اين تحقیق در 41 صفحه تنظيم و مندرجات آن به شرح زير است:
- خلاصة نوشتار
1- پيشينة مكتب داري و بنيان نخستين مدرسه در بندر بوشهر.
2- پايه گذاران ديرين و نگهداران راستين مدرسة سعادت.
3- مباحثي پيرامون معلّمان مدرسه.
4- سخني پيرامون مدرسة سعادت و دانش آموزان آن.
5- وضعيت امتحانات وكيفيت نمرات.
6- جوايز و هدايا.
7- هزينه و تأمين درآمد و بودجة مدرسه.
8- منابع و مآخذ.
9- پيوست ها؛ شامل: 1- پيشينة برنامة درسي وكيفيت كتاب ها، اجزا و وسايل تعليم و تربيت (وسايل مخصوص كلاس ها، وسايل ويژه و موجود در دفتر مدرسه، وسايل و ابزار موجود در مدرسه)
خلاصة نوشتار:
معارف پروري و روشنفكري، همراه با فراورده ها و محصولات فرهنگي در بوشهر و در دوران گذشته و كنوني، پيشينه اي بس طولاني دارد. به قدمت تمدّن و تاريخ روزگارانش، از عصر عيلاميان تا قرون جديد و از دوران معاصر تاكنون.
در دوران معاصر، مدرسة سعادت بوشهر به طرز جديد در سال 1317 هـ . ق. (مطابق با 1278 هـ . ش.
و 1896 ميلادي) در محلّ كنوني آن كه هنوز به همان نام پابرجاست، در 108 سال پيش پايه گذاري شد.
مدرسة سعادت كه شكل تحوّل يافتة مدرسة احمديه در بوشهر مي باشد توسّط احمدخان دريابيگي، حاكم بلندآوازة بوشهر و بنادر خليج فارس - كه خود دانش آموختة رشتة فنون مهندسي از دارالفنون - تهران بود،
بنيان گذاري شد.
نام مدرسه از نام خانوادگي نخستين معلّم و مدير اين مدرسه كه سعادت بود اخذ و بر آن مدرسه اطلاق گرديد.
مدرسة سعادت بوشهر كه در زمان سلطنت مظفّرالدّين شاه قاجار افتتاح گرديده، نخستين مدرسة غيرانتفاعي كشور بوده كه با خودياري مردم، زير نظر انجمن معارف و وكلاي منتخب مدرسه اداره مي شده و دولت وقت،
هيچ گونه هزينه اي از بابت ادارة آن نداشته است.
اين مدرسه از پاره اي جهات از نظر ساختماني، آموزشي، اداري و مالي، روش تعليم و تربيت، وسايل و ابزار و عناصر ديگر در آن زمان، منحصر به فرد و داراي ويژگي هاي خاصّ خود بوده است. تحصيل كردگان اين مدرسه، بعدها از جملة روشنفكران و بزرگان علم و ادب، بازرگاني و تجارت، حرفت و صنعت، لياقت و هنر، عمران و آبادي و مديريت هاي گوناگون اداري و علمي و آموزشي در منطقه بوده اند و در سطح كشور و خارج از آن صاحب مقامات عديده اي گرديده اند.
غالب دانش آموختگانش در يك صد سال پيش، براي تكميل تحصيلاتشان راهي ممالك مترقّي غرب شدند و پس از فراغت از تحصيل و برگشت به وطن، در رده هاي بالاي مشاغل مملكتي به ارائة خدمات پرداختند.
ساختار مديريت و نظام آموزش و پرورش در مدرسة سعادت بوشهر
(ازجملة نخستين مدارس كشور)
دكتر سيّد احمد حسيني كازروني - دانشيار گروه زبان و ادبيات فارسي
دانشگاه آزاد اسلامي - بوشهر
1- پيشينة مكتب داري و بنيان نخستين مدرسه در بندر بوشهر
آنچه كه از سوابق معارف پروري در بوشهر دوران قاجار برمي آيد، مكتب خانة احمديه، نخستين شكل
تحوّل يافتة مدرسه اي است كه ضمن نگهداري از بچّه هاي بي بضاعت و پرورش آنها، قرآن كريم و ساير دروس مخصوص مكتب خانه را به آنان آموزش مي دادند. شيخ احمد نامي، باني اين مكتب بوده و شيخ مرتضي، معلّمي اين مكتب شبانه روزي را بر عهده داشته و اين وضع تا سال 1317 هـ . ق (108 سال پيش) بدين گونه ادامه يافته است. در سال 1317 هـ .ق. احمدخان دريابيگي، حكمران بندر بوشهر و بنادر خليج فارس كه خود از تحصيل كردگان دارالفنون تهران بود با عنايت به نشر علوم، درصدد تاسيس مدرسه اي به شيوه اي جديد در بندر بوشهر برآمده و جهت تحقّق اين امر از انجمن معارف تهران درخو است اعزام يك نفر مدير دانشمند و آشنا به فنون آموزش و پرورش جديد را مي نمايد.
انجمن معارف به دستور وزير علوم وقت، شادروان محمّدحسين سعادت كه گويا نياكانش از حومة بوشهر يا به عقيدة ديگر از اهالي كازرون بوده و در آن هنگام، معلّمي ادبيّات مدرسة افتتاحية تهران را برعهده داشته است با اصرار و ابرام طيّ حكمي به مديري و معلّمي در بوشهر منصوب مي نمايد. وي پس از عزيمت از تهران به شيراز مي رود و برادر خود، آقا شيخ عبدالكريم سعادت كه در آستانة مباركة سيّد علاءالدّين حسين (يكي از زيارتگاه هاي معتبر شيراز) به تحصيل علوم و ادبيّات اشتغال داشته، همراه خود به بوشهر مي آورد (ذي حجّه سال 1317 هـ ق.)
دريابيگي بنيان مدرسة موردنظر را از تغييراتي در همين مكتب خانه آغاز مي كند و از هرگونه حمايت مادّي و معنوي نسبت بدان دريغ نمي ورزد.
خانة حاج محمّد حسين آل صفر در محلّة شنبدي (نزديك حسينية كازروني) كه تحت اجارة اين مركز فرهنگي قرار داشت، نسبتاً بزرگ و داراي ده اتاق بوده و تعداد بيست كودك بي سرپرست و تنگ دست از اهالي دشتي و تنگستان در دو اتاق مفروش به زيلو و گليم تحت سرپرستي ميرزاحسين فاضل اهرمي (متخلّص به معتقد) و معلّمي ميرزا آقا دلّال شيرازي قرار گرفته بودند. شادروان باقر بهبهاني (منشي تجارتخانه ملك التّجار بوشهري) هم در ادارة مكتب خانه با آنان همكاري نزديك داشته است.
هزينه هاي مكتب خانه از مال الاجاره و هزينه نگهداري دانش آموزان گرفته تا حقوق معلّمان و مخارج متفرّقة ديگر به تمامي از كيسة پرفتوت دريابيگي پرداخت مي گرديد. تا آن زمان با وجودي كه دو ماه از آغاز مديريت جديد مدرسه گذشته بود ولي يك نفر از مردم بوشهر براي فرستادن فرزندانشان به مدرسه رغبتي نشان نداده بودند.
با ورود برادران سعادت، تغييراتي در برنامه هاي جاري مدرسه حاصل گرديد. در آغاز، آنها همان بيست نفر
دانش آموز را از جهت سن و سال و معلومات جزئي به طريق امروز به چند درجه تقسيم كردند و سه كلاس ابتدايي (مقدماتي) و اول و دوم را براي آنان ترتيب دادند. كلاس ها را به ميز و نيمكت و صندلي و تخته سياه تجهيز كرده و بنياد كار خود را با كتاب هاي جديد و درس هاي تازه شروع كردند. كتاب هاي جديد ابتدايي در بردارندة الفبا و كلمات آسان و جمله هاي روان، مقداري حساب، اندرزها و حكايت هاي شيرين ويژة كودكان بود. همچنين از كتاب مختصر انوار سهيلي و كتاب « مختصر جغرافيا » جهت آموزش كودكان استفاده مي كردند. نخستين نمونة تقسيم بندي كلاس ها و معلّمين آنها در اواخر سال 1317 هـ ق. با توجه به مواد درسي به شرح زير بوده است:
فرمت فایل : Word ( قابل ویرایش )
تعداد صفحات : 41