چكيده:

نظامهاي اطلاعات بيماري‌هاي شغلي با جمع آوري، پردازش، آناليز، ذخيره و بازيابي اطلاعات مي‌توانند نقش مهمي در جهت کاهش اين گونه از بيماري‌ها ايفا نمايد. به همين دليل ايجاد چنين نظامي به دليل جنبه هاي بهداشتي اقتصادي و اجتماعي بسيار حياتي مي‌باشد. يکي از راه حل هاي کم هزينه و مفيد، بررسي ويژگي هاي نظامهاي اطلاعات بيماري‌هاي شغلي کشورهاي موفق در اين زمينه مي‌باشد. در اين مقاله به بررسي برخي از ويژگيهاي مهم اين نظامها در کشورهاي آمريکا، فنلاند و فرانسه پرداخته ايم.

روش بررسي در اين مطالعه يک مطالعه تطبيقي بوده و داده‌هاي آن از طريق بررسي متون و استناد به متابع علمي حاصل از جستجو در پايگاههاي داده‌اي کشورهاي مختلف فراهم شده ست.

نتايج نشان مي‌دهد كه در ايران نظام الکترونيکي جامع و مشخصي براي ثبت اطلاعات بيماران شغلي وجود نداردو حتي نظام حاضر جهت تشخيص بيماري‌هاي شغلي نيز با مشکلات بسياري روبرو مي‌باشد. با توجه به نتايج بدست آمده از اين مطالعه لازم است با الگو برداري از کشورهاي پيشرو در اين زمينه، نظام ثبت بيماري‌هاي شغلي ايجاد شده و ويژگي هاي آن تعيين گردد.

واژگان کليدي: نظام اطلاعات، بيماري‌هاي شغلي، ويژگي ها

مقدمه

بيماري‌هاي شغلي، بيماري‌هايي هستند که به واسطه شغل فرد ايجاد يا تشديد مي گردند، از آنجا که سلامت شاغلين هر جامعه از موضوعات بسيار حائز اهميت محسوب مي‌شود، لذا جمع آوري، گزارشدهي، پردازش و کاربرد صحيح و به موقع اطلاعات اينگونه بيماري‌ها از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشد. دستيابي به موارد گفته شده جز در خلال يک نظام اطلاعات بيماري‌هاي شغلي مناسب که داراي ويژگي هاي لازم باشد، امکانپذير نيست. استفاده از تجربيات کشورهاي پيشرو در اين زمينه مي‌تواند بسيار کمک کننده باشد. در اين مطالعه ويژگي هاي نظام اطلاعات بيماري‌هاي شغلي کشورهاي امريکا، فنلاند و فرانسه مورد بررسي قرار گرفته است.

يافته ها

مهمترين ويژگي نظامهاي اطلاعات بيماري‌هاي شغلي در امريکا عدم تمرکز و پراکندگي آنهاست و فعاليت هاي اين نظامها در سه سطح فدرال، ايالتي و منطقه اي انجام مي‌شود. در رابطه با کشور فنلاند برخي ويژگيهاي نظام اطلاعات بيماري‌هاي شغلي از جمله سيستم ثبت بيماري‌ها و صدمات TPSR، ثبت سرطان و کارکس

ويژگيهاي نظام اطلاعات به تفکيک کشورها:

الف - امريکا:

رويکردهاي فدرال بر نظارت شغلي در ايالات متحده: موسسه ملي سلامت و ايمني شغلي، (NIOSH) نماينده اصلي فدرال براي اجراي تحقيقات و طرح کردن پيشنهادات در خصوص جلوگيري از بيماري‌ها و آسيب هاي شغلي است. اين موسسه عضو مراکز کنترل و پيشگيري بيماري در وزارت بهداشت و خدمات اجتماعي است.

تاريخچه نظارت NIOSH بر مخاطرات شغلي

 وظيفه اصلي نظارت NIOSH تمرکز بر روي پيامدهاي مخاطرات و سلامت شغلي است. اولين فعاليت هاي نظارت بر مخاطرات شامل تحقيق ملي مخاطرات شغلي، NOHS7 براي صنايع عمومي بود. (NOHS) از يک نمونه معرف، که شامل ٥٠٠٠ نوع تأسيسات بود

 چندين ايالت نيز براي توسعه سيستم‌هاي نظارتي ابراز علاقه کرده اند. ٩ ايالت خواستار توسعه سيستم‌هايي براي اختلالات ماهيچه و استخوان شدند، ٧ ايالت نيز ميل به تمرکز بر جراحات و بيماري‌هاي مربوط به کشاورزي را دارند. ذکر اين نکته نيز جالب به نظر مي رسد که اپيدوميولوژيست هاي بعضي از ايالت ها در تعيين کردن برنامه ها ي نظارت بر سلامت که در ايالاتشان در حال انجام بود، شکست خوردند. محققان معتقدند که اين کوتاهي ها نشان دهنده فقر ارتباطي درون و مابين سيستم‌هاي مختلف ايالت ها مي‌باشد. به نظر مي رسد اولويت ها براي آغاز و اجرا کردن سيتم هاي نظارتي سلامت شغلي در ايالت هاي آمريکا به طرز گسترده اي با هم متفاوت است.

رويکرد منطقه اي به نظارت بر محيط هاي کاري در آمريکا:

 عمل نظارت در سطح شرکت ها صورت مي گيرد و چنين اقدامي عموما نتايج بسيار مفيدي دارد(١٧و١٨) که اغلب اوقات آن را برنامه نظارت پزشکي مي نامند.

ب- فنلاند:

بيماري‌ها و صدمات شغلي ثبت شده در فنلاند(TPSR):

اين سيستم توسط اتحاديه موسسات بيمه حوادث راه اندازي شده و شامل اطلاعات بيماري‌ها و صدمات شغلي مي‌باشد که براساس قانون جبران خسارت کارگر، جبران مي‌شود. و اين در کلام به اين معني است که سيستم شامل داده هايي از تمامي حوادث در محل کار و يا بيماري‌هاي شغلي در فنلاند است که جبران خسارت مي‌شوند.

ثبت سرطانهاي شغلي در سيستم ثبت سرطان فنلاند FCR2

 اطلاعات مربوط به سرطانهاي شغلي که از جمله سرطانهاي با اهميت تلقي مي‌شونددرسيستم ثبت سرطان درفنلاند، جمع آوري و نگهداري مي‌شوند. اطلاعات اين بايگاني محدود به اطلاعات جامع سرطانها مي‌باشد جامعه سرطان فنلاند به نمايندگي از مرکز توسعه و پژوهش در جهت سلامتي و رفاه، اين بايگاني را راه اندازي کردند. اين سازمان با هدف تهيه آمار سرطان در جهت توانايي پيش بيني آن و تسهيل در ارزيابي مداخلات و حمايت از اپيدميولوژي تحليلي تاسيس شده است. موارد سرطان از طريق بيمارستانها،آزمايشگاهها و پزشکان عمومي ازهر دوبخش دولتي و خصوصي گزارش مي‌شود. کشور فنلاند جزء پايگاه داده‌اي کارکس نيز مي‌باشد(٢٢-١٩).

سيستم ثبت محصولات به نام (FINPRODREG):

سيستم ثبت محصولات توسط بخش امنيت و سلامت شغلي وزارت کار در جهت پيگيري تمام فعاليت هايي که ممکن است تجهيزات و کالاهاي خطرناک را در بازار فنلاند جاي دهد، راه اندازي شده است. اين دستاورد از طريق نظارت بر بازار ماشين آلات، لوازم برقي، لوازم ايمني شخصي، مواد منفجره، اسپريها، ابزار مشتعل کننده گاز، مواد شيميايي و فشارسنج ساده به دست آمده است و هدف از نظارت که توسط مقامات انجام مي‌شود

ج- فرانسه :

بررسي‌هاي انجام شده:

وزارت کار و امور اجتماعي فرانسه يک بررسي، تحت عنوان پايش پزشکي خطرات و مواجهات آغاز کرد. هدف از اين پژوهش، برآورد مخاطرات احتمالي است و شامل يک بررسي يک ساله بر روي ٤٨ هزار نفر از طريق شبکه اي از پزشکان صنعتي که همه ساله به اين کارگران مشاورههاي لازم را مي‌دهند، مي‌باشد.

بحث :

ويژگيهاي خاص هر نظام اطلاعات بيماري‌هاي شغلي مي‌تواند باعث بهبود و ارتقاء آن در زمينه هاي خاص و تخصصي شود انجام مطالعات و پژوهش هاي گسترده و ايجاد سيستم‌هاي پايش عملکرد و نظارتي در اين زمينه، اگرچه در ابتداي امر هزينه بر و بي فايده به نظر مي رسد ولي هر پژوهشگر آگاه و باتجربه اي مي داند که اثرات آتي اينگونه اقدامات به  مراتب با ارزشتر از هزينه ها و زمانهايي است که امروز صرف آن مي‌شود.

 نتيجه گيري:

 با مطالعه ويژگي هاي نظامهاي اطلاعات بيماري‌هاي شغلي در کشورهاي موفق در اين زمينه مي‌توان درک بهتري از فعاليت هاي صورت گرفته در ابعاد مختلف اين گونه سيستم‌ها بدست آورد. کشورهاي منتخب با بهره‌گيري از رويکردها، پروژه‌ها و سيستم‌هاي مختلف در زمينه بيماري‌هاي شغلي توانسته اند نظامهاي اطلاعات قدرتمندي در اين زمينه ايجاد کنند که به مرور منجر به کاهش و کنترل بيماري‌هاي شغلي مي گردند.