این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

عفونت های ناشی از ارائه مراقبت های بهداشتی و درمانی یکی از شایعترین علل مرگ و میر و افزایش معلولیت در بیماران بستری در بیمارستانهای کشورهای در حال توسعه و پیشرفته محسوب می‌شود. بررسی انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی در55 بیمارستان واقع در 14 کشور دنیا از جمله کشورهای منطقه مدیترانه شرقی، موید شیوع عفونت های ناشی از ارائه مراقبت های بهداشتی درمانی در بخش‌های بستری بیمارستان با میانگین 7/8 درصد بوده است(1). این عفونتها تهدیدی برای سلامتی بیمار بوده و با طولانی کردن مدت اقامت در بیمارستان عوارض زیادی با خود به همراه دارد(2). به طور متوسط 7 درصد بیماران بستری در کشورهای با درآمد بالا و حدود 15 درصد بیماران در کشورهای با درآمد پایین و متوسط از عفونتهای بیمارستانی رنج می‌برند(3, 4).

بر اساس برآوردهای مدیریت کنترل بیماری‌های وزارت بهداشت ایران، درصد بروز عفونت‌های بیمارستانی در بیماران بستری در بیمارستان‌ها حدود 10 تا 15 درصد است که اگر تنها در 10 درصد موارد عفونت به مرگ منجر شود، شاهد سالانه حدود 60 هزار مورد فوت بیماران در اثر این

مساله خواهیم بود که موید ضرورت توجه به کنترل عفونت‌های بیمارستانی در نظام سلامت کشور است(5) در گزارش دیگری، میزان عفونت‌های بیمارستانی در کشورهای توسعه یافته10-5 درصد و در کشورهای در حال توسعه 25 درصد و بالاتر ذکر شده است (6). بر اساس آمارهای موجود بیش از یک و نیم میلیون نفر در هر زمان در سراسر دنیا دچار عفونت بیمارستانی هستند.در کشورهای در حال توسعه نیز به علت کمبود پرسنل، عدم رعایت بهداشت، کمبود تجهیزات و ازدحام بیش از حد بیماران، عفونت‌های بیمارستانی شایعتر است، در ایران نیز بیماران بستری در بیمارستانها بر حسب بیماری زمینه‌ای و نوع اقدام درمانی که برای آنها انجام می‌شود دچار عفونت‌های بیمارستانی می‌شوند و آمارها بر حسب بخش و نوع تخصص بیمارستان متفاوت است(7).

البته آمار عفونت‌های بیمارستانی در کشور ما به علت نبود نظام دقیق ثبت آمار، مشخص نیست، در نتیجه وقتی عامل عفونت مشخص نباشد سیستم کنترل آن نیز معیوب خواهد بود. این عفونتها  امروزه بار عظیمی بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌کند که بخش قابل توجهی از عوارض بیماران بستری شده را تشکیل می‌دهد. با وجود تلاشها برای ساخت محلول‌های ضدعفونی کننده و آنتی‌بیوتیک‌ها همچنان یکی از مشکلات اداره بیمارستان‌ها در نظام سلامت دنیا، عفونت‌های بیمارستانی است. آمارهای جهانی نشان می‌دهد در بخش مغز و اعصاب یک درصد و در بخش سوختگی 60 درصد بیماران از عفونت بیمارستانی رنج می‌برند(5).

از طرفی عفونت های بیمارستانی یکی از مهم ترین مشکلات در بخش های ویژه است، به طوریکه  بیست درصد بیماران بستری در این بخش ها را مبتلا کرده و میزان مرگ و میر را به بیش از سی درصد افزایش می‌دهد (8). این عفونت ها علاوه بر افزایش مرگ و میر، مدت زمان

بستری را نیز طولانی تر کرده بر هزینه های درمان می‌افزاید (9). همچنین بیماران بستری در بخش های ویژه به سبب وجود عوامل خطرسازی چون صدمات متعدد، پایین بودن سطح هوشیاری و ضعف مکانیسم‌های پیشگیری کننده ، بیش از سایر بیماران در معرض خطر عفونت بیمارستانی قرار دارند(8, 10). سالانه در حدود 20 درصد از تخت‌های ویژه در اشغال بیماران ناشی از عفونت‌های بیمارستانی قرار می‌گیرد. این بخشها مرکز اصلی ظهور میکروبهای مقاوم ومقاومت آنتی بیوتیکی هست، بنابراین توجه ویژه به این بخشها ضروری‌تر به نظر می‌رسد(11).

از آنجاییکه عفونت، علت اصلی مرگ ومیر نوزادان در کشورهای در حال توسعه می‌باشد (12) و در قرن اخیر به علت پیشرفت تکنولوژی درمان نازایی، آمار نوزادان چندقلویی و نارس حاصل درمان نازایی مخصوصا" در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته (13) و با توجه به این امر که نوزادان نارس بستری در بخش های ویژه نوزادان به علت نارس بودن سیستم ایمنی شان مستعد عفونت هستند (14, 15) و ابتلا به این عفونت‌ها سبب افزایش مورتالیته و موربیدیته در این نوزادان می‌گردند، بنابراین کنترل و پیشگیری از بروز عفونت بیمارستانی دراین بخشها نیز توجه ویژه‌ای را می‌طلبد(16).

با توجه به خطرات و اهمیت بالای پرداختن به عفونت‌های بیمارستانی لازم است که همه پرسنل درمانی در جهت کاهش میزان آن با فراگیری دانش شناسایی، پیشگیری، کنترل عفونت‌های بیمارستانی و تقویت باورها در راستای بالا بردن سطح سلامت جامعه و ایجاد تغییر رفتار گروهی با تهیه یک برنامه جامع کنترل عفونت در بیمارستان‌ها، تمام تلاش خود را انجام دهند(17).

درحال حاضر، بهترین، موثرترین و کم هزینه‌ترین روش پیشگیری، رعایت توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC  ) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد پیشگیری و کنترل عفونت، رعایت بهداشت دست به خصوص شستن دست قبل و بعد از تماس با هر نوزاد می‌باشد (6, 18) و تاثیر بهداشت دست بر کاهش عفونتهای بیمارستانی توسط مطالعات زیادی تائید شده است) و بطوریکه با شستن دست ها مي‌توان تا 50 درصد عفونتهاي بيمارستاني را كاهش داد(22).

ضروری است افراد ارائه دهنده خدمات درمانی قبل از آغاز معاینه بالینی، پس از انجام معاینه، قبل از پوشیدن دستکش و پس از خارج کردن دستکش و در فاصله بین معاینه بیماران دستهای خود را با تکنیک صحیح و با آب و صابون شسته و یا با محلول‌های الکلی ویژه ضدعفونی کنند و  استفاده از دستکش با وجود ضروری بودن بکارگیری در موارد خاص، نمی‌تواند جایگزین شستن دست‌ها شود چراکه هنگام درآوردن دستکش،‌ دستها ممکن است دوباره آلوده و این آلودگی به فرد ارائه دهنده خدمات بهداشتی- درمانی و یا بیمار بعدی منتقل شود(7).

با استناد به مطالعات بالینی، تجربی و اپیدمیولوژیک فراوان، رعایت بهداشت دست در موراد عدم آلودگی واضح به خون وترشحات، از طریق محلولهای ضدعفونی کننده و به روش Hand rub (مالش دست‌ها با ماده ضدعفونی کردن) و در صورت آلودگی با خون و ترشحات شستشوی اکید با آب و صابون، با رعایت زمان مناسب، توصیه شده است(23).

شستن دست‌ها برای مراقبت یا معاینه نوزادان بسیار ضروری‌ و به دلیل آسیب پذیرتر بودن این گروه سنی، دارای اهمیت بیشتری است، در زمان معاینه نوزادان به ویژه نوزادانی که در

بخشهای ویژه نوزادان بستری هستند، باید دست‌ها تا آرنج ضدعفونی شوند، چراکه هر چه سن فرد کمتر باشد، احتمال آسیب‌پذیری وی بیشتر است، همان گونه که بیشترین احتمال مرگ‌ها در 24 ساعت اول زندگی فرد،‌ هفته اول و به ترتیب زمان‌های بعدی است و این نشانگر آسیب‌پذیری بالای افراد در سنین کم و نوزادی است و باید به منظور ارتقای فرهنگ شست و شو یا بهداشت دست، بیماران یا والدین نوزاد قبل از معاینه و بررسی توسط تیم درمانی با پرسیدن یک سوال ساده، از رعایت بهداشت دست توسط تیم درمانی خود اطمینان حاصل کنند(7).

درحالی که عفونت‌های بیمارستانی یک مشکل جدی در مراکز بهداشتی - درمانی است، پژوهش‌ها در کشور نشان می‌دهند در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها 40 درصد ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، بهداشت دست را به صورت کامل رعایت می‌کنند(17).

 تکنیک های رعایت بهداشت دست بسیار ساده هستند، ولی مسئله رعایت بهداشت دست توسط افراد، بسیار چالش برانگیز هست، که این امر در نتایج تحقیقات متعددی منعکس شده است ) و با وجود تلاشهای زیاد در جهت تدوین دستورالعملهای[1] اختصاصی بهداشت دست و اهمیت بالای رعایت بهداشت دست در پیشگیری از عفونت های بیمارستانی تحقیقات نشان می‌دهند که پذیرش پرسنل بهداشتی برای شستشوی دست، اندک بوده است). جرجیو[2] (2011) و همکاران در مطالعه خود به ضعف کار پرستاران در زمینه احتیاطات استاندارد مخصوصا رعایت گایدلاین‌های بهداشت دست اشاره کرده‌اند(27) در ایالات متحده آمریکا میزان رعایت بهداشت کم و در حدود 36 درصد ذکر شده است در کشورهای فقیر با

کمبود تجهیزات، میزان رعایت بهداشت دست به مراتب خیلی پایین‌تر از این رقم برآورد شده است(28).

در یکی از مهمترین و گسترده‌ترین مطالعات مروری در زمینه بهداشت دست، اراسموس[3] (2010) و همکارانش، 96 مطالعه تجربی در مورد گایدلاینهای رعایت بهداشت دست را در کشورهای صنعتی مورد بررسی قرار داده اند. بیشتر مطالعات در بخشهای ویژه انجام شده بود، محقق در این مطالعه گزارش کرده که مطالعات  میزان رعایت را به صورت متنوع  در دامنه 100-4 درصد نشان می‌دهد که بر اساس نوع بخش، موقعیتها و کارکنان درمانی تفاوت داشت. میزان رعایت در بخش ICU ( با میانگین 40-30 درصد رعایت )در مقایسه با سایر بخشها ( با میانگین رعایت 60-50 درصد) کمتر بود. میزان رعایت بهداشت دست در میان جمعیت پزشکان(32 درصد) گزارش شده بود که در مقایسه با پرستاران (48 درصد) کمتر بود، همچنین میزان رعایت بهداشت دست قبل از تماس با بیمار (21 درصد) و بعد از تماس (47درصد) گزارش شد. بر اساس مطالعات مشخص شده است که نوع حرفه کارکنان بهداشتی (پزشک، پرستار... بودن) و حجم کار به عنوان مهمترین عوامل بالقوه تاثیرگذار در عدم رعایت بهداشت می‌باشد. به طوریکه اغلب اوقات، در زمانهای با حجم کار بالا رعایت بهداشت دست به فراموشی سپرده می‌شد و نیز پزشکان بیشتر از سایرین از رعایت بهداشت دست غفلت می‌کردند. موقعیتهایی که در آن رعایت بهداشت دست بالا بود شامل زمانهای تماس با ترشحات و خون و یا انجام کارهای کثیف، دسترسی آسان به ضدعفونی کننده دست یا ژل دست، وجود سیستم بازخورد از عملکرد کارکنان بود. در بیشتر این مطالعات بررسی رعایت