چکیده:

به موجب حقوق بشر دوستانه استفاده از غیر نظامیان  به عنوان سپر انسانی ممنوع است در این مجموعه از مقررات اشاره ای به انواع سپر انسانی نشده استام در عمل ممکن است سپر های انسانی با اجبار از سوی یک طرف مخاصمه یا با اراده خود در برابر هدف نظامی قرار بگیرند ممنوعیت و نظام حقوقی حاکم بر حالت اول که از ان به عنوان سپر انسانی غیر داوطلبانه یاد می شود چندان چالش برانگیز نیست اما حالت دوم یا سپر انسانی داوطلبانه باعث بروز اختلاف نظرهای بسیاری در میان حقوقدانان شده بطوریکه عده ای از حقوقدانان سپرانسانی داوطلبانه را به معنای مشارکت مستقیم غیرنظامیان در مخاصمات دانسته و عده ای دیگر مخالف چنین تفسیری هستند.

1.مقدمه:

اگرچه استفاده از زنان و کودکان بی دفاع به عنوان سپرانسانی سابقه طولانی دارد با این حال تاریخ همواره این رفتار را غیر اخلاقی دانسته اند لذا با اغاز تدوین حقوق جنگ در اوایل قرن بیستم یکی از اولین قواعدی که در حمایت از غیر نظامیان تدوین گشت قاعده ممنوعیت استفاده از سپر انسانی بود امروزه حقوق موضوعه به صراحت استفاده از سپر انسانی را منع می کند ولی به رغم ممنوعیت مطلق استفاده از سپر انسانی بارها و بارها شاهد سپر قرار گرفتن غیرنظامیان در برابر اهداف نظامی بوده ایم.

اگر در ادوار گذشته استفاده از سپر برای ایجاد تردید جبهه مقابل بود و معمولا از افراد وابسته به دشمن (اسیران جنگی یا غیر نظامیان تبعه دشمن) به عنوان سپر استفاده می شد در سال های اخیر شاهد ان هستیم که استفاده از سپر انسانی به منظور فشار بر افکار عمومی صورت می گیرد انان که در مقابل ارتش های برزگ می جنگند به همین دلیل بیشتر وسوسه می شوند که از این ابزار علیه دشمن استفاده کنند زیرا می دانند که این ارتش ها که متعهد به اجرای حقوق بشر دوستانه مدرن و رعایت اصل تفکیک هستند ممکن است به خاطر اسیب رساندن به غیر نظامیان در افکار عمومی شماتت شوند و چه بسا به همین دلیل دست از حمله بکشند البته در غیر این شرایط نیز همواره در یک درگیری مسلحانه که طرفین به منظور رسیدن به نتیجه ای مطلوب از نبرد خود از وضعیت غیر نظامیان به عنوان اشخاصی که نباید موضوع حمله مستقیم واقع شوند سوء استفاده نمایند به این ترتیب ممکن است به اجبار غیر نظامیان را سپر اهداف مشروع نظامی – که به موجب حقوق مخاصمات می توانند موضوع حملات مستقیم واقع شوند قرار داده و یا افراد را به انجام چنیین عملی تشویق و ترغیب کنند.

امروزه و به ویژه به دلیل امکان فشار بر افکار عمومی با گسترش پدده سپرهای داوطلب مواجه هستیم. سپرهای داوطلب ممکن است بدون تاثیرپذیری از سوی یکی از طرفین مخاصمه حاضر به انجام چنین عملی شده باشند حضور طرفداران صلح و فعالان ضد جنگ در برخی کخاصمات اخیر به همین دلیل صورن گرفته است در چتیت وضعیتی سپرهای انسانی مطابق میل و اراده ی خود خواهان ممانعت از حمله به هدف نظامی هستند در حالی که چه بسا علقه ای بین ان ها و طرف های مخاصمه وجود نداشته باشد حضور داوطلبان ممکن است به ایت معنی باشد که ان ها حمله به برخی اماکن را نامشروع می دانند و مخالفت خود را با هدف قرار دادن این اماکن از طریق حضور در مقابل ان ها به نمایش می گذارند مانند غیر نظامیانی که با پوشیدن لباس های سفیدی که علامت هدف روی ان حک شوه بر روی پل های درون شهری یا پایتخت حاضرشوند برای اینکه به رسانه ها نشان دهند انهدام این پل ها قبل از انکه مزیت نظامی فوری برای  طرف مقابل ایجاد کند ضربه زننده به زندگی مدنی مردم عادی پایتخت است.