در این کتاب از عواملی که در پیدایش افکار و ادبیات ابوحیان موثر بوده سخن به میان آمده است. از این رو پیش از هر چیز از دوره ادبی و علمی و سیاسی و اقتصادی ابوحیان و تاثیر آن در روحیه و رفتارش مطالبی آورده شده است. پس از آن درباره زندگی و اخلاق و فرهنگ و شخصیت و روابط اجتماعی و بدبختی و دیانت و تصوف و امانت در روایت و اتهام بزندقه و سخن سازی و کتاب سوزیش بحث شده، سپس به تجزیه و تحلیل کتاب‌هایش اقدام و تحقیقی از خصوصیات فکری و فنی وی و مقایسه‌ای بین او و نویسندگان معاصرش انجام گرفته است. در نوشتن این کتاب از سه مصدر استفاده شده است: 1. تالیفات خود ابوحیان که بسیاری از حالات وی و روزگارش را، روشن می‌سازد. 2. تحقیق و بررسی حالات سیاسی و اجتماعی و علمی و ادبی قرن چهارم که در شخصیت و فرهنگ ابوحیان موثر بوده است. 3. آنچه قدما و معاصران درباره او نوشته‌اند.