این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

عنوان:تاثیر موسیقی و رایحه درمانی بر اضطراب و درد بیماران تحت عمل جراحی کوله سیستکتومی : یک کارآزمایی بالینی تک سوکور

مقدمه: امروزه کنترل یا کاهش درد و اضطراب پس از عمل جراحی، به عنوان یکی از اجزای مهم مراقبت پس از جراحی از موضوعات چالش است. به جهت عوارض سایر روش ها، تاکید زیادی بر استفاده از درمان های طب مکمل وجود دارد. لذا  مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر موسیقی و رایحه درمانی بر اضطراب و درد بیماران تحت عمل جراحی کوله سیستکتومی انجام گرفت.

روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی است که بر روی 90 نفر(جمعا 90 نفر) از بیماران مرد و زن تحت عمل جراحی عمومی(کوله سیستکتومی) در سال 1392 انجام شده ­است. این مطالعه در سه گروه موسیقی درمانی، رایحه درمانی و کنترل انجام گرفت. در گروه رایحه درمانی، بیماران 8 و 16 ساعت پس از جراحی، 10 قطره گلاب با غلظت 12 درصد ،پس از مالیدن کف دست ها بهم، در فاصله 5-5/2 سانتی متری بینی به مدت سه دقیقه استشمام نمودند. در گروه موسیقی درمانی، برای بیماران 8 و 16 ساعت پس از عمل، موزیک صدای طبیعت (آب، پرندگان) به مدت 30-15 دقیقه با استفاده از هدفن نوع مارشال پخش شد. گروه کنترل هم مداخلات روتین بخش را دریافت کردند. داده ها با استفاده از نرم­افزار 13SPSS/ وآمار توصیفی( فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آنالیز واریانس یک طرفه(آزمون ANOVA) و پس آزمون توکی ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: مقایسه تغییرات نمرات درد و اضطراب در سه گروه نشان ­داد که تغییرات ایجاد شده در میزان درد ( میانگین کاهش درد  8ساعت (16/0±26/1 )و 16 ساعت(86/0±01/1) بعد از جراحی ) و در مورد اضطراب(میانگین کاهش اضطراب  8ساعت(37/2±5/4  ) و 16 ساعت بعد از جراحی(81/1±93/1)در گروه رایحه درمانی با گروه های کنترل و موسیقی درمانی تفاوت معنی دار دارد (05/0  ) و میزان کاهش درد و اضطراب 8 و 16 ساعت بعد از جراحی در گروه رایحه درمانی بیشتر از گروه های کنترل و موسیقی درمانی می باشد.

نتیجه گیری :نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت رایحه درمانی بر کاهش درد و اضطراب بیمار 8 و 16 ساعت بعد از عمل جراحی می باشد و تاثیر رایحه درمانی بر کاهش درد و اضطراب بیمار 8 و 16 ساعت بعد از عمل جراحی بیشتر از تاثیر موسیقی درمانی است.

درمانهای طب مکمل و جایگزین، شامل مجموعه اعمال و عقایدی است که توسط بیماران برای پیشگیری و درمان بیماری ها و یا بالا بردن سطح سلامتی و بهتر شدن وضعیت کلی در کنار درمان های مرسوم بکار می روند (1). با توجه به اختلاف دیدگاه ها و زمینه های فرهنگی هر قوم و ملیت، نحوه استفاده از روشهای طب مکمل بسیار متفاوت است (2, 3). برخی از صاحب نظران معتقدند که تمامی روش های طب مکمل و جایگزین، برخلاف تصور عموم بی خطر نیستند و بسیاری از روشهای درمانی و داروهای تجویز شده، دارای عوارض جانبی خطرناک و بعضاً کشنده می باشند (4). عده ای دیگر نیز استفاده از این روش ها را موجب تاخیر بیمار در انجام اقدامات تشخیصی و درمانی می دانند. از سوی دیگر بسیاری از بیماران، پزشک معالج خود را از انجام اقدامات درمانی طب مکمل مطلع نمی سازند و در نتیجه خطر عوارضی چون تداخلات دارویی و خطا در تفسیر نتایج آزمایشات افزایش می یابد (5).

استفاده از روشهای طب مکمل بعنوان روشهای درمانی رو به افزایش بوده، اما همچنان استانداردهای این روش ها و چگونگی ارتباط آنها با اصول طب رایج مبهم است (6). میزان شیوع استفاده از حداقل یکی از روش های طب مکمل در دنیا عبارتند از؛ انگلستان (33درصد)، استرالیا (46درصد)، آمریکا )34درصد)، بلژیک (66-75درصد)، فرانسه (49درصد)، هلند (18درصد) و آلمان (20-30درصد) (5).

نیاز به استانداردسازی طب مکمل امری ضروری هست زیرا تقاضا برای استفاده از طب مکمل رو به افزایش است (6). طب مكمل توسط مركز ملي طب مكمل و جايگزين اين چنين تعريف شده است، گروهي از انواع مختلف طب و سيستم هاي مراقبتي سلامت و تجربيات و فن آوريهايي مي باشد كه در حال حاضر به عنوان  بخشي از طب مرسوم تعريف نشده اند (7). طب جايگزين يا طب مكمل شامل انواع روشهاي درماني يا پيشگيري از بيماري است كه روش و اثربخشي آن با طب مرسوم يا بيولوژيك متفاوت است. در طب جايگزين، پزشك بيمار را به عنوان يك كل، درمان ميكند نه اينكه روي اختلال يا بيماري خاصي تاكيد نمايد (7).

 درمان با طب جايگزين روز به روز مقبوليت بيشتري پيدا ميكند و تخمين زده ميشود كه از هر سه نفر، يك نفر در طول عمر خود از اين درمانها براي بيماريهاي شايعي نظير مشكلات كمر، سردرد، اضطراب وافسردگي استفاده ميكند (8). بسياري از پرستاران و  پزشكان اطلاع زيادي در مورد اين طب نداشته و يا اعتقادي به آن ندارند و در مقابل، بسياري از پزشكان و حتي غيرپزشكان از اين  روش در درمان بيماريها سود مي جويند (8). بنابراين علاوه بر استقبال مردم از اين روشها، اطلاعات و نگرش  پرستاران و  پزشكان به اين موضوع از اهميت ويژه اي  برخوردار است (9).

 برخی از شاخه های طب مکمل که بین مبتلایان استفاده بیشتری دارد عبارتند از طب سوزنی، طب سنتی، هومیوپاتی، استوپاتی، رفلکسولوژی، کایروپراکتیک، هیپنوتیزم، انرژی درمانی، ورزش درمانی، حرکت درمانی، موسیقی درمانی، ماساژ درمانی، تصویر درمانی، گیاه درمانی، رایحه درمانی[1]،  یوگا، استفاده از ویتامین ها، مدیتیشن، مشاوره حضوری یا تلفنی، گروههای حمایتی و ...است (10, 11).

هر سال ده ها ميليون بيمار در جهان تحت عمل جراحي قرار می گيرند جراحي يك استرس است كه واكنش هاي فيزيولوژيك (آندوكرين)، استرس روانی ( ترس و اضطراب(  ايجاد مي كند (12). اگر اضطراب ناشناخته بماند اضطراب بطور طولاني، موجب استرس مي شود كه پيامدهاي مضر، موجب به تأخير افتادن بهبودي بیماران می شود (13). بيماري كه وارد بیمارستان ميشود به ميزان خفيف، متوسط و یا شديد می تواند مضطرب شود که با شناخت و تعیین سطح اضطراب می توان جهت اجرای مراقبت های طبی و پرستاری وی برنامه ریزی کرد (14).

Yoniama  ( 1998 ) و Dercrotrombeck (2006( می نويسند: 60 درصد بيماران و 75درصد خانواده هایی که بیمارشان نیاز به عمل جراحی دارند درباره جراحی و بیهوشی مضطرب هستند (15). اضطراب قبل از عمل سيستم هاي سمپاتیک ، پاراسمپاتيك، اندوكرين را تحریک کرده كه منجر به افزایش ضربان قلب،  فشار خون و تحریک پذیری قلب شده در نتیجه موجب آریتمی می گردد. وسعت و افزایش دوره اضطراب می تواند منجر به افزایش شکسته شدن پروتئين،کاهش بهبود زخم و واکنش تدبیر ایمنی ، افزایش خطر عفونت و عدم تعادل آب و الکترولیت شود (16).

 نتایج تحقیقات متعدد حاکی از آن است که عوارض ناشی از اضطراب قبل از عمل شامل : افزايش درد بعد از عمل ، تقاضای بیشتر برای دریافت مسکن ، به تاخیر افتادن بهبودی و ترخیص، هزینه گزاف و طولانی شدن زمان بستری است (17). درد بعد از اعمال جراحي و منجمله عمل کوله سیستکتومی يكي از شايعترين نارضايتي هاي بيماران در طول 48 ساعت اول بعد از عمل مي باشد و اكثر اً در محل برش می باشد و اين درد مي تواند باعث كاهش سرفه و به دنبال آن آتلكتازي و تجمع خلط شده و همچنين باعث كاهش تخلية معده و كاهش حركت روده و به دنبال آن باعث ايلئوس و يبوست شود و همچنين با كاهش تحرك بيمار و خطرDVT اضطراب و خستگي بيمار را ایجاد می کند (18) .

کنترل درد و اضطراب پس از عمل جراحي، يکي از مسائل مهم مراقبت پس از جراحي است. کاهش درد علاوه بر افزايش رضايتمندي بيمار، باعث بهبودي سريعتر بيمار و بهبود عملکرد سيستم قلبي، عروقي و تنفسي و سيستم گوارشي مي شود (19). مسئله درد از مسائل مهم در مراقبت هاي بعد از جراحی مي باشد، كه طي سال هاي اخير توجه زيادي به آن شده است. امروزه درد به عنوان علامت حياتي پنجم در نظر گرفته مي شود و يكي از مشكلات مهم در بيماراني كه تحت عمل جراحي قرارمي گيرند، مي باشد (19). كنترل يا كاهش درد پس از عمل جراحی يكي از اجزاي مهم مراقبت پس از جراحي مي باشد و اين مشكل به ظاهر ساده كه چگونه درد پس از عمل جراحي را به طوركامل يا نسبي از بين ببريم، همچنان باقي مانده است (20).

 كاهش درد علاوه بر اين كه بر رضايتمندي بيمار مؤثر است، با تأثير مستقيم بر اكثر سيستم های فيزيولوژيک بدن با تظاهراتي روي اعضاي بدن همراه است و مي تواند سير بعد از عمل جراحي را تحت تأثير قرار دهد (19). اگر چه مخدرها در كنترل درد پس از عمل قوياً مؤثر هستند، اما به دليل عوارض جانبي كه به وجود مي آورند از جمله خواب آلودگي، تهوع و استفراغ، ايلئوس، يبوست، مهار سيستم تنفسي، مهار سيستم اعصاب مركزی و اعتياد، پزشكان به دنبال استفاده از روش های تسکین درد ديگري مي باشند (21).

در رابطه با اثر روش های طب جایگزین و مکمل بر روی شدت بیماری ها و تاثیر درمانی اینگونه از روش ها ، مطالعات کمی انجام شده است. البته دلایل بسیاری برای استفاده از این روشهای غیر دارویی وجود دارد که شامل غیر تهاجمی بودن، آسان بودن، ارزان بودن، عدم داشتن عوارض جانبی و غیر دارویی بودن این گونه روش ها میباشد. ترس از عوارض ناخواسته دارویی، دلیل خوبی برای افزایش استفاده از این روش ها می باشد (22). مطالعات مشخص کرده است که موسیقی و  رایحه درمانی در بسیاری از شرایط از جمله کاهش خستگی قبل و بعد از زایمان، درد، میگرن، کاهش فشار خون و تری گلیسیرید و قند خون، بهبود عملکرد سیستم ایمنی بیماری های انسدادی ریه و اضطراب می تواند مفید واقع شود (23-25).

در بررسی متون در سال های 2003 تا 2013 ،کلیه فعالیت های پژوهشی با محوریت تاثیر موسیقی و رایحه درمانی بر روی اضطراب و درد در Scholar  Google ،Pubmed  ، Chochran ،Sid  و Magiran جستجو شد که سرانجام  20 مقاله معیارهای ورود به طرح را داشتند:

در مطالعه ای که Ebneshahidi و ) Mohseni  2012)روی زنان باردار انجام دادند نشان دادند که موسیقی، میزان درد و استفاده از مورفین را بطور قابل توجهی کاهش می دهد (26). در یک مطالعه مشابه نیز ،Liu  و  Chang و Chen (2010 ) نشان دادند که موسیقی بطور قابل توجهی اضطراب و درد بیماران با زایمان طبیعی را کاهش می دهد (27).

 در مطالعه ای که Kshetrry و  Carole و Henly و همکارانش ( 2006 ) روی بیماران بخش مراقبت ویژه انجام دادند به این نتیجه رسیدند که در بیمارانی که گرافت بای پس عروق کرونری شده اند موسیقی بطور معنی داری تنش و درد را کاهش می دهد ولی روی فشار خون و ضربان قلب تاثیری ندارد (27).

در مطالعه ای که Nilsson و Lindell و Erikson (2009 ) روی بیماران قلبی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که موسیقی تاثیر معنی داری روی درد و اضطراب بیمارانی دارد که روی آنها مداخلات کرونری پوستی انجام می شود (28).

در مطالعه ای که Huang و Good و همکارانش (2010 ) روی بیماران کانسری، بیماران تنفسی و گوارشی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که موسیقی درد و اضطراب را کاهش می دهد (29).

در یک مطالعه مداخله ای دیگر، Phips-Carroll و Tsiantoulas ( 2007 ) نشان دادند که موسیقی بطور معنی داری افسردگی، خستگی و خلق را کاهش می دهد ولی تاثیری روی درد، درجه حرارت، فشار خون و اضطراب ندارد (30).

مطالعه Tan-Yowler-Fratianne تحت عنوان تاثیر موسیقی روی اضطراب و درد و تنش عضلانی بیماران سوختگی ( 2006 ) نشان داد که میزان درد به طور معنی داری قبل، حین و بعد از مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش می یابد. میزان اضطراب نیز در طول تعویض پانسمان در گروه مداخله به طور قابل توجهی کاهش یافت(27).

در مورد آروماتراپی نیز مطالعات متعددی مطرح است.

در مطالعه ای که Gaye Kyle و همکارانش ( 2006 ) در دانشگاه  Thames Valley بر روی تاثیر آروماتراپی روی کاهش سطح اضطراب انجام دادند به این نتیجه رسیدند که آروماتراپی از نظر آماری بطور قابل توجهی اضطراب را کاهش می دهد (31).

در مطالعه ای که در دانشگاه نیویورک   Jung T.Kim و Christine J.Ren و همکارانش ( 2008 ) بر روی تاثیر آروماتراپی در کاهش مصرف اپیویید بعد از بیهوشی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که آروماتراپی بطور معنی داری میزان استفاده از اپیویید را بعد از بیهوشی کاهش می دهد (32).

اما همین مطالعات نیز به دلایل متعدد قابل اطمینان نیستند. بررسی مطالعات وارد شده در مرور سیستماتیک  Cooke و  Ernest ، حاکی از این است که آروماتراپی اثر ضد اضطراب خفیف و گذرایی دارد ولی طبق نظر همین محققین نتایج تاثیر آروماتراپی بر روی اضطراب و درد بیماران جای بحث داشته و میزان اطمینان به نتایج قوی نیست و علت آن را عدم اندازه گیری مناسب و اندازه حجم نمونه پایین مطرح نموده اند (33)، لذا توصیه اکید به انجام مطالعات بیشتر شده است.

خلاصه آنکه در خصوص تاثیر موسیقی بر روی درد بیماران جراحی، علی رغم مطرح بودن اثرات مفید آن بر روی اضطراب، درد و .... در مرور سیستماتیک انجام گرفته توسط کوله و لوبیوندو- وود ( 2009 ) این سوالات بدون پاسخ بوده است که آیا موسیقی خاصی می تواند بهتر از سایر انواع باشد و همین طور این مسئله که مدت زمان مطلوب و دوز مداخله موسیقی چیست ؟ (27).

با توجه به مباحث مطرح شده، اجرای این مطالعه با یک نوع موسیقی اختصاصی و همین طور درخصوص آروماتراپی با یک مطالعه قویتر و مقایسه کارآرایی این دو روش جهت دسترسی به روش موثرتر و راحت تر،  و همچنین به علت نیاز به مطالعات بیشتر در این مورد، پژوهشگران بر آن شدند به مقایسه تاثیر آروماتراپی و موسیقی درمانی بر روی اضطراب و درد بیماران کوله سیستکتومی بپردازند.

1)   Aromatherapy