PDF کتاب: حقوق مدنی 8 مولف: سید حسن امامی در255صفحه
حقوق مدنی جلد 29 3
مشخصات کتاب 29
پیشگفتار 29
مقدمه 29
اشاره 29
اسباب تملک 30
اشاره 30
اول- سبب تملک اشیائی که مالک ندارند 30
دوم- سبب تملک اشیائی که مالک دارند 30
انتقال مالکیت از شخصی بدیگري بیکی از طرق زیر ممکن خواهد بود: 31
الف- بتوافق ارادة طرفین 31
اشاره 31
اول- عقود معینه 31
دوم- عقود غیر معینه 31
ب- بارادة مالک 31
ج- بارادة منتقل الیه- 32
د- بدون ارادة طرفین 32
[تتمۀ کتاب دوم در اسباب تملک] 32
اشاره 32
قسمت سوم در اخذ بشفعه 32
اشاره 32
تعریف شفعه
اشاره 33
-1 غیر منقول بودن مال 33
اشاره 33
تبصره 33
-2 مشاع بودن مال غیر منقول 34
اشاره 34
تبصره 34
-3 قابل تقسیم بودن مال غیر منقول 34
-4 دو نفر بودن شرکاء 35
اشاره 35
مسأله 1- در صورتی که مال غیر منقول بین دو نفر مشترك باشد و یکی از آن دو، سهم خود را بچند نفر در یک عقد بفروشد، 35
مسأله 2- در صورتی که مال غیر منقول، مشترك بین وقف و طلق باشد و حصۀ طلق بفروش رود 36
-5 انتقال سهم مشترك بوسیلۀ بیع باشد 36
اشاره 37
تبصره 37
-6 شریک تمام حصۀ خود را انتقال دهد- 37
اشاره 37
مسأله 1- در صورتی که شریک قسمتی از سهم خود را بکسی بفروشد 38
مسأله 2- در صورتی که شریک قسمتی از سهم خود را بکسی و قسمت دیگر را بدیگري بفروشد، 38
-7 سهم مشترك مبیع قرار گیرد 38
-8 قدرت شفیع بر تأدیۀ ثمن- 38
اشاره 38
تبصره 39
صفحه 6 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
هرگاه معلوم شود که مبیع در حین بیع معیوب بوده و مشتري ارش گرفته است، 40 » : ق. م «820» مسأله- طبق مادة
فصل دوم- شفیع 40
اشاره 40
مسأله- در صورتی که ولی (پدر یا جد پدري) سهم مولّی علیه را که با خود او شریک میباشد بدیگري بفروشد، ولی میتواند براي خود اخذ بشفعه بنماید،
فصل سوم- فوریت اخذ بشفعه 42
اشاره 42
فرع- در جهل شفیع بحق شفعه و یا فوریت آن 43
اشاره 43
-1 جهل شفیع بحق شفعه 43
-2 جهل شفیع بفوریت أخذ شفعه- 43
فصل چهارم- طریق اخذ بشفعه 44
اشاره 44
اخذ بشفعه داراي دو مرحله است: 45
اول- تملک مبیع مشاع که عمل دماغی است و بوسیلۀ قصد انشاء بشرط مقرون بودن بچیزي که دلالت بر آن نماید محقق میشود. 45
دوم- تأدیۀ ثمن بمشتري که عمل مادي است. 45
فصل پنجم- حق شفعه و آثار آن 46
-1 حق شفعه از آثار بیع صحیح است 46
-2 اخذ بشفعه ایقاع است 46
-3 نمائات منفصله متعلق بمشتري میباشد و متصله بتبع مبیع بشفیع منتقل میشود 46
-4 حق شفعه قابل تبعض نمیباشد- 47
اشاره 47
تبصره 47
-5 حق شفعه حق مالیست 48
-6 حق شفعه از حقوق عینی است 48
صفحه 7 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-7 حق شفعه در معامله منتقل بغیر نمیشود 49
-8 حق شفعه بورثه منتقل میگردد 49
اشاره 49
مسأله- 1- بنابر قول فقهاي امامیه که انتقال حق شفعه بورثه مبتنی بر قاعدة ارث میباشد، 49
مسأله- 2- در صورتی که ورثه متعدد باشند نمیتوانند در حق شفعه تبعّض نمایند، 50
-9 حق شفعه قابل اسقاط است- 50
اشاره 50
مسأله- 1- در صورتی که یکی از دو شریک سهم مشاع خود را براي فروش بشریک دیگر پیش نهاد نماید و او آن را رد کند 50
مسأله- 2- در صورتی که یکی از دو شریک سهم خود را بشخص ثالث بفروشد و شریک دیگر ضامن درك مبیع نزد مشتري بشود 51
مسأله- 3- در صورتی که یکی از دو شریک سهم خود را بشخص ثالث بفروشد و در آن شرط خیار فسخ براي شریک دیگر بنماید، 51
مسأله- 4- در صورتی که شفیع با جهل بآنکه شریکش سهم خود را فروخته و او حق شفعه دارد، 51
-10 بایع نمیتواند با شفیع اقاله نماید 52
فصل ششم- آثار و احکام حق شفعه 52
الف- تأثیر اخذ بشفعه در معاملات- 52
ب- اخذ بشفعه پس از اقاله 53
اشاره 53
مسأله- در صورتی که مشتري باجاره یا بنحوي از انحاء دیگر مانند صلح و معاوضه، منفعت مبیع را براي مدتی بدیگري واگذار کند 53
ج- خیارات و اخذ بشفعه 53
اشاره 53
اول- خیاراتی که سبب آن پس از عقد بوجود میآید، 54
دوم- خیاراتی که سبب آن در حین عقد موجود میباشد 54
اشاره 54
یک- خیار عیب 54
دو- خیارات دیگر- 55
صفحه 8 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
سه- خیار شرط 55
د- ضمان درك در مورد شفعه 56
ه- فروش مبیع از طرف مشتري بشخص ثالث 58
و- تصرفات مادي مشتري در مبیع 58
اشاره 58
حقوقیین امامیّه داراي سه قولند: 59
قول اول- مشتري اجبار میشود که بنا را خراب و درختان را بکند، بدون آنکه حق مطالبۀ ارش از شفیع داشته باشد، 59
قول دوم- شفیع میتواند با دادن ارش مشتري را الزام بتخریب بنا و کندن درختان بنماید. 59
قول سوم- شفیع میتواند با دادن ارش مشتري را الزام بقلع درخت و تخریب بنا کند 59
فصل هفتم- عیب و تلف مورد شفعه 60
اشاره 60
-1 معیوب بودن مبیع در زمان بیع- 60
اشاره 60
الف- هرگاه مشتري در حین عقد بیع و شفیع در حین أخذ بشفعه از وجود عیب آگاه بودهاند، 60
ب- هرگاه شفیع در حین أخذ بشفعه جاهل بعیب بوده، ولی مشتري در حین بیع آن را میدانسته 60
ج- هرگاه شفیع در حین أخذ بشفعه عالم بعیب باشد ولی مشتري در حین بیع جاهل بآن بوده است، 61
د- هرگاه شفیع در حین أخذ بشفعه و مشتري در حین بیع جاهل بعیب باشند، 61
-2 عیب و تلف مورد شفعه نزد مشتري- 62
اشاره 62
الف- عیب مورد شفعه قبل از أخذ بشفعه 62
ب- تلف مورد شفعه قبل از اخذ بشفعه 62
ج- نقص مورد شفعه قبل از اخذ بشفعه 62
-3 تلف و عیب مبیع بعد از أخذ بشفعه و مطالبۀ تسلیم آن- 63
-4 تلف و عیب مبیع پس از أخذ بشفعه و قبل از مطالبۀ تسلیم آن- 63
صفحه 9 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-5 تعدي و تفریط مشتري در مبیع پس از أخذ بشفعه 63
-6 تلف و عیب مورد شفعه قبل از تسلیم بایع 64
قسمت چهارم در وصایا وارث 64
اشاره 64
باب اول در وصایا 64
اشاره 64
فصل اول وصیت تملیکی 64
اشاره 65
مبحث اول- عقد وصیت 65
-1 وصیت تملیکی عقد است 65
-2 ایجاب وصیت 66
اشاره 66
تبصره- بطلان وصیت فضولی 66
-3 قبول وصیت 66
اشاره 67
الف- قبول موصی له در زمان حیات موصی 68
ب- قبول موصی له پس از فوت موصی 68
اشاره 68
از تحلیل بالا حکم مسائل زیر را میتوان بسهولت دانست: 69
-4 رد وصیت 69
اشاره 69
الف- رد موصی له قبل از فوت موصی- 70
ب- رد موصی له بعد از فوت موصی 70
مسائلی چند 70
صفحه 10 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
مسأله 1- موصی له میتواند نسبت بقسمتی از موصی به وصیّت را قبول کند. 70
مسأله 2- در صورتی که موصی له صغیر یا مجنون باشد رد یا قبول وصیت با ولی یا قیّم او خواهد بود. 70
مسأله 3- حق قبول بورثه موصی له منتقل نمیشود. 71
-5 عدم فوریت رد یا قبول 71
-6 تأثیر فوت موصی در وصیت 72
-7 تأثیر قبض موصی به در وصیت 72
-8 وصیت مجانی است 74
اشاره 74
عدم جواز تصرف ورثه در موصی به- 74
مبحث دوم- در موصی 75
اشاره 75
-1 موصی باید داراي اهلیت قانونی باشد- 75
-2 موصی باید داراي قصد باشد 75
-3 موصی باید داراي رضا باشد- 75
-4 اشتباه در شخص موصی له موجب عدم نفوذ وصیت است- 76
اشاره 76
الف- موصی باید خود را مجروح یا مسموم کند یا اعمال دیگري از این قبیل که موجب هلاکت است مرتکب گردد، 76
ب- موصی عمل مزبور را بقصد خودکشی مرتکب بشود. 76
ج- وصیّت پس از ارتکاب عمل واقع شود 77
د- عمل موصی منتهی بفوت او شود 77
-5 وصیت کسی که بقصد خودکشی خود را مجروح یا مسموم نموده باطل است 77
مبحث سوم- در موصی له 78
اشاره 78
-1 موصی له باید در حین وصیت موجود باشد- 78
صفحه 11 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-2 حمل میتواند از وصیت برخوردار شود- 79
اشاره 79
79 .«... -1 براي ادارة سهم الارثی که ممکن است از ترکه متوفی به جنین تعلق گیرد در صورتی که جنین ولی یا وصی نداشته باشد
اشاره 79
الف- موجود بودن حمل در حین وصیت 79
ب- زنده متولد شدن حمل 80
-3 سقط جنین 80
-4 موصی له متعدد 81
مبحث چهارم- موصی به 82
اشاره 82
موصی به باید داراي شرایط زیر باشد: 82
-1 مالیت و منفعت عقلائی مشروع داشته باشد- 82
-2 قابلیت نقل و انتقال را داشته باشد- 83
-3 ملک موصی باشد- 83
-4 مورد وصیت باید متعلق حق شخص ثالث نباشد- 84
اموالی که میتواند مورد وصیّت قرار گیرد عبارت است از: 84
الف- عین- 84
ب- منفعت 85
ج- حق مالی- 85
د- ابراء مدیون- 86
ه- فک ملک 86
و- موصی به ممکن است مفروز یا مشاع باشد- 86
ز- موصی به ممکن است کلی باشد- 87
ح- موصی به ممکن است من جمیع الجهات مجهول باشد- 87
صفحه 12 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
ط- موصی به ممکن است مردد باشد- 88
ي- توابع موصی به 88
اشاره 88
مسأله- در صورتی که کسی وصیت نماید که پس از فوت او بمبلغ معینی، مال مخصوصی براي دیگري خریداري شود 88
مبحث پنجم- وصیت تا ثلث ترکه نافذ است 89
اشاره 89
مسأله 1- در وصیت لازم نیست موصی قصد نماید که موصی به از ثلث او احتساب شود، 89
مسأله 2- بعضی از فقهاء بر آنند که هرگاه موصی وارث سببی و نسبی داشته باشد، و تمامی دارائی خود را وصیّت کند، وصیّت نسبت بما زاد بر ثلث -1 وصیت به زائد بر ثلث ترکه منوط باجازه ورثه میباشد 90
اشاره 90
الف- اجازة ورثه در زمان حیات موصی کافی میباشد- 91
ب- رد ورثه در زمان حیات موصی بلا اثر است 92
ج- شرائط اجازه دهنده 92
-2 میزان ثلث باعتبار دارائی موصی در حین وفات معین میشود- 93
اشاره 93
مسأله- در صورتی که پس از فوت موصی مالی بوجود آید، 94
طریق سنجش موصی به نسبت بترکه- 95
اشاره 95
الف- در صورتی که موصی به عین معین باشد، 95
95 «... هرگاه موصی به منافع ملکی باشد دائماً یا در مدت معین بطریق ذیل از ثلث اخراج میشود » : ق. م «846» ب- بدستور مادة
ج- در صورتی که ابنیه یا اشجار بدون زمینی که بر آن بنا و یا درخت کاشته شده است موصی به قرار گیرد، 96
-3 در صورتی که موصی به سهم مشاع باشد موصی له با ورثه شریک خواهد بود 96
مبحث ششم- تصفیه ترکه و احتساب وصیت 96
اشاره 96
صفحه 13 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
فرع 1- دعوي بطلان اجازه از طرف ورثه 99
فرع 2- محروم نمودن ورثه از ارث 100
مسأله 1- وصیت حبوه بغیر از پسر بزرگ 101
مسأله 2- وصیتی که نتیجۀ آن محرومیت زن از ارث است 101
فصل دوم وصیت عهدي 102
اشاره 102
مبحث اول- عقد وصیت 102
اشاره 102
رد وصایت 102
مبحث دوم- در وصی 103
اشاره 103
-1 شرایط وصی- 103
-2 تعدد اوصیاء- 107
-3 وظایف اوصیاء متعدد 107
الف- اوصیاء متعددي که هر یک میتواند مستقلًا امور وصایت را انجام دهد: 107
-1 در صورتی که اوصیاء دو نفر یا بیشتر باشند 107
-2 در صورتی که موصی دو نفر یا بیشتر را بطور استقلال وصی در امري قرار دهد و یکی از آنان فوت نماید، 108
-3 در صورتی که چند نفر وصی معین شود که هر یک مستقلًا عمل بوصایت کند آنان میتوانند مجتمعاً امور مربوطۀ بوصایت را انجام دهند،
-4 در صورتی که موصی استقلال در عمل را براي هر یک از اوصیاء شرط کند، آنان نمیتوانند امور وصایت را بین خود تقسیم نمایند
ب- اوصیاء متعددي که مجتمعاً باید امور وصایت را انجام دهند. 108
-1 در صورتی که موصی دو یا چند نفر را در انجام امر یا اموري وصی قرار دهد که مجتمعاً عمل به وصایت کنند، 108
-2 در صورتی که موصی چند نفر را وصی قرار دهد که بطور اجتماع عمل بوصایت نمایند و یکی از آنان فوت کند، 109
-3 در صورتی که یک یا چند نفر از اوصیائی که باید مجتمعاً امور وصایت را انجام دهند بواسطۀ غیبت یا حبس یا بهر علّتی نتواند امور وصایت -3 وصایت بطور ترتیب 109
صفحه 14 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-4 وصایت بانتخاب وصی- 110
-5 اختیارات و تکالیف وصی- 110
-6 وصی نمیتواند وصایت را بدیگري تفویض کند- 110
-7 وصی نسبت باموالی که در اختیار دارد امین میباشد 111
مبحث سوم- اقسام وصایت 111
اشاره 111
قسم اول- وصایت بر اشخاص. 111
اشاره 111
وصایت بر اشخاص بر دو قسم است: نگاهداري و تربیت مولّی علیه. وصایت بر ادارة اموال او. 114
الف- نگاهداري و تربیت مولی علیه- 114
ب- ادارة اموال مولی علیه- 115
قسم دوم- وصایت بر اموال: 115
اشاره 115
-1 اموري که بوسیلۀ وصیت بعهدة وصی گذارده میشود عبارت میباشد: 115
الف- امور مربوط بثلث که موجب تصرف در سهام ورثه نشود، 115
ب- اموري که موجب تصرف در سهم الارث ورثه میشود، 115
-2 وصی بر اداء دیون- 116
اشاره 116
مسأله- بنابر نظریه حقوقیینی که وصایت بر اداره و تصفیه امور ترکه را صحیح میدانند، 116
مسأله- در صورتی که کسی وصیّت نماید که وصی دیون او را از ترکه بپردازد و ورثه اقدام باین امر بنمایند 117
-3 وصیت بصرف مال در امر غیر مشروع باطل است- 117
-4 حدود اختیارات وصی 117
-5 حقالزحمه وصی- 118
مبحث چهارم- ناظر 118
صفحه 15 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
اشاره 118
-1 ناظر اطلاعی- 119
-2 ناظر استصوابی- 119
مبحث پنجم- وضعیت حقوقی عقد وصیت 120
اشاره 120
-1 وضعیت حقوقی عقد وصیت از طرف موصی- 120
-2 وضعیت حقوقی عقد وصیت از طرف موصی له 120
-3 وضعیت حقوقی عقد وصیت از طرف وصی- 121
مبحث ششم- رجوع از وصیت 121
خاتمه- طرز تنظیم وصیتنامه 122
اشاره 122
مبحث اول وصیت در موارد عادي 123
اشاره 123
-1 وصیتنامه رسمی 123
-2 وصیتنامۀ خود نوشت- 124
-3 وصیتنامۀ سري- 124
اشاره 124
-1 وصیتنامه باید کتبی باشد، 124
-2 وصیّتنامه باید بترتیبی که براي امانت اسناد در قانون ثبت مقرّر گردیده است در اداره ثبت اقامتگاه موصی 125
مبحث دوم وصیت در موارد فوقالعاده (غیر عادي) 126
اشاره 126
کسانی که میتوانند وصیّت فوقالعاده بنمایند بر دو دستهاند: 126
-1 نظامیان و اشخاصی که در ارتش اشتغال بکار دارند در صورتی که مأموریت جنگی داشته و یا در محلّی زندانی و یا محصور باشند.
-2 اشخاص دیگر و آنها عبارتند از: 126
صفحه 16 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
الف- نظامیان و اشخاصی که در ارتش اشتغال دارند ولی مأموریت جنگی ندارند و زندانی نیز نمیباشند، 126
ب- افراد غیر نظامی، 127
قانون امور حسبی میشمارد عبارت است از: 127 «283» سایر موارد که مادة
یک- خطر مرگ فوري- 127
دو- امراض ساریه 127
سه- مسافرت دریا- 127
-1 اعتبار وصیت غیر عادي. 127
-2 تکالیف کسانی که وصیتنامه نزد آنان است: 128
باب دوم در ارث 129
اشاره 129
فصل اول در موجبات ارث و طبقات مختلفۀ وراث 130
اشاره 130
مبحث اول- نسب 130
اشاره 130
بنابراین تعریف نسب بر دو قسم است: 130
-1 نسب بخط مستقیم- 130
اشاره 130
الف- خویشاوندان صعودي- 130
ب- خویشاوندان نزولی- 130
-2 نسب بخط اطراف- 130
باب اول طبقات ارث 131
اشاره 131
131 « -1 پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد »
131 « -2 اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها »
صفحه 17 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
132 « -3 اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها »
مبحث دوم- سبب 132
اشاره 132
تذکره در حقوق اسلام کسانی که بموجب سبب، ارث میبرند دو طبقهاند: زوجیت و ولاء. 132
اول- زوجیت 132
دوم- ولاء 133
اشاره 133
-1 ولاء عتق 133
-2 ولاء ضمان جریره 133
-3 ولاء امامت 133
مبحث سوم- اجتماع موجبات متعدده 134
اشاره 134
اجتماع موجبات عدیدة ارث بر دو قسم است: 134
-1 اجتماع چند خویشاوندي نسبی 134
-2 اجتماع خویشاوندي سببی و نسبی 135
فصل دوم در شرائط ارث 135
اشاره 135
مبحث اول- موت مورث 135
اشاره 135
-1 موت حقیقی 135
-2 موت فرضی 136
مبحث دوم- وجود وارث 139
اشاره 139
در این قسمت سه موضوع باید مورد نظر قرار گیرد: 140
صفحه 18 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
یک- حمل 140
اشاره 140
معلوم میشود، حمل با جمع بودن دو شرط ارث میبرد: 140
تذکره- حمل و تقسیم ترکه 142
دو- فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث میبرند- 144
اشاره 144
استثناء- در هدم و غرق 145
مسأله- هرگاه دو نفر از یکدیگر ارث میبرند بمیرند و تقدم فوت یکی بر دیگري معلوم بوده ولی بعداً فراموش شده باشد 145
سه- وارثی که غایب مفقود الاثر است 145
مبحث سوم- وجود ترکه براي متوفی 146
فصل سوم در موانع ارث 147
اشاره 147
مبحث اول- قتل 147
اشاره 147
مسأله- کسی که زوجۀ خود را با مرد اجنبی ببیند و آنها را بکشد از آنان ارث نمیبرد، 149
فرع- در صورتی که وارث موجب سقط جنین شود از جنین ارث نمیبرد، 149
مبحث دوم- لعان 150
اشاره 150
لعان در دو مورد ذیل بعمل میآید: 150
اول- در موردي که زوج، زوجۀ دائمۀ خود را که لال نمیباشد و با او نزدیکی نموده است بزنا نسبت دهد و دعوي مشاهده آن را کند. 150
دوم- در موردي که شوهر فرزندي را که در فراش او متولّد شده است از خود نفی بنماید، 150
کیفیت لعان 151
پس از انجام لعان آثار زیر بوجود میآید: 151
اول- سقوط حد قذف از شوهر و حد زنا از زن 151
صفحه 19 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
دوم 151
سوم- تحریم مؤبد نکاح مجدد آن زن با شوهر خود که لعان نموده است. 151
چهارم- سلب انتساب فرزند از پدر 151
مبحث سوم- کفر 152
اشاره 152
هر یک از مسلمان و کافر ممکن است مستقل و حقیقی، و ممکن است حکمی و تبعی باشد: 153
-1 مسلمان- مسلمان بر دو دسته است: 153
اول- مسلمان مستقل و حقیقی- 153
دوم- مسلمان حکمی و تبعی 153
-2 کافر- کافر نیز بر دو دسته است: 153
اول- کافر مستقل و حقیقی 153
دوم- کافر حکمی و تبعی 153
کافر مستقل و حقیقی بر دو قسم است: اصلی و مرتد: 153
الف- کافر اصلی 153
ب- کافر مرتد 153
مسأله 1- مورث مسلمان 154
مسأله 2- مورث کافر 155
مسئلۀ 3- مورث مرتد 155
مبحث چهارم- ولادت از زنا 155
فصل چهارم در ترکه و دیون متوفی 158
مبحث اول مالکیت ورثه نسبت بترکه 158
مبحث دوم عدم تأثیر رد و قبول در انتقال ترکه 158
مبحث سوم دیون متوفی بترکه تعلق میگیرد 158
مبحث چهارم دیون مؤجل بموت مدیون حال میشود 159
صفحه 20 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
مبحث پنجم حقوق و دیونی که بترکه تعلق میگیرد 159
اشاره 159
الف- هزینه کفن و دفن و تجهیزات دیگر میت 159
اشاره 159
فرع- 160
ب- دیونی که داراي وثیقه میباشند 160
ج- دیون بدون وثیقه و واجبات مالی 161
د- وضعیت حقوقی ترکه نسبت بدیون متوفی 161
ه- تقدم بعض طلبکاران بر بعض دیگر- 162
اشاره 162
طبقۀ اول 162
طبقۀ دوم 162
طبقۀ سوم 162
طبقۀ چهارم 162
طبقۀ پنجم 163
و- دعوي حق بر میت- 163
ز- وصایاي متوفی 164
فصل پنجم در سهم الارث طبقات مختلفه وراث 164
مقدمه 164
باب اول- در حجب 164
اشاره 164
قسم اول- حجب از اصل 165
اشاره 165
-1 ورثۀ طبقه اولی 166
صفحه 21 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
اشاره 166
دستۀ اول- پدر و مادر 166
دستۀ دوم- اولاد و اولاد اولاد 166
-2 ورثۀ طبقه دوم 166
اشاره 166
دستۀ اول- اجداد 166
دستۀ دوم- برادر و خواهر و اولاد آنها 166
-3 ورثۀ طبقه سوم 167
قسم دوم- حجب از بعض 168
اشاره 168
-1 پدر و مادر هرگاه متوفی اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد 168
-2 هر یک از زوجین هرگاه متوفی اولاد داشته باشد- 168
-3 مادر هرگاه متوفی برادر یا خواهر داشته باشد 169
باب دوم- در صاحبان فرض و قرابت 170
اشاره 170
اول- صاحبان فرض 171
اشاره 171
-1 نصف 171
اشاره 171
الف- زوج- 171
ب- یکدختر 171
ج- یک خواهر- 171
-2 ربع 172
اشاره 172
صفحه 22 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
الف- زوج- 172
ب- زوجه 172
-3 ثمن 172
-4 دو ثلث 172
اشاره 172
الف- دو دختر یا بیشتر 172
ب- دو خواهر یا بیشتر 173
-5 ثلث 173
اشاره 173
الف- مادر 173
ب- چند کلاله امی 173
-6 سدس 173
اشاره 173
الف- پدر- 174
ب- مادر- 174
ج- یک کلاله امی- 174
دوم- صاحبان قرابت 174
سوم- کسانی که گاه بفرض و گاه دیگر بقرابت ارث میبرند. 174
اشاره 174
-1 پدر 175
-2 یک دختر 175
-3 چند دختر- 175
-4 یک خواهر ابوینی یا ابی- 175
-5 چند خواهر ابوینی یا ابی 175
صفحه 23 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-6 کلالۀ امی واحد- 175
-7 کلالۀ امی متعدد- 175
باب سوم در رد 176
اشاره 176
مبحث اول 177
باب اول در ورثۀ طبقه اول 177
باب دوم در سهام ورثۀ طبقه اول 178
یک- وارث منحصر بفرد پدر یا مادر یا یک اولاد- 178
دو- ورثۀ متعدد 178
باب سوم در سهم الارث زوجین با ورثه طبقه اول 182
باب چهارم در نقص و زیادتی ترکه 182
دوم- در تعصیب و زیادتی ترکه از سهام ورثه- 183
باب پنجم- حبوه 184
اشاره 184
-1 پسر بزرگ کیست 185
-2 حبوه چیست 186
-3 حبوه از بابت سهم الارث احتساب نمیشود 187
-4 حبوه در صورتی بپسر بزرگ داده میشود که ترکه منحصر بآن نباشد- 187
-5 پسر بزرگ پس از اخراج هزینههاي لازم براي تجهیز و دیون متوفی مستحق حبوه میگردد- 188
مبحث دوم 188
باب اول در ورثۀ طبقه دوم 188
اشاره 188
دستۀ اول- اجداد- 189
دستۀ دوم- برادر و خواهر و اولاد آنها- 189
صفحه 24 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
باب دوم در سهام ورثۀ طبقۀ دوم 189
یک- وارث منحصر بفرد 189
دو- ورثه متعدد 190
باب سوم سهم الارث زوجین با ورثۀ طبقه دوم 194
مبحث سوم 195
باب اول در ورثۀ طبقۀ سوم 195
اشاره 195
چند امر در سهم الارث وراث طبقۀ سوم باید مورد توجه قرار گیرد: 195
باب دوم در سهام ورثۀ طبقۀ سوم 198
یک- وارث منحصر بفرد 198
دو- ورثه متعدد 198
باب سوم زوجین با ورثۀ طبقۀ سوم 202
مبحث چهارم در سهم الارث خنثی 202
اشاره 202
خنثی بر دو قسم است: 203
اول- خنثی ظاهر 203
دوم- خنثی مشکل 203
مبحث پنجم 203
باب اول در توارث زوجین 203
اشاره 203
-1 نکاح بین زوجین دائم باشد 203
-2 فوت در مدت زوجیت واقع شود 205
باب دوم در سهم الارث زوجین 207
اشاره 207
صفحه 25 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
اول- سهم الارث زوجین با بودن اقرباي نسبی براي متوفی 207
دوم- سهم الارث زوجین در صورت نبودن اقرباي نسبی براي متوفی 208
باب سوم در اموالی که زوجین از آن ارث میبرند 209
اشاره 209
الف- اموالی که زوج از آن ارث میبرد- 209
ب- اموالی که زوجه از آن ارث میبرد- 209
مبحث ششم در ترکه متوفی بلا وارث 212
مبحث هفتم در قواعدي که قانون مدنی در ارث رعایت نموده است 212
اشاره 212
-1 اقربیت بمتوفی 213
اشاره 213
استثناء 213
-2 برتري مرد بر زن- 215
اشاره 215
یک- در کلالۀ امی (برادر یا خواهر مادري) 215
دو- در اجداد و جدات امی- 215
سه- در اخوال و خالات- 216
چهار- در اعمام و عمات امی- 216
-3 برتري خویشاوندان مادري بر خویشاوندان پدري- 216
خاتمه 217
اشاره 217
فصل اول- در تصدیق انحصار وراثت 217
باب اول در رسیدگی بدرخواست انحصار وراثت 217
اشاره 217
صفحه 26 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
گواهی انحصار وراثت در چند قسمت بیان میشود: 218
قسمت اول- کسانی که میتوانند درخواست گواهی انحصار وراثت بنمایند 218
قسمت دوم- مرجع صلاحیّتدار براي قبول درخواست گواهی انحصار وراثت 218
قسمت سوم- درخواست گواهی انحصار وراثت 218
قسمت چهارم- رسیدگی دادگاه 218
اشاره 218
اول- در صورتی که درخواستکننده انحصار وراثت دلیلی ابراز نماید که دارائی متوفی بیش از پنجاه هزار ریال نبوده 218
دوم- در صورتی که درخواست کنندة انحصار وراثت بدادگاه ثابت ننماید که دارائی متوفی بیش از پنجاه هزار ریال نبوده باید آگهی صادر گردد.
در هر یک از دو مورد بالا (اول و دوم) دادگاه با مراجعه بپرونده بیکی از صور زیر مواجه میگردد: 219
باب دوم اعتراض بگواهی انحصار وراثت 222
اشاره 222
تبصره- 223
باب سوم آثار گواهی انحصار وراثت 223
-1 تأدیه دین و مال متوفی بورثه و برائت دهنده آن- 223
اشاره 223
الف- تأدیۀ دین و دادن مال متوفی بورثه مذکور در گواهی- 223
ب- بري شدن مدیون و امین که طبق انحصار وراثت عمل کردهاند- 224
-2 ثبت انتقال ملک متوفی بورثه در دفتر املاك 224
اشاره 224
تبصره 224
باب چهارم مواد کیفري قانون انحصار وراثت 225
باب پنجم گواهی انحصار وراثت صادر از کشور خارجه 225
فصل دوم در امور راجع بترکه 226
اشاره 226
صفحه 27 از 258 www.Ghaemiyeh.فهرست مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
مبحث اول در امور راجع بترکۀ اتباع ایران که داراي وارث میباشند 226
اشاره 226
ادارة امور ترکه در دو قسمت بیان میگردد: 228
اشاره 228
قسمت اول نگاهداري ترکه 228
اشاره 228
مبحث اول مهر و موم ترکه 228
مبحث دوم در تحریر ترکه 236
قسمت دوم تصفیه ترکه 240
اشاره 240
چنانکه مادة بالا حاکی است تصفیۀ ترکه بیکی از چهار طریق ممکن خواهد بود: 240
تکالیف مدیر تصفیه 246
مبحث دوم در امور راجع بترکه متوفاي بلا وارث 247
مبحث سوم در امور راجع بترکۀ اتباع خارجه 249
فصل سوم در تقسیم ترکه 252
درباره مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان 255