این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

فهرست مطالب

چکیده    1
مقدمه    2
الفـ طرح موضوع    2
بـ  اهمیت وکاربرد موضوع پژوهش    4
ج ـ ارزیابی اثارعلمی موجود درزمینه موضوع(پیشینه داخلی وخارجی پژوهش)    4
رـ سوالات تحقیق    5
زـ فرضیه های تحقیق    6
وـ واژگان تخصصی( متغیرها)    6
ه ـ روش تحقیق    7
فصل اول مفاهیم وکلیات    8
1 ـ 1 ـ تجارت خدمات    9
1 ـ 1 ـ 1 ـ تعريف ومفهوم خدمات وويژگيهای آن    9
1 ـ 2 ـ 1 ـ 2 ـ تفاوتهای اساسی بين کالاوخدمت    12
1 ـ 1 ـ 3 ـطبقه بندی خدمات    14
1 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـطبقه بندیهای غيررسمی    15
1 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـطبقه بندیهای رسمی    17
1 ـ 1 ـ 3 ـ 4 ـتجارت بين المللی خدمات    19
1 ـ 1 ـ 5 ـ 1 ـ پيشينه موافقتنامه عمومی تجارت خدمات    22
1 ـ 1 ـ 5 ـ 2 ـ اهداف موافقتنامه عمومی تجارت خدمات    28
1 ـ 1 ـ 5 ـ 3 ـ ساختارموافقتنامه عمومی تجارت خدمات    28
1 ـ 2 ـ ويژگیهای جهانی شدن بانکداری    35
1 ـ 2 ـ 1 ـ رشدوگسترش بازارهای مالی وسرمایه    35
1 ـ 2 ـ 2 ـ افزایش حجم تجارت بین الملل    36
1 ـ 2 ـ 3 ـ افزایش نقش نهادهای اقتصادی بین المللی    37
فصل دوم بانکداری وچالشهای آن درفرایندجهانی شدن    38
2 ـ 1 ـ بانکداری ایرانی وبانکداری متعارف    39
2 ـ 1-1- ويژگیهای بانکداری متعارف    39
2 ـ 1-1-1- ابتنابرنظام بهره    39
2 ـ 1-1-2- قطعیت بهره    41
2 ـ 1-1-3- تاکیدبرشایستگی اعتباری    44
2 ـ 1 ـ 2- ويژگیهای بانکداری ایرانی ( اسلامی )    45
2 ـ 1-2-1- الگوهای عقلایی ونظری دربانکداری اسلامی    45
2 ـ 1 -2-2- ويژگیهای اختصاصی بانکداری اسلامی    51
2 ـ 1 ـ 2 ـ 2 ـ 1 ـ تسهيم ريسك    52
2 ـ 1 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ تأكيدداشتن بربهره وري دربرابرتأكيدبرشايستگي اعتباري    52
2 ـ 1 ـ 2 ـ 2 ـ 3 ـابعاداخلاقي    53
2 ـ 1-2-2-4- وضعيت فعلي بانكداري وماليه ي اسلامي    53
2 ـ 1-2-2-5- اندازه    55
2 ـ 1-2-2-6- شاخصهاي مالي    58
2 ـ 1-2-2-7- سودبررويداراييها    60
2 ـ 1-2-2-9- فعاليتهاي تأمين مالي    61
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ وجودحالت اضطراردرنظام بانکی ایران    63
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ ماهیت ودلایل وجوداضطراردرنظام بانکی    63
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ دلایل اجتماعی    63
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ 2 ـ دلایل اقتصادی    68
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 2 ـ تاثیر اجرای قاعده اضطراردرنظام بانکی    69
2 ـ 1 ـ 2 ـ 3 ـ 2 ـ 1 ـ غیرربوی نمودن معاملات بانکی    69
2 ـ 2 ـ چالشهاوضرورتهای بانکهای ایرانی درفرایندجهانی شدن    75
2 ـ 2 ـ 1 ـ چالشها    75
2 ـ 2 ـ 1 ـ 1 ـ ابعادسازمانی    75
2 ـ 2 ـ 2 ـ ابعادعملیاتی    77
2 ـ 2 ـ 2 ـ 1 ـ مشکلات مربوط به شریعت    77
2 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ فقدان تامین مالی بصورت مشارکت درسود    80
2 ـ 2 ـ 2 ـ 3 ـ عدم توان رقابت    84
2 ـ 2 ـ 3 ـ ضرورتها    85
2 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ نوین سازی بانکی ( بانکداری الکترونیکی )    85
2 ـ 2 ـ 4 ـ تغییرساختارسازمانی    134
2 ـ 2 ـ 4 ـ 1 ـ ملی کردن بانکها    134
2 ـ 2 ـ 4 ـ 2 ـ تلاش برای حذف نظام ربوی وتعیین کارمزداعطای تسهیلات    135
2 ـ 2 ـ 4 ـ 3 ـ تحول درنظام بانکی    137
2 ـ 2 ـ 4 ـ 4 ـ بازگشت به نظام بانکهایخصوصی    137
نتیجه گیری    140
پیشنهادات    144
فهرست منابع ومآخذ    149
Abstract    155

 
چکیده
سیستم بانکی به منزله نبض تپنده در اقتصاد هر کشور است و درست به همین علت است که نارساییها و نواقص موجود در این نظام مستقیما بر بخش های عمده اقتصادی تاثیر می گذارد .نظام بانکداری کنونی در ایران از جهت وفق با مقررات بین المللی دارای مشکلات فراوانی است . در حقیقت ؛ طراحان نظام بانکی جدید در ایران ، با ایجاد قراردادهای ترکیبی جدید اقدام به شبیه سازی نظام بهره نموده اند که این خود ، آفات زیادی را برای نظام اقتصادی و بانکی کشور به ارمغان آورده است . نکته مهم در بررسی مشکلات نظام بانکداری کنونی کشور این است که بدانیم منبع تئوری نظام بانکداری فعلی ، قانون بانکداری بدون ربای مصوب سال 1362 می باشد و این قانون به هیچ وجه نتیجه نگاه فلسفی به احکام اقتصادی اسلام نیست . علاوه بر آن چالشهای دیگری نیز در این رابطه وجود دارند که بعضی از آنها مشکلات اجرایی هستند که ناشی از بد عمل کردن نظام اجرایی بانکداری کشور است و برخی دیگر نیز ربطی به بانکداری اسلامی ندارد و کما بیش تمام بانکهای دنیا با آن مواجه هستند .
واژگان کلیدی : بانکداری ـ جهانی شدن ـ ربوی ـ عقود بانکی

مقدمه
الف ـ طرح موضوع
گفته شده که جهانی شدن ، پدیده غالب و جاری زمانه ماست . پدیده ای که به دگرگونی های عمیق در حوزه های موضوعی متفاوت حیات اجتماعی در سطح جهان اشاره دارد . روندی پر شتاب و پیچیده در حیات جمعی بین المللی که انسانها را در اقصی نقاط عالم ، قطع نظر از تفاوتها ، تحت تاثیر قرار داده و به هم نزدیک می کنند.  
انتظار می رود در آینده ای نزدیک به دلیل پدیده جهانی شدن ، رقابت بانک های متعارف با بانک های اسلامی ، افزایش بیشتری داشته باشد . جهانی شدن به وابستگی اقتصادی فزاینده کشورها در سطح جهانی از طریق افزایش حجم و تنوع معاملات مرزی کالاها و خدمات و جریان های سرمایه بین المللی و همچنین از طریق انتشار سریع و گسترده تکنولوژی اشاره دارد .
به دلیل آزاد سازی ، بازارهای جهانی سریعا در حال تبدیل شدن به یک بازار واحد هستند واین امر فرصت ها و همچنین چالش هایی را برای بانک های ایرانی و اسلامی به وجود آورده است .
از یک سو جهانی سازی امکان تنوع بیشتر سبد دارایی را فراهم می آورد و در نتیجه میزان ریسک موجود در روش های تسهیم سود را کاهش می دهد ؛ که این امر فرصت های برای بانک های اسلامی به منظور استفاده بیشتر از این روش ها ، ایجاد خواهد کرد .
اما از سوی دیگر بانک های ایرانی باید برای رقابتی سخت تر از سوی بانک های خارجی آماده گردند . به منظور بهره برداری از فرصت های بوجود آمده از بحث جهانی سازی لازم است بانک های اسلامی کیفیت خدمات خود را بهبود بخشند و محصولات مالی مناسبی را عرضه نمایند . در اینجا هم باز ، این مشتریان هستند که نهایتا از این رقابت منتفع می گردند.
نوآوری های تکنولوژیکی نسبت به سایر عوامل نقش مهمتری در یکپارچگی مالی و جهانی شدن ایفا نموده اند . بانکداری الکترونیک و استفاده گسترده از کامپیوترها ، روش بانکداری را دگرگون نموده است . این امر شرکت های عظیم بانکی را به مداخله واداشته است ، چرا که برای بکارگیری تکنولوژی مدرن ، به منابع بیشتری نیاز می باشد .
ادغام های انجام شده در کشورهای غربی ، شروع به ایجاد بانک ها و موسسات مالی غول پیکر نموده است و جهانی سازی بازارهای مالی ، به یکپارچگی هر چه بیشتر بازارهای سرمایه منجر شده است . آزاد سازی بازارهای ارز ، موجب تقویت هرچه بیشتر این روند گردیده است .
در این شرایط پول کاغذی با یک کارت پلاستیکی جایگزین شده است و اسناد الکترونیکی جای صورت های وضعیت را گرفته اند . انقلاب ارتباطاتی که از طریق وسایلی مانند فکس ، تلکس و نامه های الکترونیکی به وقوع پیوسته ، هزینه ارتباطات بین المللی را کاهش داده است . امروزه پس انداز یک کشور می تواند بوسیله یک کلیک موس در کشورهای دیگر سرمایه گذاری گردد و مشتریان در بسیاری از کشورها می توانند در اینترنت بین بانک ها ، شرکت های سرمایه گذاری محدود ، صندوق های مشترک سرمایه گذاری محدود ، صندوق های مشترک سرمایه گذاری و حتی شرکت های تجاری که رقیب هم می باشند به تفحص بپردازند .
بنابراین دیگر بانک های ایرانی نمی توانند نسبت به پیشرفت های اخیر بی تفاوت باشند . آنها باید این توسعه ها را به دقت بررسی نموده و استراتژی های خود را بر طبق آن تنظیم نمایند .
 به منظور فعالیت در بازارهای جهانی ، آنها مجبورند حجم فعالیتهای خود را افزایش داده و همچنین پیمان های استراتژیک با بانک های دیگر را شکل دهند . همچنین ایجاد ارتباط بین بانک های اسلامی موجود و آن دسته از بانک های متعارفی که علاقمند به انجام بانکداری بر اساس اصول اسلامی هستند ، مفید خواهد بود . چنین پیمان های استراتژیکی برای هر دو طرف سودمند خواهد بود .
ب ـ اهمیت و کاربرد موضوع پژوهش
همزمان با ورود به دانشگاه آزاد و شروع به تحصیلات در این اندیشه بودم که موضوعی مناسب و کاربردی را جهت تدوین پایان نامه انتخاب نماید که بتواند هم از لحاظ نظری و هم از جنبه عملی به کار آید؛ از این رو پس از تفحص و تحقیق به موردی که هم اکنون در پیش رو داریم رسیدم.
تحقیق در زمینه جهانی شدن اقتصاد و علی الخصوص بانکداری و تعیین آثار آن بیش از هر چیز راه را برای تبیین یک سیاست دقیق، در جهت شناخت و رفع نواقص قانون هموار می کند. بنابراین آشنایی دقیق با تمام زوایای موضوع پایان نامه علاوه بر اینکه امکان این را می دهد که در دستگاههای اقتصادی، مورد استفاده قرار گیرد، در مباحث آموزشی نیز مورد استفاده دانش پژوهان قرار خواهد گرفت.
ج ـ ارزیابی اثار علمی موجود در زمینه موضوع(پیشینه داخلی و خارجی پژوهش)
در رابطه با جهانی شدن بانکداری و مشکلات و چالشهای فرا روی بانکداری اسلامی ، تا کنون تحقیقات زیادی صورت گرفته است که در قالب کتب و مقالات به چاپ رسیده است . که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
الف : آقای مجتهد و آقای حسن زاده در سال 1384 در کتاب پول و بانکداری و نهادهای مالی، ضمن تشریح مبانی بانکداری اسلامی، چالش ها و مشکلات نظام بانکداری بدون ربا در ایران را مورد بررسی قرار داده اند.
ب : هارون، سودین و همکارانش در سال 2004، چشم اندازها و چالش های بانکداری اسلامی در تایلند را بررسی نموده اند و به ذکر یک سری مشکلات مخصوص بانکداری اسلامی تایلند پرداخته اند.
ج : میر جلیلی ، سید حسین ، جهانی شدن بانکداری و ضرورتهای ناشی از آن در بانکداری ایران ، مجله نامه مفید ، 1381 ، شماره 31 ، نیز به بررسی برخی چالشهای موجود در بانکداری ایران ناشی از جهانی شدن بانکداری پرداخته اند .
د : کهزادی ، نوروز ، اثرات پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی در سیستم بانکی ، مجله دیدگاههای حقوقی ، پاییز 1376 ، شماره 7
د ـ اهداف تحقیق
ـ تبیین و تشریح نقش جهانی شدن بانک ها در نظام بانکی بدون ربا
ـ آشنا شدن با خط مشی فرا ملی و ملی در برخورد با موضوع
ر ـسوالات تحقیق
1 ـ به طور کلی نقش بانک های ایرانی در فرایند جهانی سازی چیست ؟
2 ـ آیا فرایند جهانی سازی به بانک های ایرانی کمک می کند یا به آن ضربه می زند ؟
3 ـ مهمترین چالش های بانک های ایرانی در فرایند جهانی سازی چیست ؟
4 ـ ضرورت های جهانی شدن بانکداری در ایران چیست ؟
ز ـ فرضیه های تحقیق
1 ـ بانک های ایرانی آنقدر کوچک هستند که نمی توانند از فرایند جهانی سازی استفاده کنند یا حتی به طور کارایی در آن شرکت کنند . آنها به دلیل حجم و اندازه کوچکشان نمی توانند در این فرایند نقش مهمی ایفا نمایند . فرضیه دیگر این است که بانک های ایرانی به دلیل متصف بودن به وصف اسلامی بودن می توانند بسیاری از مشکلات بانکداری کنونی را حل کنند .
2 ـ تحت شرایط مناسب ، بین المللی کردن بانک ها می تواند برای بانک های ایرانی سودمند باشد . مهمترین این شرایط ، این است که کشورهای اسلامی نیاز دارند که جو سرمایه گذاری را در خود بهبود بخشد و بازارهای مالی خود را توسعه دهد .
3 ـ جدی ترین چالش موجود برای بانک های ایرانی و اسلامی ، فقدان یک ساختار قانونی مناسب به منظور برخورد سریع با موارد پرداخت های موجل و وامهایی که به موقع بازپرداخت نمی شوند ، می باشد ؛ همچنین در معرض نکول و زیان درآمد قرار داشتن نیز از دیگر چالشهای این بانکهاست .
4 ـ نوین سازی روشها، ابزارها و خدمات بانکی؛ اصلاح مقررات مربوط به تجارت خدمات بانکی و تغییر ساختار سازمانی بانکهای بدون بهره ، مهمترین ضرورت های بانکهای ایرانی در نظام جهانی شدن بانکداری هستند .
و ـ واژگان تخصصی( متغیرها)
ـ بانکداری : فعالیت های اقتصادی و واسطه ای که توسط موسساتی به نام بانک یا بوسیله موسسات غیر بانکی متعارف صورت می گیرد .
ـ جهانی شدن اقتصاد : جهانی شدن اقتصاد ، روند ادغام بازارهای مالی در اقتصاد جهانی شده است .
ـ سوئیفت  :انجمن ارتباط مالی بین بانکی بین‌المللی است که مرکز آن در کشور بلژیک است وبه صورت مؤسسه و به شکل تعاونی فعالیت می‌کند .
بای بک : قراردادهاي باي بك قراردادهاي خدماتي با قيمت ثابت يا بازگشت ثابتند. اين روش سرمايه گذاري به دولت اجازه مي دهد سرمايه هاي خارجي و خدمات و دانش فني را جذب كرده ودر عين حال هزينه مبادلات خارجي را كاهش و ظرفيت صادرات را افزايش دهد .
ه ـ روش تحقیق
در این پایان نامه، شیوه تحقیق و جمع آوری اطلاعات مبتنی بر روش کتاب ورزی و کتابخانه ای می باشد که پس از جمع آوری معلومات و اطلاعات لازم به تحلیل و بررسی داده ها و اطلاعات پرداخته ایم. در جمع آوری اطلاعات حقوقی در وهله اول به منابع موجود فارسی مراجعه شد و با ملاحظه کمبود اطلاعات لازم از منابع انگلیسی جهت غنی شدن مباحث بعمل آمد .
ی ـ محدودیت های پژوهشی
مهمترین محدودیت این پژوهش عدم وجود منابع فارسی دست اول در رابطه با این موضوع و فقد سابقه پژوهشی موثر در این زمینه بود .

فصل اول
مفاهیم و کلیات

1 ـ 1 ـ تجارت خدمات
1 ـ 1 ـ 1 ـ تعريف و مفهوم خدمات و ويژگيهای آن
خدمات جمع واژه « خدمت » است . و خدمت از لحاظ لغوی به معنای کار کردن برای کسی ، بندگی کردن ، چاکری کردن ، کار ، ماموريت ، هديه ، تحفه ، پيشکش ، سلام ، تعظيم و کرنش می باشد .  
واژه خدمت می تواند چهار مورد استفاده داشته باشد :
ممکن است منظور از آن صنعت باشد ( موسساتی که خدمات را عرضه می نمايند ) يا منظور از آن توليدات باشند ( که انحصارا بوسيله موسسات خدماتی عرضه می گردند ) يا بمعنای مشاغل باشند ( طبقه بندی بازارهای کاری ) و يا بمعنای عملکرد ( طبقه بندی فعاليتها ) باشند . درباره واژه خدمات تعاريف متعددی ارائه شده است که به آنها اشاره می کنيم : « خدمت ، محصول فعاليت انسانی است که با هدف ارضای يک نياز بشری انجام می گردد و يک کالای قابل لمس را ايجاد نمی نمايد . »  
يا در تعريف ديگری آمده « تغيير وضعيت يک شخص يا کالای متعلق به يک واحد اقتصادی که نتيجه فعاليت واحد یکديگر بر مبنای توافق اوليه بين انها می باشد . » تعريف ديگری که ارائه شده است عبارت است از اينکه : « خدمات ، به فعاليت های اقتصادی اطلاق می شوند که با ايجاد مطلوبيت زمانی و مکانی موجب تغيير در دريافت کننده خدمت می گردند . خدمات مذکور بوسيله عرضه کننده ای که برای دريافت کننده کار می کند ؛ گهگاه دريافت کننده که بخشی از عمل مذکور را انجام می دهد ؛ دريافت کننده و عرضه کننده در تعامل با هم عرضه می گردند . »  و در انتها با در نظر گرفتن جنبه فرآيند بودن خدمات می توان گفت : « توافق يا تعهد عرضه کننده يک خدمت مبنی بر انجام يک سری وظايف طی مدت زمان معين برای نيل به هدف بخصوصی خدمت نام دارد. »
بطور کلی برای شناخت مفهوم خدمات و تميز آن از کالا ضوابط و معاييری ارائه شده است که در ذيل به آن اشاره می کنيم :
1 ـ خدمات ، غير قابل لمس هستند ولی گاهی با کالاهای قابل لمس ترکيب می شوند در نتيجه در خريد خدمت نوعی ابهام وجود دارد . بعبارت ديگر بازاريابان برای غلبه بر خصيصه نا ملموس بودن و بيان کيفيت و مزايای خدمات ، عناصر ملموسی را به محصول اوليه اضافه می کنند . تهيه فيلم ، عکس و کاتالوگ از اين جمله هستند .
2 ـ زمان تولید و مصرف آنها همزمان است . بعبارت ديگر غير قابل ذخيره هستند . بنابراين در عرضه خدمات از مدل عادی توليد ـ فروش ـ مصرف ـ پيروی نمی شود . بلکه ابتدا خدمات فروخته و سپس بطور همزمان توليد و مصرف می شوند .
ضمنا بسياری از کالاها توسط کسانی توليد می شوند که هيچ گاه خريداران ، آنها را نمی بينند . اما در خريد و فروش خدمت ، معمولا ارتباط ها مستقيم و نزديک است . به علت همزمانی توليد و مصرف در خدمات ، لازم است به عوامل تاثير گذار انسانی و مادی و معنوی حاکم بر داد و ستد توجه شود .
3ـ مالکيت آنها غير قابل انتقال است . بنابراين نمی توان خدمات را خريداری نمود و سپس در بازار ديگر با قيمت بيشتر به فروش رساند .
4 ـ ايجاد تغييرات کوچک در محصول بطوری که محصول جديدی بوجود نيايد ، خدمت محسوب می شود . و ايجاد تغييرات وسيع که محصولات جديد را از محصولات قديمی بوجود آورد توليد کالا محسوب می شود .
5 ـ در توليد خدمات ، مصرف نهاده های نيروی کار بيشتر و مصرف نهاده های واسطه ، کمتر از توليد کالاست .
6 ـ در مواردی که ارائه خدمات همراه فروش کالاست ، تميز خدمات از کالا دشوارتر می شود . در اين حالت بايد شکل نهايی معامله معيار تصميم گيری قرار بگيرد و اقدامی در جهت جدا کردن عنصر کالا از خدمت صورت نگيرد برای مثال ارائه غذا در رستوران عليرغم محتوای کالايی زياد ، ارائه خدمت محسوب می شود.
7 ـ در بعضی موارد تعيين اينکه آيا يک خدمت ( از قبيل تحويل کالا ) فعاليت نهايی توليد کالای مورد نظر است ( که در آن صورت نبايد از کالا تفکيک شود ) يا يک فعاليت مستقل ( که در آن صورت خدمت محسوب می شود ) بسيار مشکل است. نمونه های اين حالت ، تحويل کالای مصرفی در خانه و خريد اغذيه از رستوران برای مصرف در خارج از رستوران است .   البته اين موضوع را بايد تاکيد کرد که تنها شکل و خصوصيات ظاهری محصول نهايی نيست که تعيين می کند آن محصول بايد جزء کالا يا خدمات بشمار آيد ، بلکه معامله انجام شده نيز در اين تشخيص موثر است . يک شی مادی ممکن است در يک مبادله ، کالا ( يک بطری نوشابه خريداری شده از يک فروشگاه ) و در مبادله ای ديگر به عنوان خدمت در نظر گرفته شود ( يک بطری نوشابه که در رستوران خدمت داده می شود ) .اما بنظر می رسد تعاريفی که بر مبنای اين ويژگيها متکی هستند به مرور زمان و باگسترش و پيشرفت فناوری توليد ابهام می کنند .
بعنوان مثال نرم افزارهای کامپيوتری و يا فيلم ها و موسيقی های ضبط شده بر روی لوح فشرده و يا برنامه های تلويزيونی تمام ويژگيهای فوق را ندارند . خدمات آموزشی که زمانی بصورت چهره به چهره انجام می شد ، در حال حاضر از طريق تجهيزات ارتباطات راه دور قابل اجراست .  
1 ـ 2 ـ 1 ـ 2 ـ تفاوتهای اساسی بين کالا و خدمت
شايد بتوان گفت مهمترين تفاوت بين محصول و خدمت اين است که کالا به عنوان يک شیء فيزيکی است که محصول فرايند توليد در يک صنعت است و استفاده از آن برای مصرف کننده مزايايی به همراه دارد در حالی که خدمت به عنوان اعمال يا عملکردی است که منجر به ايجاد مزايايی برای گيرنده خدمت می شود . به عبارتی خدمات فعاليتهايی هستند که ارزش ايجاد می کنند و مزايايی را برای مشتريان در زمان و مکان معين به دنبال دارند . در نظام بانکداری ، خدمت ممکن است بوسيله دستگاه ( عابر بانک ) يا فرد ( مشاور ) عرضه شود.
در اينجا ما به چند تفاوت اصلی بين کالا و خدمات اشاره می کنيم :
آ ـ  با ارائه خدمات برای مشتری مالکيت ايجاد نمی شود : شايد مهمترين تفاوت بين کالاها و خدمات اين است که مشتريان از مصرف خدمات ارزش دريافت می کنند . بدون اينکه مالکيت دائمی يک شيء فيزيکی و قابل لمس را بدست آورند .
ب ـ مشارکت مشتری در فرايند توليد خدمات : اغلب مشتريان به طور فعالی در کمک به ايجاد محصول خدماتی درگير هستند . فعاليتهايی مانند برداشت پول از دستگاه خودپرداز بانک و يا همکاری با پرسنل ارائه دهنده خدمت مانند آرايشگر ، هتلدار ، دانشگاه يا بيمارستان از اين گونه است .
بنابراين شرکتهای خدماتی از آموزش مشتريان و بهبود توانائی آنها سود می برند .
ج ـ بی ثباتی و متغير بودن کيفيت خدمات : چون خدمات وابسته به افراد ارائه دهنده خدمت هستند ، بنابراين با توجه به قابليت افراد ارائه دهنده خدمت و شرائط مورد نظر ، کيفيت خدمات متفاوت است . کالاهای توليدی تحت شرايط کنترل شده ای توليد می شوند و بنابراين از کيفيت يکسانی برخوردارند . در حالی که حضور مشتريان و کارکنان ارائه دهنده خدمت ، استانداردسازی و کنترل را در داده ها و ستاده های خدماتی مشکل می سازد . گاهی اشتباهات و قصورهايی که در حين ارائه خدمات ممکن است رخ دهد ، بر کيفيت خدمات ارائه شده تاثير می گذارد . بيشتر خدمات بانک بوسيله افراد عرضه می شوند و عملکرد افراد هميشه با ثبات و سازگاری همراه نيست ؛ و اين بيشتر به خاطر دو عامل روحيه کارکنان و حجم کاری سازمانهای ارائه دهنده خدمات است .  
د ـ ارزيابی خدمت برای مشتريان دشوار است : در مورد کالاها مشتری می تواند کالايی را که خريداری می کند بر حسب ويژگی هايی که بايد در کالا و جود داشته باشد ارزيابی نمايد . اين ويژگيها ممکن است شامل رنگ ، جنس ، شکل ظاهری ، قيمت ، سختی و بوی آن باشد . در حاليکه کيفيت خدمات پس از خريد و در حين مصرف مشخص می شود . در عرضه خدمات ، ابتدا خدمات ارائه و سپس بطور همزمان مصرف می شوند . اين ويژگی سبب می شود گاهی پس از مصرف خدمت نيز ارزيابی توسط مشتری مشکل باشد . بنابراين رفتار افراد حين ارائه خدمت از عواملی است که بر کيفيت خدمت مورد نظر تاثير زيادی دارد .
ر ـ اهميت زمان در ارائه خدمت : نمی توان توليد خدمت را از مصرف جدا نمود ، در واقع اکثر خدمات بطور همزمان توليد می شوند و توليد و مصرف آنها همزمان است ، مشتريان مجبور هستند بطور فيزيکی برای دريافت خدمات از سازمانهای مورد نظر مانند خطوط هوائی ، بيمارستانها ، آرايشگاهها و بانکها منتظر بمانند . بنابراين زمانی که مشتری حاضر است برای دريافت خدمت انتظار بکشد بسيار مهم است . از طرف ديگر خدمات بايد سريع ارائه شوند تا مشتريان معطل نشوند . امروزه اکثر مشتريان نسبت به زمان ارائه خدمات حساس هستند و سرعت اغلب عنصر کليدی يک خدمت محسوب می شود .
ز ـ بر خلاف توليد کنندگان محصولات که بايد کانالهای توزيع فيزيکی داشته باشند تا کالا را از محل توليد به دست مشتريان برسانند ، اکثر کسب و کارهای خدماتی از کانالهای الکترونيکی استفاده می کنند . مانند انتقال الکترونيکی پول در بانکها . در واقع اغلب کسب و کارهای خدماتی ، محل توليد و محل فروش خدمت و محل مصرف را در يک مکان ادغام می کنند .
1 ـ 1 ـ 3 ـ طبقه بندی خدمات
طبقه بندی خدمات در حال حاضر مورد توجه بسياری از کشورهای جهان بويژه اعضای سازمان تجارت جهانی قرار گرفته است . تصميمات مربوط به طبقه بندی خدمات می تواند تاثير مستقيم بر مسيری که در خصوص تعهدات مندرج در موافقتنامه « GATS » صورت می گيرد داشته باشد و به همان نحو می تواند بر نحوه تصميم گيری در خصوص تعهداتی که در آينده بوجود خواهد آمد اثر گذار باشد .
بطور کلی تاکيد طرفداران ( GATS ) بر آن است که حتی الامکان دامنه شمول آن را گسترش دهند . اين امر به چند طريق امکان پذير است :
1 . تفسير مضيق زير بخش های خدماتی که از قلمرو ( GATS ) مستثنا شده اند و يا بخش هايی که کشورهای عضو ، کمترين تعهدات را در مورد آنها متقبل شده اند و در عين حال تفسير موسع زير بخش هايی که اعضا بيشترين تعهدات را قبول کرده اند .
2 . دسته بندی خدمات برای اطمينان يافتن از شمول تعهدات بعدی بر گروه خاصی از خدمات .
3 . طبقه بندی خدمات جديد به نحوی که بتوان آنها را در دسته ای از تعهدات که کشورها قبلا متقبل شده اند قرارداد .