چکيده

مقدمه : کودکان به سبب پايين تر بودن سطح ايمني و تماس بيش تر با خاک و مواد آلوده بيش تر از بزرگسالان در معرض ابتلا به بيماريهاي انگلي قرار دارند. اين پژوهش با هدف تعيين اثر آموزش بهداشت فردي در پيشگيري از ابتلاي مجدد به انگل‌هاي رودهاي در دانش آموزان شهر گرگان انجام شده است .

مواد و روشها: در اين مطالعه مداخله‌اي دو مدرسه دخترانه ابتدايي شهر گرگان به صورت خوشه‌اي انتخاب و از ميان آنها ١١٩ دانش آموز به صورت تصادفي انتخاب شدند و از آنها در سه نوبت آزمايش مدفوع گرفته و در آزمايشگاه با روشهاي مستقيم، فلوتاسيون و فرمالين - اتر بررسي شدند. از ١١٩ دانش آموز، ٤٠ نفرآلوده به انگل بودند. افراد مبتلا به ٢ گروه به - صورت تصادفي تخصيص شدند. گروه مداخله علاوه بر دريافت درمان، آموزشهاي لازم جهت نحوه انتقال انگل‌ها و نيز روشهاي پيش گيري از آلودگي‌هاي انگلي نيز دريافت نموده و گروه شاهد فقط درمان را دريافت نمودند. پس از دو ماه از هر دو گروه مجددا نمونه مدفوع گرفته و آزمايش شدند. تجزيه و تحليل با استفاده از آزمونهاي کاي- دو و برآورد نسبت خطر صورت پذيرفت .

نتايج : از اين ٤٠ نفر، ٢٤.٣% آلوده به انگل‌هاي بيماريزا و ٩.٢% آلوده به انگل‌هاي غير بيماريزا بودند. در ٣٥% از افراد گروه مداخله و ٧٥% از افراد گروه شاهد پس از آموزش، ابتلاي مجدد به آلودگي انگلي مشاهده شد. گروه مداخله با گروه شاهد از نظر ميزان ابتلا به کرمهاي انگلي اختلاف معناداري داشتند (P=0.02 , RR= 2.1 , 0.95 CI: 1-4.7).

نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد که آموزش بهداشت فردي خطر ابتلاي مجدد به انگل‌هاي رودهاي را کاهش مي‌دهد.

مقدمه

بهداشت در زبان فارسی علم و هنر پیشگیری از بیماری‌ها، طولانی کردن عمر و بالا بردن سطوح سلامتی به‌وسیلهٔ کوشش‌های اجتماعی است. بر همین اساس، برای بهداشت فردی، عمومی، روانی و غذایی تعریف‌هایی وجود دارد.

رعايت بهداشت فردي، عبارت است از پيروي افراد جامعه از يك سلسله دستورات و عادت‌هاي بهداشتي و دوري جستن از رفتارها و عادت‌هاي غيربهداشتي كه مجموعاً باعث مي‌شود افراد جامعه، در معرض عوامل و شرايط بيماري زا قرار نگرفته و به بيماري ناشي از آن‌ها دچار نشوند. استراحت، نظافت، خواب، رژيم غذايي مناسب، ورزش، نظافت مو و ناخن، رعایت اصول نظافت و پاکیزگی لباس، استحكام و شستشوی مرتب دست‌ها از نكات مهم اصول بهداشت فردي هستند.

از آنجايي که آينده هر جامعه‌اي به سلامت کودکان ارتباط دارد و کودکان يکي از گروه‌هاي آسيب پذيرجامعه هستند و هم چنين در فراگيري آموزش و انتقال آن به جامعه نقش به سزايي ايفا مي‌نمايند (٤) اين آموزش بهداشت مي‌تواند تأثيرات مثبتي از لحاظ فردي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي ايفا نمايد و نيز ارتقاء سطح بهداشت و رعايت نکات بهداشتي مي‌تواند ميزان آلودگي را کاهش دهد (٥). بنابراين مي‌توان با آگاهي دادن و آموزش بهداشت در مناطق پر جمعيتي مانند مدارس درصد شيوع بيماري‌هاي انگلي را کاهش داد.

اين پژوهش به منظور بررسي تأثيرآموزش بهداشت در پيش گيري از ابتلاي مجدد به عفونت‌هاي انگلي روده‌اي در دانش آموزان دختر پايه چهارم و پنجم ابتدايي شهرستان گرگان در سال ١٣٨٥ صورت گرفته است .

مواد و روش‌ها

در اين مطالعه مداخله اي، دو مدرسه ابتدايي دخترانه از دو منطقه به صورت خوشه‌اي منظم (٢ مرحله ) انتخاب و از ميان آن‌ها ١١٩ دانش‌آموز به صورت تصادفي انتخاب شدند. از اين دانش آموزان در سه نوبت آزمايش مدفوع گرفته شد و در آزمايشگاه با روش‌هاي مستقيم، فلوتاسيون و فرمالين - اتر بررسي شدند. از ١١٩ دانش آموز،٤٠ نفر آلوده به انگل بودند. پس از کسب رضايت آگاهانه از والدين اين دانش آموزان، افراد مبتلا (٤٠ فرد) به ٢ گروه ٢٠ نفري به صورت تصادفي تخصيص[1] شدند. گروه مداخله علاوه بر دريافت درمان روتين، آموزش‌هاي لازم جهت نحوه انتقال انگل‌ها و نيز روش‌هاي پيش گيري از آلودگي‌هاي انگلي (به کمک اسلايدهاي آموزشي شکل انگل‌هاي منتقله از طريق خاک و موادغذايي و نيز انگل‌هايي که به طور مستقيم از طريق مدفوع - دهاني منتقل مي‌شوند، محل زندگي و چرخه زندگي آن‌ها در بدن، علايم و بيماري‌هاي ايجاد شده به وسيله آن‌ها و نيز راه‌هاي کنترل و پيشگيري به زباني ساده براي دانش آموزان بيان شد) دريافت نمودند و گروه شاهد تنها درمان روتين را دريافت نمودند.

نتايج

در اين مطالعه از ١١٩ دانش آموز دختر ٣٣.٥% (٤٠ نفر) (٤٢.٢%-٢٤.٨% :CI٠٩٥) آلوده به انگل بودند. شايع ترين انگل روده‌اي ژيارديا (شيوع برابر ١٨.٥% و ٣٠.٧%- ٦.٢% :CI٠٩٥) بود که در بين اين ٤٠ نفر،

٢٤.٣% (٣٧.٨%-١٠.٧% :CI٠٩٥) آلوده به انگل‌هاي بيماري زا و ٩.٢% (١٨.٣%-٠.١% :CI٠٩٥) آلوده به انگل‌هاي غير بيماري زا بودند (جدول 1).

بحث

در ایران وسایر کشورهای در حال توسعه وجهان سوم، شیوع بیماریهای انگلی در حد بالایی قرار دارد وتقریباً در دستگاه گوارش بیشتر مردم جامعه حداقل یک نوع انگل وجود دارد.

بدین مناسبت گاهی مشاهده می‌کنیم که مردم برخی از شهرها و روستاهای ایران حتی بدون آزمایشات انگلی، هر 6 ماه یک دوره از داروی انگل برای تمام افراد خانواده استفاده می‌کنند.

منابع

1. Joibari S. Increase of education health level in schools. World Health Journal 1993;2:30.[Persian].

2. Davami MH, Khazaei MR, Eslami Rad Z, Mostofi M, Modaresi M. The  study  of prevalence  and  demographic  agents  effective  in intestinal parasitic infections in 1-3 old children residents Arak Valieasr village in 1999. Rahavarde Danesh 2002;7(2):5-10.[Persian].