برخی از اهداف ایجاد شهرهای جدید به این شرح است:

پالایش کلان‌شهرها از طریق توزیع مناسب فعالیت و جمعیت در منطقه کلان‌شهری.

جلوگیری از ایجاد سکونت‌های غیررسمی و خود رو در حومه کلان‌شهرها

کاهش بار ترافیکی شهرهای بزرگ از طریق ایجاد اشتغال و اسکان در شهرهای جدید

جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی، باغ‌ها و فضای سبز پیرامون شهرها و استفاده از اراضی غیر کشاورزی برای احداث شهرهای جدید

اهداف دیگری چون کاهش بهای تمام شده واحدهای مسکونی، به دلیل پایین بودن نرخ زمین در مقایسه با شهرهای موجود، ایجاد الگوهای جدید مسکن از طریق کاهش سطح زیربنای مسکونی و احداث مجموعه‌های مسکونی و ترویج انبوه‌سازی در این شهرها ازجمله مقاصد برنامه‌ریزان برای احداث شهرهای جدید بود.

بررسی اجمالی وضعیت شهرهای جدید در حال حاضر نشانگر عدم تحقق کامل اهداف آن است. مسائل و چالش‌های زیر را می‌توان در این امر موثر دانست:

تغییر برخی شرایط زمینه‌ساز ایجاد و هدف‌گذاری شهرهای جدید در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ مانند کاهش شدید نرخ رشد جمعیت

شکل دادن به انتظارات غیر واقعی در مورد نقش و کارکرد شهرهای جدید به خصوص در اسکان جمعیت و سرعت شکل‌گیری

فقدان حمایت از اعمال سیاست در سطح دولت. ایجاد شهرهای جدید ملهم از تجارب جهانی بیشتر یک خواست تکنوکراتیک و بوروکراتیک در سطح وزارت مسکن و شهرسازی (وقت) بود.

تحول دیدگاه‌ها به همراه کاهش درآمدهای نفتی و تغییرات مدیریتی، موجب شد که بسیاری از طرح‌های اشتغال‌زا که هسته اصلی جذب جمعیت و فعالیت به شهرهای جدید بود، نیمه‌تمام یا شروع نشده، باقی بماند.

گرایش صرف به اراضی دولتی در مکان‌یابی و فقدان هسته اولیه هویت زا در این شهرها (گسترش از زمین خالی)

عدم سرمایه‌گذاری اولیه دولت در ایجاد زیرساخت‌ها به خصوص حمل‌و‌نقل سریع و ایمن بین شهر جدید و شهر مادر (احاله تامین مالی احداث از طریق آماده سازی و عرضه زمین)

به‌هم ریختگی و نابسامانی در اعمال سیاست‌های کلان توسعه سکونتگاهی و شهرسازی کشور. گسترش حاشیه نشینی در کنار توسعه افقی شهرهای مادر در رقابت با شهر جدید، افزایش ظرفیت توسعه و جمعیت‌پذیری شهرمادر و شهرهای پیرامونی

بار‌گذاری شدید جمعیتی در فقدان زیرساخت‌های شهری در شهرهای جدید در قالب طرح مسکن مهر.