه توليد ناب.....................................................................................................................................................18

    4.2.2. نتايج بکارگيری توليد ناب.........................................................................................................................................23

    5.2.2. توليد ناب و صنايع ايران............................................................................................................................................27

    6.2.2. توليد ناب و صنايع کاشی و سراميک ....................................................................................................................28

    7.2.2. مؤلفه های توليد ناب..................................................................................................................................................30

3.2. چابکی سازمانی........................................................................................................................................39

    1.3.2. مفهوم چابکی و تولید چابک....................................................................................................................................41

    2.3.2.خصوصیات و ویژگی‌های سازمان چابک..................................................................................................................44

    3.3.2. -قابلیت‌های کلیدی چابکی در سازمان..................................................................................................................47

    4.3.2. مؤلفه‌های شکل گیری تولید چابک........................................................................................................................49

4.2. رقابت پذیری.............................................................................................................................................53

    1.4.2. مفهوم رقابت‌پذيري....................................................................................................................................................54

    2.4.2. مدل الماس‌ پورتر........................................................................................................................................................54

   3.4.2.  استراتژی رقابتی ........................................................................................................................................................59

    1.3.4.2.  تمرکز بر هزینه...........................................................................................................................................................61

                    1.1.3.4.2. استفاده حد اکثر از ظرفیت تولید ................................................................................................................62

                   2.1.3.4.2. صرفه جویی در مقیاس..................................................................................................................................62

                   3.1.3.4.2.  پیشرفت های تکنولوژیکی...........................................................................................................................63

                   4.1.3.4.2.  تأثیرات یادگیری/ تجربه..............................................................................................................................63

          2.3.4.2. استراتژی تمایز محصول................................................................................................................................65

   4.4.2. استراتژی بهترین شیوه هزینه کردن........................................................................................................................66

    5.4.2.  استراتژی تمرکز.........................................................................................................................................................67

    6.4.2. جمع بندی مؤلفه های تعیین کننده رقابت پذیری سازمانی............................................................................68

5.2.  نتیجه گیری.........................................................................................................................................70

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

1.3.  مقدمه........................................................................................................................................................72

2.3. معرفی متغیر های تعیین چابکی سازمانی.........................................................................................73

3.3. معرفی مؤلفه های های تعیین نابی.....................................................................................................75

4.3. معرفی مؤلفه های تعیین رقابت پذیری..............................................................................................77

5.3. سئوالات و فرضیات پژوهش..................................................................................................................79

6.3. روش تحقیق..............................................................................................................................................79

7.3. جامعه آماري.............................................................................................................................................80

8.3. حجم منطقی گروه نمونه.......................................................................................................................80

9.3. ابزار گردآوري داده ها.............................................................................................................................82

10.3. روش تجزیه و تحلیل...........................................................................................................................83

    1.10.3. تحلیل عاملی ...........................................................................................................................................................83

    2.10.3. آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett).....................................................................................................85

    3.10.3. جدول اشتراکات (Communalities).............................................................................................................86

     4.10.3. جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained)....................................................86

     5.10.3. ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه ...................................................................................................................................86

     6.10.3.. چرخش دورانی و تفسیر.......................................................................................................................................87

     7.10.3. جدول ماتریس چرخش یافته(Rotated Component Matrix)......................................................88

11.3. مدل یابی معادلات ساختاری.............................................................................................................88

12.3.  نوع پژوهش..........................................................................................................................................89

13.3. روایی و پایایی ابزار پژوهش................................................................................................................90

14.3. نتیجه گیری...........................................................................................................................................97

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1.4. مقدمه.........................................................................................................................................................99

2.4. دسته بندی مؤلفه های مربوط به حوزه چابکی................................................................................99

    1.2.4. آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett).....................................................................................................103

    2.2.4. جدول اشتراکات(Communalities).............................................................................................................104

    3.2.4. جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained).....................................................104

    4.2.4. ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه ....................................................................................................................................105

    5.2.4. جدول ماتریس چرخش یافته (Rotated Component Matrix)......................................................107

    6.2.4. تحلیل عاملی تأییدی مؤلفه های مربوط به متغیر چابکی..............................................................................111

    7.2.4. برونداد نتایج تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای چابکی....................................................................................113

    8.2.4. تفسیر خروجی(برونداد) تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای چابکی.................................................................113

3.4. دسته بندی مؤلفه های مربوط به حوزه نابی..................................................................................117

    1.3.4. آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett).....................................................................................................120

    2.3.4. جدول اشتراکات (Communalities)............................................................................................................120

    3.3.4. جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained).....................................................121

    4.3.4. ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه.....................................................................................................................................122

    5.3.4. جدول ماتریس چرخش یافته (Rotated Component Matrix).......................................................124

    6.3.4. تحلیل عاملی تأییدی مربوط به دسته بندی متغیر های نابی.......................................................................128

    7.3.4. برونداد نتایج تحلیل عاملی تأییدی متغیر های نابی........................................................................................130

    8.3.4. تفسیر خروجی(برونداد) تحلیل عاملی تأییدی متغیر های نابی....................................................................130

4.4.  دسته بندی مؤلفه های مربوط به حوزه رقابت پذیری................................................................134

    1.4.4.  آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett)...................................................................................................137

    2.4.4. جدول اشتراکات (Communalities)............................................................................................................138

    3.4.4. جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained).....................................................138

    4.4.4. ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه....................................................................................................................................139

    5.4.4. جدول ماتریس چرخش یافته (Rotated Component Matrix)......................................................141

    6.4.4.  تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای رقابت پذیری................................................................................................145

    7.4.4.  برونداد نتایج تحلیل عاملی تأییدی متغیر های رقابت پذیری......................................................................147

    8.4.4.  تفسیر خروجی(برونداد) تحلیل عاملی تأییدی متغیر های رقابت پذیری..................................................147

5.4. دسته بندی متغیر های تحقیق.........................................................................................................151

    1.5.4. آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett)....................................................................................................154

    2.5.4. جدول اشتراکات (Communalities)............................................................................................................154

    3.5.4. جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained)....................................................155

    4.5.4. جدول ماتریس چرخش یافته (Rotated Component Matrix)......................................................155

    5.5.4. تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای اصلی و فرعی تحقیق  ...............................................................................159

    6.5.4. برونداد نتایج تحلیل عاملی تأییدی متغیر های تحقیق...................................................................................161

    7.5.4. تفسیر خروجی(برونداد) تحلیل عاملی تأییدی متغیر های تحقیق...............................................................161

6.4. تعیین نوع ارتباط بین نابی- چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی در صنعت کاشی.....163

   1.6.4.  برونداد نتایج تحلیل عاملی تأییدی تمامی متغیر های تحقیق....................................................................167

    2.6.4. تفسیر نتایج تحلیل عاملی تأییدی تمامی متغیر های تحقیق ......................................................................167

    3.6.4. تشریح و بررسی ارتباط نابی و چابکی بر رقابت پذیری سازمانی..................................................................170

6.4. جمع بندی.............................................................................................................................................174

فصل پنجم: نتیجه گیري

1.5. مقدمه.....................................................................................................................................................177

2.5. محدودیتهاي پژوهش...........................................................................................................................177

3.5. نتایج تحقیق...........................................................................................................................................178

    1.3.5.  معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه ناب بودن در صنعت کاشی ..........................................................179

    2.3.5. معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه چابک بودن در صنعت کاشی ........................................................180

    3.3.5.  معرفی شاخص های سنجش رقابت پذیری در صنعت کاشی .....................................................................181

    4.3.5. تعیین نوع ارتباط بین نابی- چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی در صنعت کاشی.......................182

    5.3.5. تعیین شدت رابطه تأثیر مؤلفه های نابی و چابکی سازمانی بر رقابت پذیری ..........................................183

4.5.  پیشنهادات............................................................................................................................................184

5.5. تحقیقات آینده.......................................................................................................................................186

6.5.  جمع بندی............................................................................................................................................187

فهرست منابع و مآخذ...................................................................................................................................188

فهرست جداول

جدول 1.2.  برخی مزايا و منافع توليد ناب.................................................................................................25

جدول 2.2. حوزه ها و برنامه هاي بهبود نابی در 27 شرکت ناب..........................................................33

جدول 3.2. ابزارها و اصول نظام توليد ناب به نقل از مک لاچلين........................................................34

جدول 4.2.  طبقه بندی ابزارها و مؤلفه ها  اصلی و فرعی توليد ناب...................................................36

جدول 5.2. تعاریف و مفاهیم تولید چابک و چابکی.................................................................................43

جدول 6.2. معيارهاي بيست گانه توليد چابك..........................................................................................50

جدول 1.3.  متغیر های تعیین چابکی.........................................................................................................74

جدول2.3. متغیر های تعیین نابی.................................................................................................................76

جدول3.3. متغیر های تعیین رقابت پذیری................................................................................................78

جدول 4.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های نابی..................................................94

جدول 5.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های چابکی.............................................95

جدول 6.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های رقابت پذیری..................................96

جدول 1.4. معرفی مؤلفه های چابکی.......................................................................................................101

جدول 2.4. جدول آزمون KMO و کرویت بارتلت متغیر های چابکی..............................................103

جدول 3.4. جدول ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه متغیر های چابکی......................................................106

جدول 4.4. جدول ماتریس چرخش یافته متغیر های چابکی.............................................................108

جدول5.4. دسته بندی سؤالات چابکی.....................................................................................................109

جدول 6.4. برونداد تحلیل عاملی تأییدی مربوط به متغیر های چابکی...........................................113

جدول 7.4. معرفی مؤلفه های نابی...........................................................................................................117

جدول 8.4. جدول آزمون KMO و کرویت بارتلت متغیرهای نابی....................................................120

جدول 9.4. جدول ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه متغیرهای نابی............................................................123

جدول 10.4.جدول ماتریس چرخش یافته متغیرهای نابی.................................................................125

جدول11.4. دسته بندی مؤلفه های نابی.................................................................................................126

جدول 12.4. برونداد تحلیل عاملی تأییدی مربوط به متغیر های نابی..............................................130

جدول 13.4. معرفی مؤلفه های رقابت پذیری.......................................................................................135

جدول 14.4. جدول آزمون KMO و کرویت بارتلت متغیرهای رقابت پذیری.................................137

جدول 15.4. جدول ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه متغیرهای رقابت پذیری........................................140

جدول 16.4. جدول ماتریس چرخش یافته متغیرهای رقابت پذیری................................................142

جدول17.4. دسته بندی مؤلفه های رقابت پذیری................................................................................143

جدول 18.4. برونداد تحلیل عاملی تأییدی مربوط به متغیر های رقابت پذیری............................147

جدول 19.4. معرفی متغیر های فرعی......................................................................................................152

جدول 20.4. جدول آزمون KMO و کرویت بارتلت متغیرهای فرعی...............................................154

جدول 21.4. جدول ماتریس چرخش یافته متغیرهای فرعی..............................................................156

جدول22.4.  دسته بندی متغیر های فرعی.............................................................................................157

جدول 23.4. برونداد تحلیل عاملی تأییدی مربوط به تمامی متغیر های تحقیق............................161

جدول 24.4. برونداد تحلیل عاملی تأییدی تمامی متغیر های تحقیق..............................................167

جدول 1.5. معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه ناب بودن در صنعت کاشی..............................179

جدول 2.5. معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه چابک بودن در صنعت کاشی.........................181

جدول 3.5. معرفی شاخص های سنجش رقابت پذیری در صنعت کاشی........................................182

فهرست اشکال و نمودارها

شکل 1.2.مدل الماس پورتر .........................................................................................................................55

شکل 1.3. نمودار متغیر های تعیین چابکی..............................................................................................74

شکل2.3. نمودار متغیر های تعیین نابی.....................................................................................................76

شکل3.3. نمودار متغیر های تعیین رقابت پذیری.....................................................................................78

نمودار 1.4.  نمودار متغیر ها و مؤلفه های تعیین چابکی....................................................................110

نمودار2.4. نمودار تحلیل عاملی تأییدی مؤلفه های مربوط به متغیر چابکی...................................112

نمودار 3.4. نمودار متغیر ها و مؤلفه های تعیین نابی..........................................................................127

نمودار4.4. نمودار تحلیل عاملی تأییدی مربوط به دسته بندی متغیر های نابی............................129

نمودار 5.4. نمودار متغیر ها و مؤلفه های تعیین رقابت پذیری..........................................................144

نمودار 6.4. نمودار تحلیل عاملی تأییدی متغیر های رقابت پذیری....................................................146

نمودار 7.4. نمودار متغیر های تحقیق......................................................................................................158

نمودار 8.4. نمودار تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای فرعی تحقیق....................................................160

نمودار 9.4. نمودار تحلیل عاملی تأییدی تمامی متغیر های تحقیق...................................................166

نمودار 10.4. نمودار T-value مربوط به تمامی متغیرهای تحقیق...................................................177

1.Leanness