این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد
چكيده
ماهیت و آثار مترتب بر همکاری میان بانکهای مرکزی از منظر
حقوق بین الملل اقتصادی
به کوشش
امید فاتح
بانك هاي مركزي از آغاز فعاليت خود در قرن شانزدهم تا به امروز تاريخ پر فراز و نشيبي را طي نموده اند. نقش آنها در اقتصاد بين المللي از وابستگي عمده كشورها به منابع مالي بانك مركزي براي جنگ افروزي هاي خويش و نيز مبتني بودن بر معيار طلا در مبادلات پولي شان امروزه به مباحثي چون ضرورت استقلال بانك مركزي و عملكردهاي متفاوتي چون تنظيم سياست هاي پولي و مالي بسط پيدا نموده است.همكاري بين بانك هاي مركزي علي رغم ظاهرش، يك مفهوم نسبتا قديمي در حقوق بين الملل اقتصادي است.در پايان نامه حاضر چند سوال براي نگارنده مطرح شده است. اينكه همكاري بين بانك هاي مركزي در جهان چگونه انجام مي گيرد؟ساز و كار حاكم بر همكاري بين بانك هاي مركزي در جهان چيست؟نتيجه تحقيق حاضر بدين شكل است كه در حال حاضر همكاري بين بانك هاي مركزي در قالب دو سيستم بانك مركزي اروپا براي كشورهايي كه عضو اتحاديه اروپا هستند و يورو را به عنوان واحد ارزي خود پذيرفته اند و بانك تسويه هاي بين المللي براي ساير بانك هاي مركزي امكان پذير است.البته در حال حاضر دغدغه همكاري بين بانك هاي مركزي از يك مسئله منطقه اي به ويژه از پس از بحران ركود مالي سال 2007 به يك نگراني عيني جهاني تبديل گشته است به گونه اي كه مسايلي چون اصلاح ساختار معماری بين المللي،پيشگيري از بروز بحران هاي مالي بين المللي و تنظيم و تسهيل روابط مالي بين المللي را به دست داده است.اگرچه، موافقت نامه هاي منعقده ميان بانك هاي مركزي كما بيش در حال اجراء هستند ولي اين تعهد به اجراء ناشي از موافقت نامه ها و معاهدات الزام آور حقوقي نبوده است بلكه اين موافقت نامه ها از ماهيت حقوق نرم، برخوردارند و بانك هاي مركزي و دولت هاي متبوع آنها اين موافقت نامه ها را داوطلبانه و در جهت كاركرد بهتر نظام بانكي بين المللي مورد پذيرش قرار داده اند و به نظر مي رسد بانك هاي مركزي نيز بازيگران جديد عرصه حقوق بين الملل اقتصادي مي باشند.
كليد واژگان:بانك مركزي، همكاري، استقلال، بانك مركزي اروپا، بانك تسويه هاي بينالمللي، موافقتنامه بازل
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
پیشینه تحقیق 8
هدف پژوهش 12
پاسخ اولیه به پرسش اصلی 13
پاسخ اولیه به پرسش فرعی1 15
پاسخ اولیه به پرسش فرعی 2 16
مراحل و روش تحقیق 16
محتوای پژوهش 17
فصل دوم: بانکداری مرکزی و پیشینه و مفهوم همکاری میان بانک های مرکزی
مقدمه 21
مبحث اول: تاریخچه بانکداری مرکزی 24
گفتار اول:تعریف بانك مركزي 24
گفتار دوم: منشا بانكداري مركزي 27
مبحث دوم: مفهوم استقلال بانک مرکزی وصلاحیت های آن 30
گفتار اول: مفهوم استقلال بانك مركزي 30
گفتار دوم: وظايف وصلاحیت های بانك مركزي 36
عنوان صفحه
بند اول: تثبيت نرخ ارز 40
بند دوم: تنظيم سياست هاي پولي 42
بند سوم: نظارت بر فعاليت تمامي بانك ها 42
بند چهارم:حفظ ثبات مالي 43
مبحث سوم: پیشینه و مفهوم همکاری میان بانک های مرکزی 44
گفتار اول: مفهوم همکاری میان بانک های مرکزی 44
گفتار دوم: همکاری در دوره استاندارد طلا 51
بند اول:همكاري تحت نظام كلاسيك استاندارد طلا 51
بند دوم: به سوي استاندارد طلاي جديد 55
بند سوم:ايجاد بانك تسويه هاي بين المللي 57
گفتار سوم: همکاری در دوره حیات نظام برتون وودز 59
گفتار چهارم: همکاری پس از فروپاشی نظام برتون وودز 61
نتیجه گیری 63
فصل سوم: همکاری منطقه ای میان بانکهای مرکزی در چارچوب اتحادیه اروپا و تشکیل بانک مرکزی اروپا
مقدمه 67
مبحث اول: اتحادیه پولی و اقتصادی اروپا 69
گفتار اول: گام های نخستین به سوی اتحاد پولی اروپا و یورو 69
گفتار دوم: پایه های حقوقی و ویژگی های اتحاد پولی اروپا 76
بند اول:پايه هاي حقوقي اتحاد پولي اروپا 76
بند دوم: ويژگي هاي اتحاد پولي اروپا 78
مبحث دوم: ساختار و وظایف بانک مرکزی اروپا و یوروسیستم 83
عنوان صفحه
گفتار اول: نظام اروپایی بانک های مرکزی و یوروسیستم 84
گفتار دوم: ساختار ونقش بانک مرکزی اروپا 85
بند اول: شخصيت حقوقي 85
بند دوم: وضعيت نهادي 86
بند سوم: نقش بانك مركزي اروپا در يوروسيستم 87
بند چهارم: مركز تصميم گيري سيستم اروپايي بانك های مركزي
و يوروسيستم 88
بند پنجم: ساختار بانك مركزي اروپا 88
بند ششم: اختيارات قانوني بانك مركزي اروپا 96
بند هفتم: آيين نامه هاي بانك مركزي اروپا 97
بند هشتم: تصميمات بانك مركزي اروپا 97
بند نهم: فعاليت هاي مشورتي بانك مركزي اروپا 98
گفتار سوم: ساختار و نقش یورو سیستم 99
بند اول: بانك هاي ملي مركزي حوزه يورو به عنوان بخش جدايي ناپذير
يوروسيستم 99
بند دوم: بانك هاي مركزي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا غير مشاركت كننده
در يوروسيستم 100
بند سوم: اهداف يوروسيستم 101
بند چهارم: وظايف اساسي يوروسيستم 101
بند پنجم: تصميم گيري متمركز و تمركز زدايي عملياتي 102
گفتار چهارم: بانک های مرکزی ملی کشورهای اروپایی 103
بند اول: اعمال حقوقي بين يوروسيستمي 104
بند دوم: سيستم هاي مشترك عملياتي 105
مبحث سوم: رابطه بانک مرکزی اروپا با جامعه اروپا 106
عنوان صفحه
گفتار اول: همکاری با نهادها و ارگان های جامعه اروپا 106
بند اول: پارلمان اروپايي 107
بند دوم : شوراي اتحاديه اروپا و يوروگروپ 109
بند سوم :كميسيون اروپايي و بانك مركزي اروپا 111
گفتار دوم: کنترل قضایی بانک مرکزی اروپا توسط دیوان دادگستری اروپا 112
مبحث چهارم: همکاریهای بین المللی بانک مرکزی اروپا خارج از چارچوب
اتحادیه اروپا 114
گفتار اول: روابط بانک مرکزی اروپا با سازمان های بین المللی 114
بند يك: صندوق بين المللي پول 114
بند دوم: سازمان همكاري و توسعه اقتصادي و بانك مركزي اروپا 116
گفتار دوم: مشارکت بانک مرکزی اروپا در مجامع غیر رسمی وزرای دارایی
و روسای بانک های مرکزی 117
بند اول: وزراي مالي و روساي بانك هاي مركزي ملي گروه هفت 117
بند دوم: وزراي مالي و روساي بانك هاي مركزي گروه ده 118
بند سوم: وزراي مالي و روساي بانك هاي مركزي گروه 20 119
بند چهارم: مجمع ثبات مالي 119
بند پنجم: بانك تسويه هاي بين المللي و بانك مركزي اروپا 120
نتيجه گيري 121
فصل چهارم: همکاری جهانی میان بانکهای مرکزی در چارچوب بانک تسویه¬های
بین المللی(BIS)
مقدمه 126
مبحث اول: معرفی بانك تسويه هاي بين المللي 132
عنوان صفحه
گفتار اول: تحول تاریخی بانك تسويه هاي بين المللي 132
گفتار دوم: اهداف اصلی 135
گفتار سوم: صلاحیت های بانك تسويه هاي بين المللي از سال 1930 138
مبحث دوم: بی آی اس و نظارت بانکی 143
گفتار اول:کمیته بازل 143
گفتار دوم:کنکوردای بازل 1975 144
گفتار سوم:کنکوردای بازل 1983 146
مبحث سوم: موافقت نامه های بازل 147
گفتار اول: موافقت نامه بازل 1988 149
گفتار دوم: تحولات جاری و ارزیابی موافقت نامه بازل 154
گفتار سوم: تغییرات پیشنهاد شده برای موافقت نامه بازل 1988 156
گفتار چهارم: تجدید نظر در موافقت نامه بازل 158
مبحث چهارم: بانك تسويه هاي بين المللي و روابط آن با بانک های مرکزی 163
گفتار اول:کارکردهای بانك تسويه هاي بين المللي در خصوص بانک های مرکزی 164
بند اول: سپرده گذاري و وام ها 165
بند دوم: بانك تسويه هاي بين المللي به عنوان مجمعی برای بانک های مرکزی 168
بند سوم: مشاوره منظم با بانك هاي مركزي 169
بند چهارم: جمع آوري اطلاعات و ارزيابي 170
گفتار سوم:کمیته های دایمی بانك تسويه هاي بين المللي 170
گفتار چهارم: همکاری با بانک های مرکزی منطقه ای 171
مبحث پنجم: بانك تسويه هاي بين المللي و روابط آن با سایر موسسات مالی
بین المللی 173
گفتار اول: رابطه بانك تسويه هاي بين المللي با صندوق بین المللی پول و بانک
جهانی 175
عنوان صفحه
بند اول: رابطه بانك تسويه هاي بين المللي و صندوق بين المللي پول 175
بند دوم: رابطه بانك تسويه هاي بين المللي و بانك جهاني 177
گفتار دوم: رابطه بانك تسويه هاي بين المللي با مجمع ثبات مالی 180
گفتار سوم: رابطه بانك تسويه هاي بين المللي با بانک مرکزی اروپا 181
بند اول: همكاري بانك تسويه هاي بين المللي با بانك مركزي اروپا در
زمينه سياست هاي پولي 181
بند دوم: موسسه مشترك وين 182
نتيجه گيري 182
فصل پنجم: ماهیت و آثار مترتب بر موافقت نامه های منعقده میان بانک¬های مرکزی
مقدمه 185
مبحث اول: مهمترین موافقت نامه های منعقده میان بانک های مرکزی 186
گفتار اول: کنکوردای بازل 1975 186
گفتار دوم:كنكورداي بازل 1988 189
گفتار سوم: موافقت نامه های پلازا و لوور 1985-1987 192
بند اول: موافقت نامه پلازا 192
بند دوم: موافقت نامه لوور 197
گفتار چهارم: موافقت نامه های بازل 1988 و 2004 199
مبحث دوم: ماهیت موافقت نامه های منعقده میان بانک های مرکزی 204
گفتار اول: سافت لا،استانداردها و کدها 204
بند اول: حقوق نرم 204
بند دوم: سافت لا و موافقت نامه هاي بين المللي همكاري بين بانك هاي
مركزي 206
عنوان صفحه
گفتار دوم: ماهیت موافقت نامه بازل 2 210
گفتار سوم: اجرای موافقت نامه بازل 2 214
گفتار چهارم: بانك هاي مركزي، بازيگران جديد در نظام پولي و مالي بين المللي 217
مبحث سوم: آثار مترتب بر موافقت نامه های منعقده میان بانک های مرکزی 218
گفتار اول: تنظیم و تسهیل روابط پولی و مالی بین المللی 218
گفتار دوم: پیشگیری از بروز بحران های مالی بین المللی 219
گفتار سوم: اصلاح ساختار معماری مالی بین المللی 220
نتیجه گیری 221
بحث و نتیجه گیری 222
منابع 228
الف-منابع فارسي 228
ب- منابع لاتين 230
علايم اختصاري
ABS asset-backed securities
ACU Asian Currency Unit
BCBS Basel Committee on Banking Supervision
BIS Bank for International Settlements
CEPR Centre for Economic Policy Research
CPSS Committee on Payment and Settlement Systems
ECB European Central Bank
ECU European Currency Unit
EMS European Monetary System
EMU Economic and Monetary Union
Fed Federal Reserve System (USA)
FSA Financial Services Authority (UK)
G3 Group of Three
G5 Group of Five
G7 Group of Seven
G10 Group of Ten
IEO Independent Evaluation Office (IMF)
IMF International Monetary Fund
IMFC International Monetary and Financial Committee
IOSCO International Organization of Securities Commissions
OECD Organisation for Economic Co-operation and Development
ROSC Report on Observance of Standards and Codes
SEC Securities and Exchange Commission
SRF Supplemental Reserve Facility
WEO World Economic Outlook
WTO World Trade Organization
فصل اول
مقدمه
اگرچه قدیمی ترین بانکهای مرکزی جهان سابقه خود را به اواخر قرن شانزدهم نسبت
می دهند ولی بانکداری مرکزی به معنای مدرن آن پدیده ای نسبتا جدید است که برای اولین بار در نیمه دوم قرن نوزدهم نمودار شد و در سال 1900 میلادی تنها کمتر از 20 بانک مرکزی وجود داشت . در آن زمان آنچه که از آن به عنوان یک بانک مرکزی یاد می شد به عنوان مجموعه ای از این کارکردهای اصلی قابل تعریف بود : این وظایف و کارکردها مسئولیت ثبات پولی (ثبات قیمتها و ثبات نرخ ارز)، حمایت از ثبات مالی و برای این منظور ایفای نقش آخرین وام دهنده در هر کجا که لازم بود و نیز انحصار انتشار پول ملی را شامل می شد. ظهور و گسترش بانکداری مرکزی مدرن با فرایند ملت سازی و آزادی سیاسی در قرون نوزده و بیست میلادی به میزان بسیار زیادی مرتبط است.با ایجاد دولت ملتهای جدید، تاسیس بانک مرکزی اغلب به عنوان بخشی از هویت ایشان نگریسته می شد. با آغاز قرن بیست و یکم شمار بانکهای مرکزی تقریبا به 190 بانک رسیده بود، تقریبا به اندازه شمار دولتهای مستقل و ده برابر بیشتر از یکصد سال قبل از آن. همکاری بین بانکهای مرکزی نیز تقریبا به قدمت خود بانکداری مرکزی است .مطمئنا وظیفه هر بانک مرکزی یعنی حفظ ثبات پولی و مالی یک وظیفه داخلی است اما در یک اقتصاد جهانی در هم تنیده و به هم وابسته بعد بین المللی نیز بویژه برای کشورها و اقتصادهای کوچکتر نقش برجسته ای ایفا میکند.در طول یکصدوسی سال گذشته بانکهای مرکزی چه به صورت دوجانبه و چه به صورت چندجانبه یا چه به صورت موقتی و موردی و یا در یک چارچوب کم و بیش جقوقی و متشکل با هم همکاری کرده اند. این همکاریها چگونه محقق شده اند ؟چه دستاوردی داشته اند؟چه نظام حقوقی بر این همکاریها حاکم بوده است و حاکم است؟ با توجه به اینکه همکاری بین بانکهای مرکزی نیز بخشی از همکاریهای گسترده مالی بین المللی است که شامل همکاریهای بین دولتی برای مثال از طریق صندوق بین المللی پول،بانک جهانی و یا گروه هشت می گردد، شناخت نظام حقوقی حاکم بر همکاری بین بانکهای مرکزی برای شناخت نظام حقوقی گسترده ترحقوق بین الملل اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است.