فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:68

پايان نامه جهت اخذ درجه كارشناسي

رشته مشاوره و راهنمايي

فهرست مطالب :

فصل اول : طرح تحقيق    
مقدمه      1
بيان مسئله     3
فرضيه پژوهش     5
اهميت مسأله     5
تعريف عملياتي متغيرهاي تحقيق     7
پرسشنامه تيپ شخصيتي     7
فصل دوم: ادبيات ( پيشينه) تحقيق    
بخش اول: رنگ ها    
مقدمه     8
منشاء اهميت رنگ     11
صفات رنگ     12
روانشناسي رنگها     13
تاثيرات رنگها بر روي احساس و فكر و روان انسان     15
رنگهاي اصلي و كمكي     15
جنبه هاي عاطفي شخصيت     16
رنگهاي كمكي     17
پيشينه پژوهش ( آزمايش لوشر)     18
رنگ قرمز     20
 رنگ زرد     21
رنگ نارنجي     23
رنگ آبي     23
رنگ سبز     25
رنگ بنفش     26
رنگ قهوه اي     28
رنگ خاكستري     29
رنگ سياه     29
تداعي رنگ و نماد گرايي رنگ     30
بخش دوم- شخصيت و انواع آن    
تاريخچه اي از نظريه هاي شخصيت      32
ريشه و معناي واژه شخصيت     32
تعريف شخصيت     33
انواع شخصيت     34
سنخ شناسي يونگ      36
نظريه آيزنيك      37
جنبه هاي توصيفي شخصيت از ديدگاه آيزينك     38
بعد درون گرايي- برون گرايي     40
روان نژندان      42
روان پريشان     43
عوامل سببي     44
فصل سوم: روش تحقيق    
مقدمه     45
جامعه آماري     45
نمونه و روش نمونه گيري     45
ابراز تحقيق     46
اعتبار ( پايايي) ورودي پرسشنامه شخصيت آيزينك     47
نحوه طرح و اجرا آزمون     47
شيوه آماري مورد استفاده     47
فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها     
مقدمه     49
جدول توزيع فراواني نمره مقياس E    49
جدول شاخص هاي مركزي و پراكندگي مقياس E     50
نمودار هيستوگرام مقياس E       50
جدول توزيع فراواني نمره مقياس N     51
جدول شاخص هاي مركزي و پراكندگي مقياس N     52
نمودار هيستوگرام مقياس N        52
جدول توزيع فراواني نمره مقياس L     53
جدول شاخص هاي مركزي و پراكندگي مقياس L     53
نمودار هيستوگرام مقياس L     53
فرضيه 1     55
فرضيه 2     55
فرضيت 3     55
فرضيه 4     56
فصل پنجم: خلاصه بحث و نتيجه گيري    
مقدمه     57
بحث و نتيجه گيري     59
محدوديت هاي پژوهش     59
پيشنهادات     60
منابع     61
پيوست    
پرسشنامه آيزينك     63

مقدمه :

انسان دارای حسی است به نام بینایی، که این عمل را جز چشمهای او چیز دیگر میسر
نمی گردند. جهان هستی را به وسیلة این دو عنصر کوچک پیچیده و حساس می توانیم ببینیم جهانی که تمام اجزا و اشیای آن مشخصه ای به نام رنگ دارند.

هنگامی که چشمان، بسته اند، جز سیاهی و تاریکی چیزی وجود ندارد ولی به محض گشودن آنها دنیا پر از رنگهای مختلف تصویر وارونه پرده حساس اتاق تاریک چشمانمان می گردد و عمل دیدن انجام می پذیرد در واقع اگر رنگهای مختلف تصویر نداشت. چرا که همانگونه که صدا اعصاب شنوایی را تحریک می کند و عمل شنیدن بوقوع می پیوندد و به دنبال آن عکس العمل در فرد به وجود می آید، رنگ نیز پس از تأثیر و تحریک اعصاب گیرنده خود موجب دیدن و مهمتر از آن سبب ایجاد دخالت انگیختگی در فرد می شود.

روانشناختی و فیزیولوژی رنگها و نحوه تاثیر آنها در حالتهای رفتاری و روانی افراد از مباحث بسیار مهمی اند که در زمینه رنگها قابل طرح و بررسی اند (ابی زاده – 1372 – ص55).

هر رنگی به مقتضای خاصیت خود به نوعی در روان انسان اثر می گذارد. که بی ربط به رفتارهای اجتماعی روانی او نیست. انتخاب رنگ اتاق، کتاب، میز، لباس و ... همیشه مورد توجه آدمی بوده و کسی می خواهد رنگ دیوارهای تاقش کرم باشد یا دیگری سبز کم رنگ و ...

اینها همه گویایی تأثیر رنگ در انسان اند. بطوریکه هر فردی بنا به مسایل درونی خود به رنگی انس دارد و آن را می پسندد. پژوهش دانشمندان نشان می دهد، رنگ ها همانگونه که بر روح و روان آدمی تأثیر می گذارند جسم او را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. پژوهشگران بر این باورند که هر یک از رنگ ها سودمندی درمانی محسوسی برای بدن انسان دارند و گزارش های بی شماری در مورد استفاده های موفقیت آمیز از رنگ در درمان بسیاری از بیماری ها شده است (اتکنسیون – 1368- ص42).

برخی از روان شناسان عقیده دارند رنگی که برگزیده و دلخواه کسی است می تواند گویای خصوصیات اخلاقی و روانشناسی او باشد به طور کلی رنگ ها دارای خصیصه های خاصی هستند که در زیر به بخش از این مولفه های موجود در رنگ ها اشاره شده اند.

رنگ قرمز : مهیج ترین رنگ در میان رنگ ها است. قرمز رنگ عشق و تنفر و فداکاری و خشونت و خون و آتش کسی که به این رنگ علاقه دارد هرگز نمی تواند در زندگی بی تفاوت باشد. اینگونه اشخاص تند و سرکش و در عین حال فعال و شجاع و کمی عجول هستند. این رنگ علاوه بر ایجاد احساس هیجان در بیننده، فعالیت امواج مغزی را تحریک می کند و ضربان قلب، تعریق و فشار خون را نیز افزایش می دهد. رنگ زرد پالایش و تطهیر مطلق است که وضوح و شفافیت عقل و خرد را بر می انگیزد و نیز سموم و ناخالصی ها را پردازش و ریشه کن می کند. رنگ زرد به واسطه توانایی بخشیدن برای غلبه بر عدم قابلیت ها و قدرت و استحکام بخشی به عملکردهای غدد درون ریز داخلی بدن به افراد کمک می کند. رنگ نارنجی رنگ گرم و صمیمی است که پرتوهای شادی آفرینی از خود ساطع می کند که موجب رفع خستگی می شود این رنگ محرک اشتها و دستگاه هاضمه است و در نتیجه برای استفاده در غذاخوری ها بسیار مناسب می باشد.

هر رنگ تأثیر فیزیکی و روحی خاصی را بر روی بیننده می گذارد و افراد واکنش های متفاوتی نسبت به رنگ های مختلف از خود نشان می دهند. محققان تاکنون نتوانسته اند یک سیستم منسجم جهانی که قادر به دسته بندی کلیه واکنش های افراد نسبت به رنگ های مختلف باشد را پایه ریزی نمایند و معتقدند که عکس العمل افراد به فاکتورهای متعددی نظیر فرهنگ – جنسیت- سن – موقعیت احساسی و ذهنی، تجربه های خاص فردی بستگی دارد. البته نوع و شدت این واکنش ها نیز منحصر به فرد است. روانشناسی رنگ ها یک شاخه نظری نیست که تنها به بخش آکادمیک محدود شود، بلکه گسترده تحقیقات این حوزه در زندگی روزمره عموم مردم نمود پیدا می کند. روانشناسی رنگ ها در دنیای تجاری امروز حائز اهمیت است و می تواند اظهار داشت که هر چیزی را که در اطراف خود می بینیم به گونه ای در ارتباط مستقیم با این علم است. این امکان وجود دارد که با تغییر حالات درونی، ویژگی های فردی و سایر فاکتورهای آماری برخی احساسات فردی دستخوش دگرگونی قرار گیرد. به عنوان مثال اگر کسی در اعماق اقیانوس ها گیر افتاده باشد و تا مرز غرق شدن پیش رفته باشد به احتمال زیاد آبی به عنوان رنگ آرام بخشی برای او به شمار نمی رود (جوزف – 1368 – ص72).

بیان مسئله :

پدیده رنگ از جمله پدیده های طبیعی است که شناخت آن تاریخی بس کهن داشته و در طول تاریخ تکامل بشر مطرح بوده است. این شناخت در جهت کاربرد رنگ برای زیبا جلوه دادن هرچه بیشتر و بهتر نمودن محیط زندگی است، از این رو مطالعات و پژوهشهای بسیاری از گذشته تا حال در مورد رنگ صورت گرفته و در دو قرن اخیر شناخت علمی نسبت به آن افزایش یافته است.

با شناخت علمی پدیده رنگ، مساله ترجیح رنگها بر یکدیگر مطرح گردید، پژوهشهای صورت گرفته درباره ترجیح رنگها، از نظر روان شناسی جنبه علمی داشته و با دیدگاههایی چون نظریه­های زیباشناسان که ترجیح رنگها را جزء ذاتی آنها دانسته و اساساً امری ذهنی تلقی می کنند توافق نظر ندارند و با تأکید بر ذهنیت این امر تحقیق در این زمینه را بی مورد می دانند (ماکس – 1370 – ص70).

آنچه مسلم است عوامل در ارتباط با ترجیح رنگ مطرح می گردد که به طور اختصار می توان به این گونه بیان کرد:

• عوامل فیزیکی، شامل عواملی است که به فیزیک نو مربوط بوده و در رویت رنگها و ترجیح رنگی بر رنگ دیگر مؤثر هستند. برای نمونه می توان از طول موج و تواتر آنها نام برد.
• عوامل فیزیولوژیکی، این دسته از عوامل شامل فیزیولوژی چشم گیرنده های نور، تارها و سیستم عصبی هستند.
• عوامل فرهنگی – اجتماعی، از جمله این عوامل می توان از ارزشهای فرهنگی، طبقه اجتماعی، پدیده های جمعی مانند مد، نامگذاری رنگها در فرهنگهای مختلف و نمادگرایی نام برد.
• عوامل فردی که می توان از حالات و واکنش های هیجانی، خصایص و ویژگیهای شخصیتی فرد نام برد که با ساختار شخصیتی فرد در ارتباط هستند.

با توجه به این که، هر فرد دارای صفات، خصوصیات رفتاری و ویژگی های شخصیتی منحصر به فرد است و با داشتن زندگی اجتماعی و گروهی با بسیاری دیگر از افراد، همنوائی دارد. انسان جهت داشتن رفتاری نسبتاً ثابت در پیرامون تعامل های خود، نیاز به تماس و برخوردهایی با محیط داخلی و خارجی خود دارد. فرد با اعمال محرکهائی از خارج متأثر گشته و نسبت به آن واکنش نشان   می­دهد و به همین ترتیب در اثر کنش و واکنش هایی که در درون فرد، متشکل از یادگیریهای گذشته، نگرش و منطق و استدلالی که از آن بهره مند است، مجموعه ای پویا و نسبتاً ثابت از رفتار پدید می آید که بدان شخصیت فرد اطلاق می گردد.

در پژوهش حاضر، موضوع مورد بررسی در ارتباط با ترجیح رنگ و خصوصیات شخصیتی افراد است که با پرسشنامه شخصیتی (جهت سنجش بعد درون گرا – برون گرا) و سوالهایی در مورد ترجیح رنگ است که تشکیل مرحله ای از مراحل پژوهش را می دهند.

بر اساس پرسشنامه یاد شده و سوال بیان شده در مورد ترجیح رنگ، اساساً رابطه بین شخصیت و رنگ بررسی و به سوال زیر پاسخ داده می شود که : آیا بین ترجیح رنگ و شصیت افراد رابطه وجود دارد؟

فرضیه پژوهش :

پژوهش فوق دارای فرضیه زیر است :

بین انتخاب رنگ و شخصیت افراد رابطه وجود دارد.

اهمیت مساله :

رنگ نیز مانند هوا و آب بخشی از دنیای ماست. هیچ چیز بدون رنگ بدون شکل مادی قابل رویت نیست، نه معماری، نه هنر و نه طراحی و ...

رنگ پدیده ای آنچنان وسیع است که تلاش برای شناسایی آن در یک پاراگراف به نظر عجولانه می آید. زیرا رنگ با اغلب فعالیتهای بشری در تماس است و در واقع مواردی که رنگ در آن نقش نداشته باشد نادر است. فیزیک، زیست شناسی، پدیده های ادراکی و بالخصوص روان شناسی و ... همه و همه با رنگ در ارتباط هستند.

انتخاب رنگ به عنوان یکی از راههای شناخت انسان موضوعی مورد اختلاف و بحث انگیز است (کارکیا – 1375 – ص50).

به این دلیل ساده که انسانها شبیه هم نیستند این موضوع تا حدی بحث انگیز می نماید. حتی دوقلوهای همسان که از نظر فیزیولوژیکی کاملا به هم شبیه هستند نیز دارای شخصیتهای متفاوتی می باشند. هرقدر که اشخاص شکاک و ناباوری وجود داشته باشند ولی با افزایش تدریجی بیماریهای روانی در سراسر دنیا، روشها و نظریه های جدید برای تشخیص بیماریها ابداع می شود که رنگ را نیز شامل می شود.

با توجه به واکنش عمومی نسبت به رنگ ها باید گفت که دوست داشتن یک یا تمام رنگها برای انسان کاملاً طبیعی و بهنجار است در عوض رو کردن، انکار مطلق با تردید در محتوای هیجانی رنگ خصیصه ای است که ما را به انسانهای آزرده، سرخورده و افسرده رهنمون می کند. از سوی دیگر شور و نشاط بیش از اندازه نسبت به رنگ نشانه اختلال روانی و مزاج دمدمی و علایق متفاوت تو شخصیتی متزلزل است باید به خاطر داشت که پسند رنگ در طول زمان قابل تغییر است و اگر نظر فرد نسبت به رنگ تغییر کند نشانه تغییر و تحول در شخصیت اوست. این حالت در درون گراها بیشتر از برون گراها اتفاق می افتد (مای لی – ر – 1368 – ص44).

بنابراین انتخاب رنگهای اصلی – فرعی – گرم و سرد می تواند نمادی از شخصیت فرد می باشد بطوریکه انتخاب یک رنگ گرم یا یک رنگ اصلی ویا رنگ سرد و یا یک رنگ فرعی، شخصیت فرد را بیان می نماید و انسان را در گروهی خاص از تیپ های شخصیتی قرار می دهد.

تغییر خلق در طی سالیان نظرات فرد را نسبت به رنگها تغییر می دهد و همچنین قرار گرفتن در شرایط محیطی مختلف نیز تأثیر بسزایی در انتخاب رنگ دارد.

بین انتخاب رنگ و شخصیت هر فردی که تحت تاثیر عوامل مختلف وجود دارد و همچنین پختگی شخصیت نیز موجب تغییر رنگ می شود به ما یاری می رساند که هر چه بهتر به بررسی شخصیت و تیپ های مختلف از طریق انتخاب رنگ بپردازیم و اطلاعات دقیقی از میزان علاقه­مندی تیپ های مختلف شخصیتی به رنگ سرد و گرم اصلی و فرعی داشته باشیم.

و...