فهرست
مقدمه. 2
شرح واقعه: 2
چگونه واگنها فرار کردند ؟. 4
محموله واگنها و آتش سوزی.. 5
آیا استاندارد حمل و نقل ریلی رعایت شده بود؟. 5
ناگفته‌هاي يک فرمانده امداد و نجات ايران از بزرگترين انفجار ريلي ايران.. 6
صدمات انفجار تا شعاع محل سانحه. 7
افشاي محموله قطار نيشابور. 8
تصاويري از حادثه انفجار قطار نيشابور. 8
منابع.. 12
مقدمه
فاجعه انفجار قطار نیشابور که بزرگترین سانحه راه آهن در ایران می‌باشد در روز ۲۹ بهمن سال ۱۳۸۲ (یک روز پیش از انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی) در نزدیکی ایستگاه خیام در ۱۷ کیلومتری نیشابور رخ داد که در آن ۲۹۵ نفر کشته و ۴۶۰ نفر زخمی شدند.[۱] اکثر کشته شدگان از نیروهای امدادی و انتظامی و نیز مردمی بودند که برای تماشای تصادف دو قطار با هم آمده بودند. پس از حادثه به پیشنهاد شورای شهر مقرر شد آتش‌نشانان کشته شده در این حادثه شهید شمرده شوند.[۲]
شدت انفجار (که معادل ۱۸۰ تن TNT تخمین زده شده است[۳]) به حدی بود که چندین روستای اطراف آن تخریب گشت و حتی صدای مهیب آن در نیشابور هم شنیده شد همچنین مشهد. هیچگاه از سوی مقامات جمهوری اسلامی علت دقیق حادثه و محموله آن قطار باری که توانست این چنین انفجار و تخریبی ایجاد کند به درستی اعلام نشد.
شرح واقعه:
در ساعت چهار و چهل و دو دقیقه بامداد بیست و نهم بهمن ماه هشتاد و دو از طریق تلفن 125 ستاد فرماندهی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی نیشابور ، یک فقره فرار واگنهای باری اعلام می گردد، فردی که خود را کارمند راه آهن خراسان معرفی می کند از آن سوی خط تلفن اظهار می کند: تعدادی واگن که حامل پنبه، گوگرد، و بنزین می باشد، از ایستگاه ابومسلم - سه ایستگاه قبل از ایستگاه نیشابور- به طور ناخواسته فرار کرده و می افزاید که به احتمال زیاد این واگنها در ورودی شهر نیشابور( سه راه جمهوری) از ریل خارج می شود
در این حادثه تلخ تا شعاع 10 کیلومتری تمام شیشه ها می شکند ، چرخ واگن قطار دو کیلومتر پرتاب شود و گودالی به عمق حدود 25 متر و قطر 80 متر به وجود می آید منطقه را غم و آه و ماتم فرا می گیرد و چه بچه ها که پدر و مادرشان را از دست می دهند و چه خانواده ها که در غم از دست دادن بهترین کسانشان سیاهپوش می گردند.
چگونه واگنها فرار کردند ؟
51 واگن باری که حدود 36 ساعت در ایستگاه ابومسلم 40 کیلومتری محل حادثه متوقف بوده اند، یک باره به حرکت در می آیند، و تا دو ایستگاه بعد بدون هیچ مانعی حرکت می کنند و در نهایت با برخورد به یک لوکوموتیو از خط خارج و با توجه به مواد آتش زا شعله ور می شوند، این در حالی است که واگنها در مسیر کور قرار داده شده بودند.
محموله واگنها و آتش سوزی
در این واگنها 4 ماده اصلی پنبه ، گوگرد، نفتا (سوخت هواپیما) و کود نیترات آمونیوم حمل می شده اند که ترتیب آرایش واگنها به صورت ذیل بوده است:
4 واگن اول خالی، پنج واگن بعدی بنزین ، 10 واگن پنبه - یک واگن بنزین – 9 واگن گوگرد- 7 واگن کود نیترات آمونیوم – 2 واگن خالی – 8 واگن گوگرد – 5 واگن انتهایی خالی، که جمعاً 51 واگن بوده است و از این 51 واگن همانطور که در آرایش این واگنها ذکر شد جمعاً 11 واگن خالی – 6 واگن بنزین -10 واگن پنبه – 17 واگن گوگرد و 7 واگن کود نیترات آمونیوم بوده است.
آیا استاندارد حمل و نقل ریلی رعایت شده بود؟
6 فاکتور کلیدی حمل و نقل ریلی به صورت زیر ذکر شده است:
1- مسئولیت پذیری 2- ایمنی 3- برنامه ریزی 4- دقت و قابلیت اطمینان 5- تشکیل بانک اطلاعات 6- تجهیزات پیشرفته حمل و نقلی
ناگفته‌هاي يک فرمانده امداد و نجات ايران از بزرگترين انفجار ريلي ايران
بيژن دفتري به عنوان يکي از مهمترين فرماندهان امدادي ايران ناگفته‌هاي بزرگترين انفجار ريلي ايران را اينگونه تشريح مي‌کند. ما هنوز درگير ادامه خدمات به آسيب‌ديدگان زلزله بم بوديم که خبر رسيد در ?? کيلومتري ايستگاه راه آهن نيشابور واگن‌هاي يک قطار باري که حامل گوگرد، پشم شيشه و مواد شيميايي بودند و از تهران عازم مشهد بودند، منفجر شده‌اند.
صدمات انفجار تا شعاع محل سانحه
ساختمان ايستگاه راه‌آهن و تعدادي از منازل روستاي نزديک محل آسيب ديدند و تا شعاع بيست کيلومتري محل سانحه موج انفجار صدماتي به ديوارهاي منازل روستاييان وارد کرد و حدود سيصد نفر از افرادي که در نزديکي محل سانحه بودند به طرز فجيعي کشته شدند به نحوي که شناسايي برخي از آنها امکان‌پذير نبود.
افشاي محموله قطار نيشابور
در اظهارات يکي از معاونت‌هاي وقت وزارت راه و ترابري که براي اداي توضيحات به مجلس شوراي اسلامي فراخوانده شده بود، شنيدم وي گفته بود که صاحبان محموله چون مي‌دانستند هزينه حمل اينگونه محموله‌ها که مواد خطرناک تلقي مي‌شوند گران‌تر است، از افشاي نوع محموله خودداري کرده‌اند.
اين يعني عذر بدتر از گناه، چون مسئولان بخش‌هاي حمل و نقل، ترخيص‌کنندگان کالا از بنادر و گمرکات مي‌بايست حتماً نوع و مشخصات کامل محموله‌ها را در بارنامه‌هاي رسمي قيد کنند و در اظهارات ديگر همين مسئول اعلام شد که اين مواد اصلاً جزء مواد خطرناک نبوده‌اند! پس مشخص نيست که چه چيزي در اين قطار موجب انفجار شده است.
منابع
اصول و مبانی حریق مهندس پرویز رزمیانفر
خطرات حریق مواد شیمیایی مهندس پرویز رمزمیانفر