کتاب «ایران: خروج از بنبست» نوشته دکتر حسن مکارمی، اثری پژوهشی است که به ارائه نظریهای راهبردی برای دستیابی به توسعه پایدار و برونرفت از شرایط بحرانزای ایران معاصر میپردازد. مکارمی، روانکاو بالینی و پژوهشگر ایرانی مقیم پاریس، در این اثر بر ضرورت ترکیب رویکرد فرهنگی، اقلیمی و راهبردی در برنامهریزی اجتماعی تاکید میکند؛ مفهومی که او آن را «استراتژی توسعه پایدار فرهنگمحور و اقلیمنگر» نامیده است.
این کتاب بهطور خاص میکوشد نشان دهد که دانش-هنر مدرن استراتژی تا چه حد میتواند در تلاش برای رهایی از گلوگاههای سیاسی و اجتماعی ایران به کار گرفته شود، چه در مسیر بهدستآوردن قدرت و چه در فرایند اداره کشور پس از آن.
مطالب این اثر حول پرسشهایی اصلی شکل گرفتهاند: آیا میتوان جامعهای مطلوب-ممکن را تعریف کرد؟ چه کسانی و چگونه باید در تحقق آن نقش ایفا کنند؟ آیا با روشهای علمی و اهداف راهبردی قابل سنجش میتوان ایران را از بنبست کنونی خارج کرد؟ پاسخهای مکارمی در مسیر توسعهای است که با شناخت دقیق نقاط ضعف و قوت کنشگران اجتماعی و فرهنگی پیش میرود، نه با اتکا صرف به مبارزه سیاسی یا آرمانگرایی غیرعملی.
در این کتاب، مکارمی پیشنهاد میدهد که گفتمان راهبردی سیاسی و فرهنگی باید به تعریف اهداف قابلدسترس و عملی مبتنی بر شاخصهای واقعی بپردازد؛ رویکردی که برخلاف مانیفستهای ایدئولوژیک، بر اساس تحلیل واقعگرایانه از جامعه و تاریخ ایران شکل میگیرد. این رویکرد تاکید دارد بر توانمندسازی نیروهای اجتماعی، شفافیت در هدفگذاری و استفاده از ابزارهای بینالمللی و داخلی در جهت اصلاح تدریجی ساختارهای سیاسی و فرهنگی.
در مجموع، «ایران: خروج از بنبست» اثری نظری و راهبردمحور است که با نگاهی تحلیلی و واقعگرایانه سعی دارد راههای عملیاتی و فرهنگی را برای عبور از بحرانهای ساختاری ایران ارائه نماید و توجه به نقش فرهنگ، اقلیم، تاریخ و روان اجتماعی را در برنامهریزی توسعه برجسته میکند.