چکیده پژوهش
هدف پژوهش حاضر، بررسی روایی و اعتبار دروس زیست شناسی و ادبیات فارسی در امتحانات نهایی نظام آموزشی متوسطه بوده است. جامعه، تمام سوالات امتحانات نهایی رشتهی علوم تجربی سال سوم مقطع متوسطه در خرداد ماه 1390 بود که جهت بررسی ویژگیهای روانسنجی این سوالات، عملکرد 600 نفر از دانشآموزان ناحیه یک شهرستان خرمآباد در دو درس مذکور، تحلیل شد. در این تحقیق ترکیبی، به منظور بررسی روایی، این امتحانات از نظر ساختار، محتوا، توزیع طبقهبندی سوالات و میزان پوشش محتوای کتاب با استفاده از نظرات متخصصان موضوعی و در قالب پرسشنامههای محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. با کمک طرحهای اندازهگیری در GT، اعتبار امتحانات مذکور بررسی شد. همچنین، تحلیل سوالات آزمون با استفاده از مدلهای کلاسیک و IRT انجام گرفت. به منظور بررسی وضعیت قبولی آزمودنیها و مقایسه عملکرد آنها بر اساس جنسیت، از شاخصهای توصیفی و آزمون tمستقل استفاده گردید. در درس ادبیاتفارسی، تقریباً 95 درصد سوالات بدون اشکال ساختاری بودند که بیانگر وضعیت بسیار مطلوبی است. بیشترین اشکالات ساختاری در درس زیستشناسی، عدم تناسب بارم سوال با میزان دشواری و اهمیت سوال بود. بر اساس ملاک سهلگیرانه (6/0)، در دو درس ادبیات فارسی و زیستشناسی به ترتیب (31/26، 19/67) درصد سوالات ضروری تشخیص داده شدند. تقریباً 60 درصد سوالات در هر دو درس متعلق به سطح دانش بود. هم نمرات دانشآموزان و هم سوالات از اعتبار بالایی برخوردار بوده اما ضریب تعمیمپذیری مطلق برای مصححان، کمتر از 70/0 بود که نشان دهندهی نامطلوب بودن نمرهگذاری مصححان در هر دو درس می باشد. ضرایب تعمیمپذیری نسبی بدست آمده برای مصححان نیز نشان داد که روند تصحیح مصححان در درس ادبیاتفارسی، متفاوت و در درس زیستشناسی، مشابه بوده است. با استفاده از آلفای کرونباخ، ضریب اعتبار برآورد شدهی آزمون زیستشناسی و ادبیاتفارسی (97/0، 96/0) تعیین گردید. همچنین بر طبق دو مدل CTT و IRT، دروس از ویژگیهای روانسنجی مطلوب برخوردار بودند. نمرهی میانگین دختران در هر دو درس بیشتر از پسران بود. شواهد تجربی بیانگر نقش خنثی مصحح دوم در امتحاناتنهایی بود.
کلید واژه ها : امتحانات نهایی، اعتبار، روایی، مدل کلاسیک، مدل های IRT، نظریهی تعمیم پذیری