چکیده:

هدف از پژوهش حاضر تبین عزت نفس و تأثیر آن بر پیشگیری از بزهکاری نوجوانان پسر – دانش آموزان سال اول و دوم دبیرستان عادی- دولتی می باشد. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی- پیمایشی است متغیر مستقل در این تحقیق، عزت نفس و متغیر وابسته بزهکاری نوجوانان می‌باشد. تعداد 350 نفر از دانش آموزان پسر پایه های اول و دوم دبیرستان های دولتی- عادی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند به همراه 49 نفر از نوجوان بزهکار تحت نظر در کانون اصلاح و تربیت بعنوان گروه بزهکار به صورت تمام شمار مورد سنجش قرار گرفتند. داده‌های تحقیق با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته تحت عنوان مشخصات فردی و خانوادگی و پرسشنامه استاندارد عزت نفس کوپر اسمیت گردآوری گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t همبسته و نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد: 1- بین عزت نفس و بزهکاری نوجوانان رابطه معناداری وجود  دارد.2- میزان عزت نفس دانش آموزان سالم بیشتر از گروه ناسالم است. 3- بین عزت نفس خانوادگی نوجوانان و بزهکاری آنان رابطه معنا داری وجود ندارد. در نتیجه اگر ما خواهان نوجوانان سالم و موفق هستیم می‌بایست در صدد تقویت عزت نفس آنان باشیم که بیشترین سهم را در این میان، والدین و مربیان تربیتی دارند و راهکارهای ارایه شده، توسط ناجا در قالب آموزش همگانی و برای متولیان امر تربیت و آموزش نوجوانان می‌تواند کاربرد داشته باشد.

واژگان کلیدی: عزت نفس ((self-esteem، بزهکاری (Delinquency)، پیشگیری prevention))

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه: 2

1-1-بیان مسئله: 3

1-2-اهمیت وضرورت تحقیق: 5

1-3-اهداف تحقیق: 6

1-3-1-هدف کلی: 6

1-3-2-اهداف جزئی: 6

1-4-سوالات تحقیق: 7

1-4-1-سؤال اصلی: 7

1-4-2-سؤالات فرعی: 7

1-5- فرضیات: 7

1-5-1-فرضیه اصلی: 7

1-5-2-فرضیه های فرعی: 7

1-6-کاربران پژوهش: 8

1-7-تعاریف مفهومی متغیرها: 9

1-7-1- تعریف مفهومی عزت نفس: 9

1-7-2- تعریف مفهومی بزهکاری: 9

فصل دوم: ادبيات تحقیق

مقدمه: 11

بخش اول: مبانی نظری پژوهش.... 12

2-1- تعاریف عزت نفس: 12

2-2-تعاریف عزت نفس ازدیدگاه روانشناسان و جامعه شناسان: 13

2-3- مفهوم عزت نفس: 19

2-3-1- بهای وجود: 21

2-3-2- خواستن، پل ذلت: 21

2-3-3- حفظ گوهر عزت: 23

2-3-4- اهمیت عزت نفس: 24

2-4- وجه تمایز عزت نفس و اعتماد به نفس: 26

2-5- عزت نفس ازدیدگاه اسلام و قرآن: 26

2-6- مهمترین الگوها و نظریه ‌های عزت نفس: 30

2-6-1- نظریه استاد مطهری: 30

2-6-2- نظریه کارل راجرز: 31

2-6-3- نظریه کوپر اسمیت: 33

2-6-4- نظریه آبراهام مازلو: 34

2-6-5- نظریه آدلر: 35

2-6-6- نظریه ویلیام جیمز: 36

2-6-7- نظریه گوردن آلپورت: 36

2-6-8- نظریه مید: 37

2-6-9- نظریه براندن: 37

2-7- چگونه عزت نفس بر زندگی روزانه اثر می‌گذارد؟ 38

2-8- ویژگی‌های افراد باعزت نفس بالا و پائین: 39

2-9- ویژگی‌های افراد باعزت نفس پائین: 41

2-10- مشکلات ناشی ازعزت نفس پائین: 41

2-11- عوامل تأثیر گذار بر عزت نفس: 42

2-11-1- واکنش دیگران: 42

2-11-2-  مقایسه با دیگران: 42

2-11-3- همانند سازی با الگوها: 42

2-11-4- چگونگی پاسخ به نیازهای فرد: 43

2-11-5-  برخورد مناسب با رفتارهای فرد: 43

2-11-6- عزت نفس والدین: 43

2-11-7-  نظام عقاید و افکار: 44

2-11-8-  باورها : 44

2-12- تأثیر والدین بر افزایش عزت نفس فرزندان: 44

2-13- سه گام اساسی جهت رسیدن به عزت نفس بهتر: 48

2-14- پیشگیری: 49

2-14-1- معانی لغوی و مفهومی پیشگیری: 49

2-14-1-1- مفهوم موسع پیشگیری: 50

2-14-1-2- مفهوم مضیق پیشگیری: 50

2-14-2- تعاریف متعدد پیشگیری از بزهکاری: 50

2-14-3- پیشگیری کیفری: 52

2-14-3-1- پیشگیری عام: 52

2-14-3-2- پیشگیری خاص: 52

2-14-4- پیشگیری غیرکیفری(جدید): 53

2-14-4-1- پیشگیری اجتماعی: 54

2-14-4-2-پیشگیری وضعی: 55

2-14-4-3- پیشگیری گروهی: 55

2-14-4-4- پیشگیری رشد مدار: 56

2-14-4-5-پیشگیری دفاعی و پیشگیری آزادی بخش: 58

2-15- مراحل پیشگیری: 58

2-15-1- پیشگیری اولیه (ابتدائی،نخستین): 58

2-15-2- پیشگیری ثانویه(دومین): 59

2-15-3- پیشگیری ثالث(سومین): 59

2-16- تقسیم بندی انواع پیشگیری از نظر مکانیسم: 60

2-16-1- استفاده ازسیستم عدالت کیفری: 60

2-16-2- کاهش فرصت‌های وقوع جرم: 60

2-16-3- کاهش انگیزه ارتکاب جرم: 60

2-17- بزهکاری نوجوانان: 60

2-17-1-تعریف بزهکاری: 61

2-17-2- تعریف رفتاربزهکارانه نوجوانان: 61

2-18- بزهکاران بر اساس مدل ترسیمی به سه دسته تقسیم شده‌اند که عبارتند از: 64

2-19- اشکال رفتارهای بزهکارانه نوجوانان: 65

2-19-1- 1-پیشگیری از بزهکاری موردی.. 65

2-19-2-1-پیشگیری از بزهکاری موقتی.. 66

2-19-3-1- پیشگیری از بزهکاری مزمن.. 67

2-19-4- نتیجه گیری نهایی بعد از ارائه سه روش پیشگیرانه. 70

2-20- رویکردهایی درمورد بزهکاری: 72

2-20-1- رویکرد کنترل اجتماعی: 72

2-20-2- رویکرد پیوندهای افتراقی: 74

2-20-3- رویکرد شکل ظاهری: 75

2-20-4- رویکرد ساختار زیستی: 76

2-21- نوجوانی: 76

2-22- بلوغ جنسی و نشانه‌های آن: 78

2-23- برخی وظایف والدین: 78

بخشدوم- مطالعات انجام شده 80

2-24-  پیشینه پژوهش: 80

2-24-1- تحقیقات ا نجام شده درخارج ازکشور: 80

2-24-2- تحقیقات انجام شده در ایران: 81

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه. 88

3-2-  روش تحقیق: 88

3-3- جامعه آماری: 89

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری: 89

3-5- قلمرو مکانی و زمانی تحقیق: 89

3-6- ابزار گرد آوری اطلاعات: 89

3-7- روایی و پایایی ابزار پژوهش: 90

3-8- تعریف عملیاتی متغیرها : 91

3-9- روش‌های تجزیه وتحلیل اطلاعات: 92

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌ها و يافته‌ها

4-1-مقدمه: 94

4-2-یافته‌های توصیفی:.. 94

4-2-1- مشخصات پاسخگویان: 94

4-3- یافته‌های استنباطی: 112

فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري

5-1- مقد مه: 118

5-2- یافته‌های پژوهش: 118

5-3- جمع بندی: 121

5-4- پیشنهادات: 121

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی یا عملی: 121

5-4-2- پیشنهادهای پژوهشی یا علمی: 123

5-4-3- سایرپیشنهادها: 123

5-5- محدودیت‌های تحقیق: 124

فهرست منابع و مأخذ. 124

ضمایم                                                                    

1-پرسشنامه محقق ساخته

2- پرسشنامه کوپر اسمیت

جدول (4-1):  توزیع فراوانی سن.. 95

جدول(4-2): توزیع فراوانی مقطع تحصيلي.. 96

جدول(4-3): توزیع فراوانی معدل سالقبل.. 97

جدول (4-4):  توزیع فراوانی سواد پدر 98

جدول(4-5):  توزیع فراوانی سواد مادر 99

جدول (4-6): توزیع فراوانی شغل پدر 100

جدول (4-7): توزیع فراوانی شغل مادر 101

جدول (4-8): توزیع فراوانی سرپرست خانواده 102

جدول (4-9): توزیع فراوانی ميزان درآمد خانواده 103

جدول (4-10): توزیع فراوانی تعداد اعضاي خانواده 104

جدول (4-11): توزیع فراوانی فرزند چندم خانواده 105

جدول (4-12): توزیع فراوانی قيد حيات پدر 106

جدول (4-13): توزیع فراوانی قيد حيات مادر 107

جدول (4-14): توزیع فراوانی فرزند طلاق.. 108

جدول (4-15): توزیع فراوانی محل سکونت... 109

جدول (4-16): توزیع فراوانی جرم ارتکابي.. 110

جدول (4-17): توزیع فراوانی چندمين بار جرم. 111

جدول (4-18): نتایج آزمون كولموگروف– اسميرنوف براي بررسي نرمال بودن توزيع نمرات... 112

جدول (4-19): آزمونt مستقل براي مقايسه عزت نفس کلي درگروه سالم و بزهکار 113

جدول (4-20): آزمونt مستقل براي مقايسه عزت نفس خانوادگي در گروه سالم و بزهکار 114

جدول (4-21): آزمونt مستقل براي مقايسه عزت نفس اجتماعي درگروه سالم  و بزهکار 115

جدول (4-22): آزمونt مستقل براي مقايسه عزت نفس تحصيلي درگروه سالم و بزهکار 116

مقدمه:

موضوع تحقیق تبیین عزت نفس و تأثیر آن در پیشگیری از بزهکاری نوجوانان پسر می باشد. در دیدگاه دینی ما عزت نفس به عنوان یکی از مؤلفه های شخصیت سالم و بهنجار دارای اهمیت سزاوار بوده و می توان گفت که یکی از بزرگترین درسی که انبیاء الهی به بشریت داده اند همین عزت نفس و نگه داشتن کرامت نفس است. چون در سایه عزت نفس است که انسان می تواند توانایی ها و استعدادهای دروی خود را شکوفا سازد و پرداختن به این امر در جامعه کنونی از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. به تعبیری دیگر  می توان گفت که  برای یک زندگی صحیح و عاری از اشتباهات کم و یا رسیدن به قله های معنویت و حتی مادیت اشرافیت کامل انسان به شرافت درونی و دوری از ذلت و خواری است. درست است که انسان همواره در مسیر تکامل بوده و هر لحظه می تواند با اتکاء به منبع لم یزلی و تلاش خود، نواقص موجود در این مسیر را جبران کند ولی برای اینکه انسان به نقطه مد نظر برسد لازم است که خود و  اطرافیان اعم از جامعه، خانواده و غیره او را در این مسیر یاری کنند و آنچه را که لازمه رسیدن به این نقطه است برای وی فراهم کنند که مسلماً کمک به حفظ عزت نفس و یا ارتقای آن و یاد دادن روش های آن از مصادیق بازر این ملزومات می باشد. با نگاه به محیط اطراف در عصر کنونی می بینیم که سرمایه های جامعه که همان فرزندان  نوجوانان باشند روز به روز توسط عوامل گوناگون در حال خروج از مسیر اصلی زندگی و افتادن در تباهی هستند ولی اگر ارزش های درونی همان فرزندان، برایشان مورد تبیین قرار گیرد و ارزش و اهمیت عزت و کرامت نفس برایشان یادآوری شود و به این نتیجه برسند که رسیدن به اهداف بزرگ نیازمند عدم اقناع به لذات گذراست، پس همواره در حفظ و ارتقاء آن تلاش خواهند کرد. علی رغم اینکه تلاش هایی در این مسیر صورت گرفته اما چون عزت نفس یکی از فضایل ارزشمند است لذا بازکاوی و نگرش دقیق به آن نشان می دهد که چرا یکی از مسائل بنیادین تربیتی در اکثر مکاتب و روش های تربیتی است.

مربیان، والدین، رهبران دینی، بزرگان سیاست همگی بر این امر اتفاق نظر دارند که جامعه نیاز به پرورش اشخاصی با عزت نفس سالم و بالا دارد و احصاء موانع موجود و هموار کردن مسیر، از وظایف پژوهشگران و محققین در امر تربیت و اصلاح افراد جامعه می باشد.

این فصل با عنوان طرح تحقیق در برگیرنده موضوعاتی از قبیل بیان مسئله و اهمیت تحقیق است که به اهمیت موضوع و ضرورت های پرداختن به این موضع اشاره شده است. و سپس به اهداف، سؤالات، فرضیات و کاربران تحقیق اشاره شده است. و در آخر با اشاره به تعاریف مفهومی متغیر ها فصل به پایان می رسد.