مطالعهي ديدگاههاي انديشمندان در طول تاريخ نشان ميدهد كه اولاً فضا از مباحث مورد علاقه و توجه آنها بوده و ثانياً نگرش بشر به فضا در ابتدا خيالي بوده و سپس اين نگرش واقعگرايانه شده است. در دورهاي نگرش ممكن است كاملاً مادي و در دورهاي نگرش ممكن است معنوي بوده باشد. آنچه مهم است، اين است كه جهانبيني هر دوره در تعريف فضا و ديدگاه انديشمندان آن دوره كاملاً مؤثر بوده و در نهايت، به هر حال مفهوم فضا مفهومي پيچيده و چند بُعدي ميباشد؛ به خاطر همين مسأله است كه ارائهي تعريفي ثابت و هماهنگ از آن مشكل به نظر ميرسد. ـ از طرفي، با توجه به مطالب بيان شده ميتوان اذعان كرد كه فضا داراي مراتبيست كه باعث رابطهي كيفي انسان با آن فضا ميگردد و طبق مكاتب آسماني و الهي، اصلاً فضاي كمّي محض وجود ندارد؛ اما نكتهي قابل توجه اين است كه درك مراتب فضا به انساني كه آن فضا را تجربه ميكند نيز بستگي دارد. يعني انسانهايي با ادراكهاي مختلف معنوي ممكن است مرتبهي ادراكشان از فضا كاملاً متفاوت باشد، كه اين نيز خود از كيفيات مثبت و منحصر به فرد چنين فضاهايي ميباشد.
اما در رابطه با فضاي شهري نيز همان طور كه قبلاً اشاره شد، تعاريف ارائه شده بسيار متنوع و زيادند، اما در يك بررسي كلي تعاريف ارائه شده، ميتوان موارد زير را بيان كرد:
ـ بيشتر تعاريف بر ابعاد كالبدي و مادي فضاي شهري تأكيد كردهاند و از ابعاد معنوي آن غفلت شده است. ـ در بيشتر تعاريف از نقش انسان غفلت شده و در صورت توجه نيز صرفاً به بعد مادي انسان اشاره شده است.
ـ در اكثر موارد، مباحث مرتبط با جهانبيني و فرهنگ، به عنوان زمينههايي كه فضا در آن شكل گرفته است و جهانبيني و فرهنگ خالقان و استفادهكنندگان آن فضا، مورد غفلت واقع شدهاند.
ـ در بيشتر تعاريف به مباحث معنايي فضا شامل معنايي كه از فضا مستفاد ميشود و يا تأثيرات فكري و فرهنگي فضا بر انسان و بالعكس توجه شده است.
ـ در بعضي از تعاريف، فضاي شهري محدود به مجموعهاي از فضاهاي خاص مثل خيابانها، ميدانها و پاركها شده است و اين در حاليست كه ما در فرهنگ خود فضاهاي بسيار ديگري داريم كه ميتوان آنها را فضاي شهري دانست.
ـ در بعضي از تعاريف از واژههايي مانند فعاليت انساني و ارزش و ... استفاده شده، در حالي كه نوع و حيطهي اين فعاليتها و ارزشها مشخص نگرديده است.
حال با توجه به همهي مطالبي كه بيان گرديد، و براي و رسيدن به تعريفي جامع، موارد زير مطرح ميشود: ـ فضاي شهري نميتواند صرفاً كالبدي باشد و علاوه بر اين كه رابطهاي تنگاتنگ با فضاي اجتماعي جاري در خود دارد، به شدت تحت تأثير ابعاد معنوي نشأت گرفته از جهانبيني و فرهنگ بستر شكل گيريش ميباشد؛ به طوري كه كالبد و حتي فضاي اجتماعي آن نيز از اين نظر مستثني نبوده و كاملاً فضاي اجتماعي آن نيز از اين نظر مستثني نبوده و كاملاً تأثيرپذير است. فضاي شهري هم تحت تأثير فضاي فكري شهري نشان دهندهي جهانبيني و فرهنگ حاكم بر استفادهكنندگان از اين فضاست و هم اين كه ابعاد معنوي فضاي شهري كاملاً استفادهكنندگان خود را تحت تأثير قرار ميدهد كه در جاي خود به آن پرداخته خواهد شد.
ـ بنابراين، هر فضاي غيرخصوصي كه از تلافي محيط مصنوع، محيط طبيعي، انسان، زمان، تحت تأثير جهانبيني و فرهنگ اهلش شكل گرفته و از نظر فرم، عملكرد و معنا داراي كيفيتي منحصر به فرد باشد (كه اين كيفيت همان هويت آن است)، فضاي شهري به حساب ميآيد.
منظر شهری مجموعهای از عوامل طبیعی و مصنوع است که تحت تاثیر ویژگی های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و یا میگیرند. منظر شهری یک از عوامل کیفیی و مطلوبیت شهرها ، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک مظاهر گوناگون و ملموس شهر اعم از بناها ، فضاها ، فعالیتها ، صداها ، بوها و… هنگام مواجه شهروند با پدیده شهر ( در مقیاسهای مختلف ، اعم از دیدن شهر از دور دست یا هنگام قرار گرفتن در شهر و یا حتی استقرار در بناها) است . منظر شهری صرفا دربر دارنده نمای ساختمانها و عناصر قابل رؤیت نیست؛ بلکه صداها، بوها، انواع عناصر طبیعی و مصنوع ، خواه ثابت و خواه متحرک را در بر گرفته و شامل تمام آن چیزهائی است که توسط حواس انسان قابل درک است.
در ماده(۴) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری شهر اینگونه تعریف شده است: «محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگیهای خاص خود بوده، به طوری که اکثریت ساکنان دایمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود میباشد … ».
شهرداریها و توسعه شهری
در نظام مدیریت و برنامهریزی شهری ایران، شهرداری مسئول مستقیم نظارت، کنترل و هدایت توسعه فضایی شهرها در چارچوب قانون و در راستای اهداف و راهبردهای طرحهای توسعه شهری(جامع، تفصیلی و هادی) است و نقش مهمی در انتظام و سامان دهی فضایی شهرها بر عهده دارد. در این بین اهمیت تحقق و پایداری نظام مدیریت سیما و منظر شهری به منظور ایجاد نظم و توازن در فضاهای شهری حایز اهمیت ویژهای است. عدم تحقق این مهم، موجب عدم انتظام سلسله مراتب فعالیت و خدمات و سرانجام عدم سازمان یابی فضایی درون شهرها میگردد.
در ماده (۵۵) قانون شهرداری مسئولیت شهرداریها در حوزه بهداشت شهری، مدیریت زیست محیطی و ساخت و سازهای شهری وظایف حاکمیتی و نظارتی شهرداریها به عنوان یکی از نهادهای مسئول در حوزه مدیریت شهری تعیین و مشخص شده است، که عدم رعایت هر یک توسط شهروندان و یا عدم نظارت بر انجام آنها توسط شهرداریها بر زیبایی فضاها و سیمای شهر اثر نامطلوب خواهد داشت. در حوزه بهداشت عمومی وظیفه شهرداری در زمینه جمعآوری و رفت و روب معابر کاملا مشخص و تعریف شده است، زیرا عدم تنظیف معابر نازیبایی شهری را به دنبال خواهد داشت.
«تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آبها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین آب و روشنایی به وسایل ممکنه » .
مبلمان شهری چیست؟
مجموعه وسیعی از وسایل،اشیا ،دستگاه ها،نمادها،خرد بناها،فضاها و عناصری که چون در خیابان و در کل در فضاهای باز شهری نصب شده اند و استفاده عمومی دارند به این اصطلاح معروف شده اند.
معلول به چه کسی گفته می شود؟
فردی که به هر علت دچار ضعف،اختلال و یا عدم توانایی در اندام های حرکتی شده و برای تحرک نیاز به استفاده از پاره ای وسایل کمکی داشته باشد.
سالخورده کیست؟
گروه سنی 65 سال به بالا که به علت کهولت سن قادر به انجام فعالیت های روزانه به طور معمول نمی باشند.
ناتوانان چه قشری را شامل می شوند؟
این دسته افراد مادران دارای فرزند خردسال(نیاز به کلسکه و ...)،بیماران و گروه سنی زیر 6 سال را شامل می شوند. منظر شهری مجموعهای از عوامل طبیعی و مصنوع است که تحت تاثیر ویژگی های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و یا میگیرند. منظر شهری یک از عوامل کیفیی و مطلوبیت شهرها ، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک مظاهر گوناگون و ملموس شهر اعم از بناها ، فضاها ، فعالیتها ، صداها ، بوها و… هنگام مواجه شهروند با پدیده شهر ( در مقیاسهای مختلف ، اعم از دیدن شهر از دور دست یا هنگام قرار گرفتن در شهر و یا حتی استقرار در بناها) است . منظر شهری صرفا دربر دارنده نمای ساختمانها و عناصر قابل رؤیت نیست؛ بلکه صداها، بوها، انواع عناصر طبیعی و مصنوع ، خواه ثابت و خواه متحرک را در بر گرفته و شامل تمام آن چیزهائی است که توسط حواس انسان قابل درک است