کتاب خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران، جلد سوم از مجموعه کتاب سیاه در عین حال که با جلد اول و دوم یعنی قرارداد "گس - گلشائیان" و "ملی شدن نفت" مربوط است، از آنجا که اوج نهضت و جلوه گاه اراده ملت ایران به شمار می رود، از امتیاز خاصی برخوردار است.
قریب یک قرن است که تاریخ کشور ما با مساله نفت پیوستگی ناگسستنی یافته است. از اواخر قرن نوزدهم که نفت و اهمیت اقتصادی آن شناخته شد، قدرت استعماری انگلستان درصدد دستیابی بر منابع نفتی منطقه خلیج فارس و مخصوصا ایران برآمد و برای گرفتن امتیازهای اکتشاف و استخراج طلای سیاه سخت به تکاپو افتاد و سرانجام موفق شد با کمک کمپانیهای غارتگر خود با تحمیل قراردادهای ظالمانه، امتیازهای نفتی قابل توجهی در منطقه کسب کند. قرارداد دارسی و تجدید آن در زمان رضاخان و همچنین قرارداد "گس - گلشائیان" ایران و حکومت آن را به صورت دست نشانده و تحت الحمایه انگلستان درآورد. بدین سان استعمار سیاه انگلستان سالها ثروت ملی ما را به یغما برد و در عوض تیره روزی و فقر برای ملت ایران به ارمغان آورد. به تدریج که کشورهای جهان سوم بیدار شدند و برای رهایی از قید استعمار قد برافراشتند، آزادیخواهان ایران نیز برای استیفای حقوق حقه خود نهضتی را آغاز کردند که منجر به ملی شدن نفت گردید و استعمار پیر انگلستان ناگزیر شد خاک ایران را ترک کند و از او خلع ید شد. ماجرای خلع ید متضمن قهرمانیهای ملت غیور ایران و شرح حماسه آمیز آن برگ زرینی از تاریخ مبارزات ایرانیان است.
البته با مطالعه این کتاب، این سوال برای خواننده پیش خواهد آمد که با وجود تحصیل چنین موفقیتی در مساله خلع ید، چه شد که مدتی کوتاه پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ قرارداد ننگین کنسرسیوم به امضا رسید. جلد چهارم کتاب مجموعه سیاه پرده از حقایقی برمی دارد که موجبات شکست نهضت ملی و تکوین کودتای ۲۸ مرداد را فراهم آورد.