بخشی از متـنِ ایـن تـحقیـق :
1ـ طرح موضوع
يكي از دوران‌هاي حساس تاريخ جهان، عصر بعثت و نبوت آخرين پيامبر خدا حضرت محمد بن عبدالله (ص) است. مردي كه توانست انسان هايي را پرورش داده، بر روند تاريخ تأثير گذارد و مسير آن راتغيير دهد. در راستا بررسي زندگاني برخي از اين كارگزاران و همراهان خواندني و قابل بررسي‌است كه از ميان آنها سعد ابي وقّاص، فرزندش عمربن سعد و پسر برادرش هاشم بن عتبه ابن‌ابي وقّاص هستند كه زندگي پرفراز و نشيبي دارند. از آنجايي كه پدر در زمان رسول خدا(ص) از مسلمانان اوليه بوده و يكي از اصحاب بشمار مي‌رود و پس ازرحلت آن حضرت تغييراتي هر چند به مرور در اين خانواده بوجود آمده تا جايي كه فرزندش‌عمربن سعد فرمانده سپاهي است كه امام حسين(ع) نوه همان پيامبر(ص) را با وضع‌فجيعي به شهادت مي‌رسانند اما از سوئي ديگر و پسربرادرش هاشم كه از پدري كافر بوده از شيعيان‌مخلص علي (ع) مي‌شود. پژوهش حاضر بررسي فراز و فرودهاي اين خانواده درتحولات قرن اول هجري است.
2ـ اهميت موضوع و علت انتخاب آن
بررسي بيوگرافي خاندان ابي وقاص كه در تحولات مهم تاريخ اسلام و مقاطع مختلف آن نقش ايفا نمودند باعث شده است كه براي فهم اين تحولات پژوهشي ترتيب داده شده و ضمن بررسي بيوگرافي اين خاندان و نقش و جايگاه آنان را در تاريخ اسلام مشخص شود.
3ـ سابقه‌ي پژوهش
با توجه به دوره زندگاني اين اشخاص كه با صدر اسلام همزمان است در منابع‌اصلي تاريخ اسلام به صورت پراكنده مطالبي ياد مي‌شود و پژوهش هايي صورت گرفته اما به نظر مي‌رسد تاكنون به طور مستقل اين موضوع با چنين طرح سوالي مورد تحقيق و بررسي قرار نگرفته‌است. به همين علت تلاش مي‌شود اين پژوهش با استفاده از منابع اصلي و بررسي پژوهش‌‌هاي پراكنده‌ي كه موجود است، سعي شده كه به اين سوال پاسخ داده شود.
4ـ سؤال اصلي پژوهش
به طور قطع همه صحابه و كارگزاران بزرگ رسول خدا(ص) يكسان نبوده‌اند بلكه برخي از آنها تأثيرات و نقش مثبت و احياناًبعضي از آنها نيز نقش منفي ايفا نموده‌اند. در اين پژوهش سوال اصلي اين است:
نقش خاندان ابي وقّاص در تحولات سياسي، اجتماعي تاريخ اسلام چه بوده است؟
5ـ فرضيه پژوهش
فرضيه اصلي:
اين خاندان با دارا بودن روحية نظامي در يكي از بزرگترين صحنه‌هاي نظامي تاريخ اسلام يعني قادسيه راه ورود فيزيكي اعراب و انديشه اسلامي را در شرق كشور گشود. پس از فتوحات در شرق سرزمين‌هاي خلافت به نوعي دوري از نظامي‌گري روي آورد، با اين همه همواره در مسايل مهم تأثيرگذار بوده، خصوصاً در روي كار آمدن خليفه سوم و همچنين در خلافت علي (ع) كه خود را كنار كشيده، با آن حضرت همراهي نكردند و نسل دوم اين خاندان نقش متفاوتي را ايفا نمودند يكي همراه علي (ع) و يكي قاتل فرزند آن حضرت و در زمرة آل ابي‌سفيان درآمد.
فرضيه رقيب: سعد و خانواده وي از خاندان مهم نبوده و در جريان خلافت علي(ع) زمانه مشحون فتنه بوده و سعد كار خبطي انجام نداده و كناره‌گيري از خليفه كار خطايي نبوده است.
6ـ مفاهيم و متغيرها
الف) مفاهيم
خاندان ابي وقّاص: منظور سعدبن ابي وقّاص و پسرش عمربن سعد ابي وقّاص و پسر برادر سعديعني هاشم بن عتبه ابن ابي وقّاص است.
حيات سياسي نظامي: زندگاني سياسي سعدابي وقّاص، هاشم بن عتبه و عمر بن سعد وهمچنين سمت‌هاي نظامي كه اين افراد به آن دست يافتند.
تحولات تاريخ اسلام منظور قرن اول هجري قمري است.
ب) متغيرها
متغير مستقل:
حيات سياسي نظامي خانواده ابي وقّاص
متغير وابسته:
تأثيرات اين خانواده در تحولات نظامي سياسي جامعه‌ي قرن اول هجري قمري.
7ـ سوالات فرعي
1) خاندان ابي وقّاص از چه طائفه‌اي بودند و نسبتشان با پيامبر(ص)؟
2)چگونگي اسلام آوردن سعد ابي وقّاص و چگونگي زندگاني وي در زمان رسول خدا(ص)؟
3) چگونگي دست يابي به مقامات نظامي و سياسي؟
4) اعتقادات آنان پس از رحلت پيامبر(ص)؟
5) زندگي آنان در زمان خلفاي سه گانه؟
6) زندگي و حيات سياسي آنان در زمان خلافت اميرالمؤمنين(ع)؟
7) زندگي و حيات سياسي آنان پس از شهادت اميرالمؤمنين(ع)؟
8) چگونگي ورود عمربن سعد به واقعه‌ي كربلا؟
9) عاقبت زندگاني سعدابي وقّاص؟
10) عاقبت زندگاني هاشم بن عتبه بن ابي وقّاص؟
11) عاقبت زندگاني عمر بن سعد؟
8ـ مفروضات تحقيق
1) براساس نقل منابع و پژوهش‌ها سعد ابي وقّاص از صحابه پيامبر(ص) و مسلمانان اوليه است.
2) در زندگاني سعد بن ابي وقّاص فراز و فرود وجود دارد.
3) هاشم بن عتبه يكي از شيعيان علي (ع) بوده و در جنگ صفين به شهادت رسيد.
4) عمربن سعد از طرف عبيداله بن زياد فرمانده‌ي لشگري است كه به جنگ با امام‌حسين (ع) پرداخت و نتيجه آن به شهادت رسيدن امام (ع) و يارانش در عاشوراي سال 61 هجري بود.
9ـ روش پژوهش
روش اين پژوهش تاريخي است كه با بررسي و نقد وقايع به توصيف و تحليل موضوع مي‌پردازد و بصورت كتابخانه‌اي مي‌باشد.
10ـ سازماندهي پژوهش
اين پژوهش به بررسي نقش سياسي، نظامي خاندان ابي وقّاص مي‌پردازد. در مقدمه‌به طرح تحقيق و معرفي و نقد منابع پرداخته مي‌شود و در فصل مقدماتي به بيان كليات و مفاهيم نظري كه همان تبيين نقش شخصيت در تاريخ باشد، اشاره خواهد شد.
اين پژوهش علاوه بر مقدمه و فصل مقدماتي دو بخش مستقل نيز دارد، كه در بخش اول به زندگاني ونقش سعد بن ابي وقّاص خواهد پرداخت كه نسل اول اين خانواده است و آن نيز چند فصل‌دارد. فصل اول زندگاني وي در دوران مكه، فصل دوم زندگي و نقش وي در دوران مدينه وفصل سوم سعد در دوران خلفاي راشدين و فصل چهارم نيز به عزلت گزيني سعد اشاره‌خواهد شد، و ضمن اين فصول نقش هائي كه وي در دوره‌هاي مختلف ايفا نموده است، آشكار خواهد شد.
در بخش دوم به زندگاني و نقش نسل دومي‌هاي اين خاندان يعني هاشم بن عتبه بن ابي‌وقّاص و عمربن سعد بن ابي وقّاص پرداخته خواهد شد. در اين بخش، كه دو فصل دارد و طي‌چند گفتار حيات سياسي نظامي و نقش آنان روشن مي‌شود.
و نيز طي اين دو بخش خبط و خطاهاي اين خاندان و نيز نقش مثبتي كه در تاريخ اسلام ايفا نمودند بيان مي‌شود و در پايان جمع بندي ارائه خواهد شد.
معرفي و نقد منابع
در اين قسمت از پژوهش به معرفي و نقد كوتاه چند منبع و مولف آنان پرداخته شده است، كه استفاده عمده از آنها صورت گرفته و نظم آن نيز به ترتيب تاريخ وفات مولف مي‌باشد.
1ـ ابن اسحق؛ سيره النبي (ص) (متوفي ـ 151 ه)
اصل اين اثر مربوط مي‌شود به ابن اسحق كه در سال 151 هجري در گذشته است اين اثر مشتمل بر اخبار زندگاني پيامبر(ص) درمكه، هجرت، مدينه و جنگها و احوال آن حضرت‌و يارانش در اين دوره مي‌باشد. ابن هشام كه متوفي سال 218 هـ. ق مي‌باشد، اين كتاب را تهذيب نموده و آن را با يك واسطه كه زياد بن عبدالله البكائي باشد نقل مي‌كند و آن را سيره رسول الله(ص) نام نهاده است.
عبدالملك بن هشام كه در واقع يكي از راويان طبقه دوم سيره ابن اسحق است، به زعم خوداخبار و اشعاري كه ارتباطي با حيات پيامبر(ص) نداشت را حذف نموده است. نكته جالب‌توجه اينكه اخبار مربوط به امام علي بن ابي طالب(ع) نيز حذف شده است.
كتابي كه مورد استفاده در اين پايان نامه قرار گرفته است دو مجلد فارسي آن است كه بدست رفيع‌الدين اسحق بن‌محمد همداني قاضي ابرقوه در قرن هفتم به فارسي برگردانده شده و توسط‌اصغر محمودي تحقيق و انتشار يافته است.
2ـ واقدي؛ مغازي (متوفي 207ه)
محمد بن عمر بن واقد معروف به واقدي مورخ معروفي است كه حدود بيست اثر درتاريخ اسلام اعم از مغازي، سيره و طبقات را به او نسبت داده‌اند.
گويا كتاب مغازي جزئي از كتاب بزرگ وي يعني كتاب التاريخ و المبعث والمغازي‌باشد واقدي دست به تحقيق مفصلي راجع به مغازي پيامبر(ص) زده است و با رفتن به مناطقي كه در آنها نبرد صورت گرفته بود، آن مكانها را از نزديك مشاهده نموده است. و با توجه به اخبار و روايات موجود، به بررسي غزوات و سراياي پيامبر(ص) پرداخته است.
از آنجائي كه كتاب وي در بردارنده مطالب نقادانه دربارة جنگهاي پيامبر(ص) است و سعد نيز يكي از افراد نظامي بوده و در اين جنگها حضورداشت، مطالب اين كتاب در اين تحقيق به كرات مورد استفاده قرار گرفته و در مقايسه با ديگر كتب، تخصصي‌تر به نظر مي‌رسد.
دراين كتاب ابتدا با اشاره به سراياي رسول خدا (ص) به تفصيل به بحث درباره غزوات، خاصه بدر، احد و خندق و فتح‌مكه و حنين پرداخته است. اين كتاب توسط دكتر محمود مهدوي دامغاني در سه جلد به فارسي ترجمه و منتشر شده است.
3ـ نصر بن مزاحم منقري؛ وقعه الصّفين (متوفي.212ه)
اين كتاب يكي از تك نگاريهايي است كه توسط نصربن مزاحم نگاشته شده وبصورت اختصاصي به جنگ صفين پرداخته است. در اين كتاب به زمينه‌هاي جنگ، اصل ماجراي‌جنگ و رايزني‌ها و داستان حكميّت و پيامدهاي آن و موضع اصحاب پيامبر(ص) در اين‌رابطه اشاره شده است، خصوصاً نقش فعال هاشم بن عتبه و موضع سعدبن ابي وقّاص درآن كاملاً پرداخته شده است و مي‌توان از عمربن سعد هم كه به سراغ پدر رفته، تا او راترغيب به ورود به ماجرا كند، ردّپائي يافت. البته در سلسله روات اين كتاب عمربن سعدنامي است كه غير از عمربن سعد بن ابي وقّاص است و آن شخص عمربن سعد بن ابي‌الصيد است.
اين كتاب توسط عبدالسلام محمد هارون تصحيح و شرح شده است و آقاي پرويز اتابكي‌آن را ترجمه نموده و تحت عنوان پيكار صفين چاپ شده است.
4ـ محمد بن سعد كاتب واقدي؛ طبقات الكبري (متوفي 230ه)
اين كتاب به سبك حديثي تدوين شده است وي در اين كتاب ابتدا به سيره پيامبر(ص) اشاره كرده و پس از آن به صحابه پرداخته و آن را در پنج طبقه دسته بندي نموده است و از آنجائيكه‌سعد بن ابي وقّاص و خانواده وي از جمله كساني بودند كه از روزهاي نخستين مطرح هستند بصورت وافي به آنها اشاره شده است و ما نيز در موضوعات مختلف در ارتباط با عملكرد سعد از اين كتاب بهره برديم.
اين كتاب نيز توسط مهدوي دامغاني ترجمه و انتشارات فرهنگ و انديشه آنرا به چاپ رساند.
5ـ ابن اعثم كوفي؛ الفتوح(متوفي نيمه اول قرن چهارم)
اين كتاب در دو بخش تنظيم شده است. در بخش اول به دوره‌خلافت ابوبكر و عمر و عثمان مي‌پردازد و فتوحات اين دوره مثل فتوحات ايران و نبرد قادسيه و فتح آن مناطق به سرداري سعد و نقش هاشم بن عتبه در اين نبرد را شرح مي‌دهد و در بخش دوم به آغاز خلافت علي (ع) تا شهادت‌امام حسين (ع) در واقعه عاشوراي سال 61 هجري اشاره مي‌كند و به وقايعي چون قتل‌عثمان و خلافت علي (ع) و جنگهاي اين دوره اشاره كامل دارد و به كرّات در اين پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، اين كتاب توسط محمد بن‌احمد مستوفي هروي از محققان قرن ششم ه. ق. ترجمه و توسط طباطبائي مجد تصحيح وانتشارات علمي فرهنگي آنرا چاپ نموده است.
6ـ ابوحنيفه احمدبن داوود دينوري؛ اخبار الطّوال (متوفي. 282 ه)
اين كتاب از كهن‌ترين تاريخنامه‌هاي عمومي است كه ضمن بيان روابط ايرانيان و اعراب به‌جنگ‌هاي قادسيه و نهاوند و نيز به جريان بيعت با علي (ع) و جنگهاي اين دوره وضمن آن نقش هاشم بن عتبه و شهادت وي اشاره دارد.
اين كتاب نيز توسط احمد مهدوي دامغاني به فارسي برگردانده وتوسط نشر ني منتشر شده است.
7ـ تاريخ يعقوبي (متوفي. 284 ه)
يكي ديگر از كتابهاي عمومي تاريخ يعقوبي در دو جلد است، در جلد اول اين كتاب عمدتا به تاريخ جهان پرداخته است. در جلد دوم به اخبار، احوال و روزگار رسول خدا(ص) و خلفا اشاره‌دارد. نكته قابل توجه گرايش‌هاي شيعي او مي‌باشد، چرا كه ضمن بيان تاريخ خلفاي‌راشدين و اموي و عباسي مطالبي نيز درباره ائمه(ع) دارد و به ماجراي صلح امام حسن(ع)، واقعه كربلاي امام حسين (ع)، ذكر احوال و سيرت امامان شيعه پرداخته است و بااحترام از آنها ياد مي‌كند و در اين پژوهش به‌صورت عمومي در قسمت‌هاي مختلف از آن استفاده شد.
اين كتاب توسط مرحوم ابراهيم آيتي به فارسي ترجمه و توسط انتشارات علمي و فرهنگي‌به چاپ رسيده است. يعقوبي كتاب ديگري دارد به نام «البلدان» كه شهرهاست و در اين پژوهش براي تبيين تاريخ بناي كوفه و بصره و محله‌هاي آن از اين كتاب نيز استفاده شده است.
8ـ محمدبن جرير طبري؛ تاريخ الرسل والملوك (متوفي. 310 ه)
طبري، مورخ، محدث، فقيه و مفسر بزرگ جهان اسلام است. كتاب تاريخ وي‌بصورت سالشمار اسلامي نگاشته شده است. گويا وي منابع فراواني را در اختيار داشت و از آنها استفاده كافي برده است. اگرچه در اين كتاب اخبار متناقض فراوان يافت مي‌شود اما با كتابهاي ديگري كه وجود دارد و معاصر وي مي‌باشند مي‌توان تاريخ را بازسازي و بازنويسي نمود و خود وي نيز پاسخ چنين اشكالي را داده و متذكر شده كه براي حفظ امانت آنچه را شنيده يا خوانده عيناً ذكر مي‌كند و داوري را بر عهده پژوهشگر نهاده است. در مورد واقعه عاشوراي سال 61 نيزعين كتاب مقتل ابي مخنف را ذكر كرده كه يكي از منابع مهم واقعه كربلاست. شيوه وي به صورت حديث است. اين اثر از منابع مهمي است كه درباره غزوات دورة رسول خدا(ص)، فتوحات زمان خلفاء و نبرد قادسيه و نيز جنگ صفين و واقعة كربلا در اين تحقيق بهره برده شده است.
اين كتاب ترجمه‌هاي گوناگون دارد. در اين تحقيق هم از اصل نسخه عربي استفاده شد، و هم از نسخه ترجمه ابوالقاسم پاينده. اين كتاب در قرن هفتم توسط ابن اثير پالايش شد چراكه منبع مهم ابن اثير تا اواخر قرن سوم تاريخ طبري بوده است و يك ترجمه منسوب به بلعمي وجود دارد به‌نام «تاريخ‌نامه» كه در اين تحقيق از آن كتاب نيز استفاده برده شده است ...
بانک تحقیقات تاریخ - ادبیات - فلسفه
تـوضـیـحــاتِ فـایــل :
- این فایل با فرمت word ( قابل ویرایش ) در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
- تعداد صفحات : 243
- قابل ارائه و مناسب بعنوان تحقیق کلاسی
- جهت دانـلـود این تحقیق به انتهای صفحه مراجعه کنید.
کلمات کلیدی : ,خاندان ابي وقاص, تحقیق در مورد خاندان ابي وقاص, دانلود تحقیق خاندان ابي وقاص, دانلود رایگان تحقیق خاندان ابي وقاص, پروژه خاندان ابي وقاص, مقاله خاندان ابي وقاص, مقاله در مورد خاندان ابي وقاص, پروژه در مورد خاندان ابي وقاص, پایان نامه خاندان ابي وقاص, تحقیق آماده در مورد خاندان ابي وقاص, رایگان , word , ورد, پاورپوینت , pdf, تاریخ , تحقیق آماده تاریخ در مورد خاندان ابي وقاص