هزاران سال بشر درتمام روي زمين از مواد مخدربه عنوان يك وسيله فراموشي ورهايي ازغم واندوه استفاده كرد. از قديمي ترين ازمنه تاريخ انسان تمايل به مصرف مواد داشته كه درحالت رواني وهوشياري ازتغيير بوجود آورده الكل وترياك درميان قديمي ترين داروها روان گردان قرار دارند كه دربسياري ازفرهنگ ها مورد استفاده قرار گرفته اند.
درنقاشي ها كه برروي سنگ حك شده طرح هايي ازگل بوته شقايق وخشخشان ديده شده است. قديمي ترين اين آثارر مربوط به 4000 سال پيش درنواحي روم ومصر باستان بوده است. باميان وسومريان، فنيقيها وآشوريان با خواص مواد مخدرآشنا بوده اند.از2000 سال پيش بيشتر مصري ها، پارت ها، هندوها، چيني ها، ژاپني ها، روميان ويونانيان ملت هايي بوده اند كه خشخشاش رابعنوان داروي مغز شناخته ومورد استفاده قرارداده اند.
بريكي ازسكه هاي قديم يونان تصوير بوته خشخشاش ديده شده است. خود واژه افيون نيزداراي ريشه يوناني است.
بقراط ازشيره خشخاش به عنوان داروي خواب آور، مسكن درد سخن گفته است.
افلاطون درجهت استفاده هاي طبي از مواد وبه منظور كاهش از درد بيماران خود مطالعاتي داشته است وخود خواص شيرها، گرد خشخشاش را آزمايش كرده وبراي مداواي بيماران مورداستفاده قرارمي داده است . كشورهندوستان بعد ازمصر باستان قديمي ترين سرزميني است كه در آن مصرف مواد رواج داشته است وعده اي براين باورند كه زادگاه اصلي افيون هندوستان بوده است. هندي ها درمورد مصرف ترياك تعصب خاصي داشتند وترياك را دارويي آسماني وشفا بخش مي دانستند وآنرا بهترين درمان كليه الام جسمي وروحي مي دانسته اند وحتي اعتقاد داشتند كه پليدي هاي انسان چون خشم، غضب، حسد، هوي وهوس هاي انساني را ازانسان دور مي كند. 200 سال قبل درمحافل ادبي فرانسه، حشيش مورد توجه بوده است. ازدانشمندان ايراني زكرياي رازي وابوعلي سينا به خواص دارويي ترياك توجه داشته اند. با پيشرفت علم طب وشيمي انواع داروهاي مخدر زيادتر شد ومصرف طبي به سوي مصرف كه امروزه اعتيادش مي خوانيم كشيده شده است.
معرفي ترياك به انگلستان كه با تجارت چيني بوجود آمد موجب سوء استفاده هاي وسيع از آن درقرن 19 گرديد. درضمن جنگ هاي داخلي آمريكا، ابداع تزريق اين داروها سبب استفاده غير طبيعي وسيع ازمرفين شد. هروئين درسال 1898 براي اولين باربصورت گرد سفيد رنگ مورد مصرف قرار گرفت.يكي ازداروهاي ديگر برمورها بود كه اواسط قرن 19 بعنوان خواب آور رواج يافت. اواخر قرن نوزدهم غربي ها گياهاني راكه به منظور تخدير بكار مي رفتند مثل كاكوئين وحشيش شناختند قبل از جنگ ژاپن هزاران جوان سوي آمختامين ها روي آوردند وكنترل مسئله مستلزم تدبيرهايي مثل ايجاد مؤسسات روانپزشكي وايجاد موازين قانوني بود.
كاكوئين كه اولين با توسط بوميان آفريقا كشف شد بصورت جويدن، مورد مصرف قرارگرفته است اين ماده درحال حاضر ازمواد مخدر وپرمصرف درقاره آمريكا واروپاست. درحالي كه ماري جوانا ها لوسنوردنها دردهه 7 اين قرن درطبقات متوسط وبالاي متوسط امريكا شيوع يافت. هروئين تركيب قوي وسريع الاثر مرفين يك مسئله طبي وقانوني وخيم مردم شهري وفقير سياه پوست گرديد. درسال 1970 ثابت شد كه فقط درشهر نيويورك صد هزار معتادبه مواد مخدر وجود دارد. مع هذا درمراحل آخر جنگ ويتنام، انواع خاصي ازترياك دردسترس سربازان آمريكايي درويتنام قرارگرفت . مطالعه اي نشان داد كه نيمي ازسربازان آمريكايي درويتنام درسال 1970 ازترياك ومشتقات آن استفاده مي كردند و20 درصد تقريباً مصرف كننده دائمي بوده اند.
ژاپن
تا قبل از 1945 درژاپن اثري ازمشكلات اعتيادديده نمي شود از اين رو آن را دور آرام ناميده اند درژاپن شكل اعتياد از سال 1945 آغاز وبه چند دوره تقسيم گرديد:
1- اولين دوره كه پس ازجنگ دوم بودواستعمال محرك ها رواج داشت دراين دوره به علت شرايط ناشي ازجنگ ، استعمال مواد محرك بويژه بين كارگران شب كار، دانش آموزان برخي ازافرادي كه مردم را به نحوي سرگرم مي نمودند شيوع يافت.
2- كاهش استعمال محرك هاي مشكل استعمال مواد مخدر بويژه هروئين آغاز گرديد بطوري كه آماردرسال 1961 نشان مي دهد چهل هزار معتاد به هروئين وجود داشت كه دراين دوره افزايش چشمگيري مصرف هروئين به چشم مي خورد.
3- دروه آرام 1969-1964 كه ازمصرف هروئين ومواد مخدر كاسته شد ژاپن ازنظر اعتياد دوره آرامي را گذراند.
4- دوره رواج مجدد ، محرك ها درسال 1970 از اين سال مصرف محرك ها دوباره دو برابر شد وشيوع يافت.
چين
در گذشته دور در چين آشنايي چنداني با مواد افيوني نداشته اندو نوشته هاي تاريخي بيانگر آنند كه از آن به عنوان گل زينتي استفاده مي كرده اند در ساليان دراز پس از آن به خاصيت تخديري آن پي برده اند، چين مي نمايد كه ترياك به عنوان ماده مخدر نخست به هندوستان و سپس به چين زودتر از ديگر كشورها پاگذاشت. در قرن 17 ميلادي كه پاي اقدام اروپاي به قاره آسيا باز شدكشيدن و استعمال ترياك نيز گسترش يافت به معناي ديگر پديد اعتياد با آمدن بيگانگان استعمارگر در شرق آغاز شد و يكي از انگيزه هاي انتشار اعتياد در آسياي كمپاني هند شرقي انگليس در هند بود. ترياك ابتدا در هند و آسياي صغير توليد مي شده است. بيش از 1767 واردات ترياك چين در هند از دويست صندوق در سال تجاوز نمي كرد. حكومت شنگ واردات ترياك را به منظور استفاده در تركيبات دارويي و طبي مجاز ساخته بود. در سال 1773 حكومت انگليسي هند، سياست تبه كارانه صادرات ترياك به چين پيش گرفت و حق انحصاري تجارت ترياك را به كمپاني هند شرقي واگذار كرد. به منظور تكميل اين سياست در سال 1798 حق انحصاري تجارت ترياك را به كمپاني هند شرقي تنويض كرد تا سال 180 ترياك صادر شد به چين به مرز دو هزار صندوق رسيد از آغاز تنها اشراف- مقامات، مالكان و تجارثروتمند ترياك دود مي كردن. بعدها از هر قماشي، انگل و مفت خور طبقه حاكم مانند خواجگان، دربار، گردانندگان عشرتكده ها حاملان تخت روان، سربازان، راهبان و راهبان بودايي، شهر معتاد شدند، بر طبق بررسي در سال 1853 بيش از دو ميليون نفر ترياك دود مي كردند.
تاريخچه ترياك و مواد مخدر در ايران
درباره ورود ترياك به ايران قولهاي متفاوتي وجود دارد. به نظر عده اي ترياك از طريق عربها به ايران وارد شده. برخي محققين مدعي اند كه در حمله مغول ب هايران، سربازان مغولي افيون را وارد ايران كردندو عده اي نيز ورود ترياك به ايران را تحفه نادرشاه پس از لشكركشي به هند و مراجعت به ايران مي دانند. در زمان غزنويان بيشتر سلاطين و درباريان و توانگران مصرف و خوردن ترياك متداول بوده رواج ترياك كشي در ايران از زمان صفويه شروع شده و درباريان اغلب به اين ماده معتاد بودند در اين زمان مردم ايران عثماني معتقد بودند ترياك مايه قوت، جرأت و جسارت مي شود. در زمان شاه طهماسب اول صفوي خوردن ترياك به حدي ميان شاهزادگان و سران دولت رواج داشت كه هميشه مقدار زيادي ترياك در انبارهاي شاهي نگهداري مي شده عصر صفوي را كي توان عصرآغاز مصرف مواد مخدر به صورت گسترده دانست رواج ترياك در اين عصر به اندازه ي بود كه شربت ترياك در عطاريها به فروش مي رسيد و مردم به سهولت مي فرمودند و مي خوردند.
ترياك كشي به صورت جديد از زمان قاجاريه با فعاليت استعمارگران شكل گرفت و در واقع شكل سياسي مواد مخدراز اين زمان آغاز گرديد. كشت خشخاش در ايران از زمان امير كبير در مرحله آزمايش بوده است و بنا به نوشته روزنامه وقايع اتفاقيه زراعت خشخاش در اطراف تهران به عنوان آزمايش انجام مي شده است.
شايد اولين عاملي كه در گسترش و رواج مواد مخدر در ايران بيشترين مهم را داشت پذيرش مواد مخدر به عنوان يك داروي مسكن آلام از سوي مردم به علت فقدان بهداشت و بي اطلاعي بود. شرايط ايران در دوره قاجاريه مناسب ترين زمينه را براي پذيرش اينگونه تصورات فراهم كرده و ماده مخدر ترياك در فرهنگ جامعه جاي گرفت.
چنانچه ملاحظه مي شود همراه با رشد استعمار در جامعه هاي در حال رشد، كشت خشخاش و اعتياد به ترياك در روستاهاي ايران متداول گت و خريد و فروش آن معمول شد. چون انگليسي ها ترياك ايران را خوب مي خريدند، كشاورزان دست از زراعت گندم كشيدند و قسمت زيادي از اراضي گندم را كشت خشخاش و اعتياد تخصيص دادند، به طوري كه ترياك به صورت يكي از مهمترين اجناس صادراتي ايران در آمده در زمان حسن صباح نيز فداييان وي حشيش مصرف مي كرده اند و بعد از استعمال با جرأت شده و كارهاي دشوار را تا سر حد مرگ انجام مي دادند.
تاريخچه مصرف هروئين در ايران
استعمال هروئين در ايران مانند كشورهاي اروپايي و آمريكا سابقه طولاني ندارد و گرچه پس از جنگ جهاني دوم اين سم در جهان پخش و شناسانده شد ولي در ايران بيش از سي سال است كه هروئين قدم به قدم در اجتماع ما پيش رفته است. برخي معتقدند به علت عدم دسترسي به ترياك مورد نياز خود به هروئين روي آوردند، در نتيجه منبع كشت خشخاش و فروش ترياك بود كه معتادان به علت عدم دسترسي به ترياك مورد نياز خود به هروئين روي آوردند. اما به نظر كارشناسان اين هروئين سابقه اعتياد به ترياك را ندارد، ثانياً هروئين در طبقه جوان ومرفه نفوذ كرد در حاليكه معتادان به ترياك را بيشتر افراد ميانسال و سالخورده تشكيل مي دهد، ثالثاً در كشورهايي كه سابقه كشت خشخاش و مصرف ترياك ندارند آمار معتادان به هروئين زياد و چشمگير است.
قوانين ايران درباره اعتياد
در ايران قوانين به منظور ايجادمحدوديت هايي در امر كشت خشخاش واستعمال ترياك تصويب گرديد. قانون تشديد مجازات و تكبين كشت خشخاش و قاچاقچيان مواد مخدر در