افغانستان به دلایل متعدد، مهمترین همسایه ایران از نگاه‌های گوناگون است. چه از نگاه فرهنگی (که تنها همسایه هم‌زبان ماست که تاریخ و فرهنگ و دین مشترکی نیز با ما دارد)؛ چه از نگاه اقتصادی، و چه از نگاه امنیتی. به باور نویسنده کتاب، دیگر ابعاد و مولفه‌ها را می‌توان در همین سه گروه دسته‌بندی کرد.
نگارنده کتاب نه تنها تلاش دارد اهمیت بخش‌های گوناگونی از فرهنگ افغانستان برای کشور ایران را آشکار سازد، بلکه دلایل اهمیت این کشور از نگاه امنیتی و اقتصادی برای ایران را نیز بیان می‌دارد تا شاید بدین وسیله، نگاه دولت‌مردان و مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران، بیشتر متوجه همسایه شرقی شده و ضمن پیشگیری از تکرار اشتباهات گذشته، در برخورد با این کشور، برنامه‌های اجرایی‌تر و شفاف‌تری تدوین کنند.
بخش اول کتاب به کلیات، چارچوب و ساختار پژوهش می پردازد.
بخش دوم کتاب یعنی «فرهنگ و دانش» ، بیشتر در پی نشان دادن آسیب‌شناسی در این حوزه است؛ چه آنکه تا آسیب‌ها شناسایی نشود، نسخه درمان برای آنها نمی‌توان پیچید. از سوی دیگر، شناخت این آسیب‌ها به خودی خود می‌تواند از تکرار آنها –که بسیاری اوقات در پی بی‌توجهی مسئولین یا روشنفکران و اهل اندیشه بوده- پیشگیری نماید.
موضوعات بخش سوم یعنی «امنیت و سیاست» بر پایه موضوع و پیوندشان با موضوعات دیگر، در دو دسته مسائل امنیتی و مسائل سیاسی بررسی می شوند.
در بخش چهارم یعنی مولفه‌های اقتصادی، مهمترین ابعاد این مولفه‌ها توضیح داده شده است.
در بخش پنجم که بخش پایانی کتاب است، راهکارها و پیشنهادهایی برای نزدیکی بیشتر دو کشور و استفاده از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های یکدیگر بیان می‌شود.