این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

چکیده
اصولاً بزهکاری عبارت است از جرائم کم اهمیت و چون اطفال معمولا مرتکب این نوع جرائم می شوند ، در مورد اطفال استفاده از واژه بزهکاری بهتراز استفاده از واژه مجرمیت است. بررسی ریشه ای مسائل اطفال و از آن جمله بزهکاری اطفال ، برای رسیدن به یک جامعه ی ایده آل شرطی ضروری است.در واقع از قدیم الایام گفته اند؛ پیشگیری بهتر از درمان است. پیشگیری غیر کیفری در معنای علمی که در جرم شناسی پیشگیرانه به عنوان شاخه ای از جرم شناسی کاربردی بررسی می شود، قلمرو متنوع و گسترده ای دارد و بر اساس مدلهای خاصی قابل تقسیم است. چنانچه برخی از اساتید جرم شناسی با توجه به سه محور شخصیت، اوضاع ما قبل جنایی و روند فعلیت یافتن پیشگیری را در سطوح مختلفی قابل تقسیم می دانند؛ چرا که علی الاصول وقوع جرم نمی تواند خارج از آن سه محور باشد. با پذیرش محورهای یاد شده انواع پیشگیری را می توان تطبیق و صورت بندی نمود: در دسته نخست تدابیر پیشگیری عمومی یا پیشگیری اجتماعی در جهت اصلاح و تربیت کلیه افراد جامعه که می توانند بزهکاران بالقوه باشند و تدابیر خصوصی برای افرادی که حالت خطرناک و روحیه ضد اجتماعی و ناسازگاری دارند متمرکز می شود که بدان پیشگیری اولیه و ثانویه گفته می شود و سیاست های آموزشی و تربیتی نیز در این سطح از پیشگیری از ارتکاب بزه مد نظر قرار می گیرد. آموزش و پرورش مناسب در راستای پیشگیری از بزه یکی از محورهای اصلی می باشد  و تدابیر و اقدامات پیشگیرانه بیشتر جنبه اجرایی دارند تا جنبه قضایی، به همین دلیل بیشتر کشورها پیشگیری از بزهکاری را به نهادهای اجرایی محول می کنند تا این نهادها با در اختیار داشتن توانایی ها و امکانات کافی در این زمینه به نتیجه موفقیت آمیزی دست یابند. لذا اتخاذ راهبردهاي پيشگيرانه در مراحل قبل و بعد از تكوين بزهكاري و بزه ديدگي كودكان در چارچوب سیاست گذاری تربیتی و آموزشی از اهميت ويژه اي برخوردار است که در این تحقیق هم این جهت گیری مورد بحث قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: بزهکاری، پیشگیری، سیاست های آموزشی و تربیتی

فهرست مطالب

مقدمه    1
الف- بیان مسئله    2
ب- سئوالات تحقیق    3
ج- پیشینه پژوهش    3
د- فرضیه های تحقیق    10
ه- اهداف تحقیق    10
و- روش تحقیق    10
ز- ساماندهی تحقیق    10
فصل اول: تعاریف، مبانی و تاریخچه
مبحث اول: تعریف مفاهیم و مبانی    13
گفتار اول : تعریف مفاهیم مرتبط با بزهکاری    13
بند اول : بزهکار و بزهکاری    13
بند دوم :مفهوم لغوی و اصطلاحی جرم وبزه    14
بند سوم: تعریف جرم وبزه از نقطه نظر قانونی وحقوقی    15
بند چهارم: مفهوم بزه از نظر قرآن    16
بند پنجم :تعریف پیشگیری و پیشگیری از بزهکاری    18
گفتار دوم :گونه ها و سطوح پیشگیری از بزهکاری    20
بند اول :سطوح سه گانه پیشگیری از بزه    21
الف: پیشگیری نخستین یا ابتدایی    21
ب: پیشگیری دومین یا ثانویه    22
ج: پیشگیری سومین یا ثالث    23
بند دوم : گونه های دوگانه پیشگیری از بزه    24
الف: پیشگیری واکنشی    24
ب: پیشگیری کنشی یا غیرکیفری    27
بند سوم :پیش‌گیری رشد مدار و موضعی    29
الف:پیش‌گیری رشدمدار    29
ب: پیش‌گیری موضعی    30
گفتار سوم: سنین بزهکاری    30
بند اول : بزهکاری کودکان    31
بند دوم : بزهکاری نوجوانان و جوانان    31
مبحث دوم : تاریخچه و نظریات مربوط به بزهکاری    32
گفتار اول : مروری برتاریخچه بزهکاری    32
گفتار دوم: سیاستگذاری و مدیریت پیشگیری از وقوع بزه در ایران    35
بند اول :  قوه مجریه و نقش آن در پیشگیری    35
بند دوم : قوه قانونگذاری و نقش آن در پیشگیری    37
بند سوم : قوه قضاییه و نقش آن در پیشگیری    37
گفتار سوم  :نظریه‏های جرم شناختی بزهکاری    39
بند اول: نظریه انتقال فرهنگی کج‏روی    39
بند دوم:نظریه بی‏هنجاری مرتن    40
بند سوم: نظریه کنترل    41
بند چهارم:نظریهء عام فشار    42
گفتار چهارم :عوامل مؤثر در ایجادبزهکاری    43
بند اول :عوامل فردی    44
الف : عوامل ارثی  یا ژنتیکی    44
ب: عوامل فردی و روان‌شناختی    44
ج: عوامل صفات شخصیتی    45
د:عوامل مرتبط با نوع نگرش افراد به بزه خاص    45
ه: عوامل مرتبط با موقعیت‌های نامساعد و اختلالات روانی    45
ز:عدم آگاهی و کم سوادی    46
ع:خصوصیات و ویژگی‏های  خاص جوانان و نوجوانان    46
بند دوم :عوامل خانوادگی    46
الف: زمینه های خانوادگی    47
ب: فقر مادی خانواده    48
ج: ستیزه والدین    49
بند سوم :عوامل محیطی    50
الف:نقش گروه همسالان و دوستان    50
ب:عوامل مربوط به مدرسه    51
ج: محل سکونت فرد    51
د: عدم برخورداری از محیط‏های تفریحی سالم    51
بند چهارم :عوامل اجتماعی خاص    52
الف :تاثیربحران‌های اقتصادی    52
ب: نابرابری های اقتصادی – اجتماعی    52
ج: وضعیت بد اقتصادی    53
د: بیکاری    54
ه:ناکارامدی نظام تربیتی    55
فصل دوم: سیاست های آموزشی و تربیتی و پیشگیری از بزهکاری
مبحث اول : استراتژی های  آموزشی و تربیتی پیشگیری از بزهکاری    57
گفتار  اول :پیش گیری از بزهکاری و خانواده یا استراتژی های خانواده گرا    58
بند اول :تاثیر روش های تربیتی خانواده در پیشگیری از بزهکاری    58
بند دوم : نقش سطح تحصیلات خانواده در پیشگیری از جرم    63
بند سوم :نقش تربیتی خانواده در پيشگيري از جرم    64
الف : بعد اجتماعي و شخصيتي    64
ب: بعد اعتقادي    65
ج: بعد اقتصادي    66
بندچهارم: شیوه ها و راه‌های کنترل بزهکاری  در خانواده    66
الف :نظارت مربوط به قبل از تولد    66
ب: مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل    67
بند پنجم :بایسته ها استراتژی های پیشگیری از بزهکاری خانواده گرا    68
گفتار دوم :استراتژی های رشد مدار و جامعه گرا در پیشگیری از بزهکاری    71
بند اول : ماهیت پیشگیری اجتماعی رشدمدار    71
بند دوم : پیشگیری از بزهکاری و نقش مدرسه در آن    73
الف :درونی شدن ارزش های اجتماعی در کودکان    73
ب :جایگاه آموزش و پرورش در پیشگیری از جرم رشد مدار    74
ج :برنامه‏های تربیتی مدارس ونقش آن در پیشگیری از جرم    77
بند سوم : نقش رسانه هاي گروهي در پيشگيري از وقوع بزه    79
الف :ماهیت نقش رسانه های گروهی در پیشگیری از بزهکاری در استراتژی رشد مدار    79
ب:راهكارهاي مقابله با جرم زايي رسانه‌ها ي گروهي    83
بند چهارم :توجه به سیاست جنایی در تولید برنامه و اطلاعات    86
بند پنجم :پیشگیری از بزهکاری و اوقات فراغت    88
مبحث دوم : سیاستهای جنایی پیشگیری و نقش تعلیم وتربیتی در آن    89
گفتار اول : سیاست جنائی  وپیشگیری از بزهکاری    89
گفتار دوم : سیاست های کاربردی در سطوح سه گانه پیشگیری    91
بند اول: حوزه پیشگیری سطح اول یا اطلاع رسانی و آگاه سازی    92
بند دوم : حوزه پیشگیری سطح دوم یا ارائه خدمات  ومداخلات    97
بند سوم: حوزه پیشگیری سطح سوم یا بازتوانی و توانمندسازی    99
بند چهارم: حوزه امور حقوقی و قضایی    100
گفتار سوم : قانون اساسی ولایحه قانون پیشگیری از وقوع جرم    100
بند اول :پیشگیری از وقوع بزه در قانون اساسی    100
بند دوم : لایحه قانون پیشگیری از وقوع جرم    102
الف: اهداف لایحه    102
ب: چگونگی پیشگیری از بزهکاری در لایحه    105
ج: ساختار و وظایف شورای عالی پیشگیری از بزهکاری    106
د: ساختارو وظایف شورای استانی پیشگیری از بزهکاری    108
نتیجه    116
پیشنهادها    121
منابع و مآخذ    123
الف) کتب فارسی    123
ب) کتب عربی    125
ج) مقالات    125
د) سایت ها    129

 
مقدمه
بزهكاري را مي‌توان به منزله يك بيماري اجتماعي تلقي نمود كه بايد معالجه شود. مسلماً براي مبارزه با هر مرضي بايد ابتدا آن را شناخت و به زمينه‌هاي پيدايش آن پي‌برد، سپس بيمار را نجات داده و از بروز دوباره اين عارضه پيشگيري نمود. چنانچه بزهكاري يك عارضه و آسيب اجتماعي تلقي شود، لذا «قشر نوجوان» به عنوان يكي از اقشار آسيب‌پذير جامعه در معرض ابتلا به اين عارضه هستند يا به نوعي به آن دچار شده‌اند. بررسي علت‌ها، سبب مي‌شود كه مسئولين مربوط، به چگونگي شكل‌گيري اعمال نابهنجار شناخت پيدا كنند، آنگاه شيوه‌هاي صحيح و مناسب مبارزه با آنها را جستجو نمايند. لذا اينگونه مطالعات و تحقيقات ضرورت مي‌يابند تا كجرويها و جرايم بهتر و عميق‌تر شناخته شود، منشاء آنها كشف گردد و بالاخره راههاي اصلاح و بازپروري بزهكاران هموار گردد. بالاخره اين قبيل كاوش‌هاست كه امكان پيشگيري از ابتلاء به انحراف و سقوط استعدادها را در نيروهاي انساني بالقوه جامعه، فراهم مي‌سازد و خانواده و دولت، حال و آينده كشور از خسارات مادي و معنوي فراواني رهايي مي‌يابند. با توجه به اينكه سازندگي فرداي جامعه بستگي به نيروي فعال پر شور و سلامت جسمي و روحي نسل نوجوان دارد، لازم است كه همه امكانات جامعه را براي پيشگيري و مبارزه و ريشه كن كردن بزهكاري نوجوانان كشورمان به كار برديم.از طرف ديگر آنچه موجب نگراني شده است صدمات و لطمات جبران ناپذيري است كه بر اثر فروپاشيدن كانون خانواده ايجاد مي‌شود، صدماتي كه متوجه تمام اعضاي خانواده منجمله فرزندان مي‌شود. بعد از جدايي براي اكثر افراد يك دوره تضاد و دوگانگي عاطفي و تغييرات خلقي جديد پيش مي‌آيد كه در رفتار خانواده بخصوص فرزندان تأثير عميقي مي‌گذارد كه از جمله آن بزهكاري است.
امروزه صاحب نظران معتقدند مجازات مجرم مسئله‌ای است که باید در آخرین مرحله به آن پرداخته شود و باید قبل از آن با نگاهی دوراندیشانه به شرایط جامعه، اقداماتی انجام داد که مانع از ارتکاب جرم شود. پذیرش اصل برتری پیشگیری بر درمان، نه‌تنها در مورد مباحث پزشکی که در زندگی اجتماعی ما نیز کاربرد بسیار دارد. بر پایه این اصل و با گزینش شیوه‌های کارآمد و همچنین با در نظر گرفتن مجموعه‌ای از عناصر محیطی، اجتماعی و فنی می‌توان انگیزه افراد برای ارتکاب بزه و به‌دنبال آن میزان جرم در میان آنان را کاهش داد. لذا پیشگیری اجتماعی از جمله مهم‌ترین مباحث اجتماعی است که در جامعه ما کمتر به آن پرداخته شده است و در این مطالعه سعی خواهد شد که به دو عامل مهم اجتماعی یعنی خانواده و مدرسه بعنوان عناصر پیشگیری اجتماعی پرداخته شود.
الف- بیان مسئله
پيشگيري از وقوع جرم که مؤثرترين و بهترين راه مبارزه با رفتار کجروانه و ناهنجاري‌هاي اجتماعي است، جايگاه والا و ارزشمندي در سياست جنايي کشورها دارد. پيشگيري از جرم طبق تعريف «لايحة پيشگيري از وقوع جرم» عبارت است از «پيش بيني، شناسايي و ارزيابي خطر وقوع جرم و اتخاذ تدابير و اقدامات لازم براي از بين بردن يا کاهش آن». در طول قرون متمادي، اتخاذ چنين تدابير و اقدامات به منظور حفظ حقوق فردي و اجتماعي و تأمين امنيت همه جانبه افراد، توجه دانشمندان علوم مختلف و سياست مداران را به خود معطوف داشته است.
البته با توجه به تقسیم بندی مطروحه در حوزه پیشگیری ، تاثیرگذاری تیپ های مختلف پیشگیری یکسان نیستند، برخی از انواع پیشگیری زمینه و علل وقوع جرم را از بین می برد(پیشگیری اجتماعی) و دیگری فرصت و امکان آن را کاهش می دهد یا دشوار می سازد. به عنوان مثال پیشگیری وضعی، هدفش از بین بردن و کاهش فرصتهای وقوع جرایم می باشد
ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی، بالا بردن سطح آگاهی عمومی در همه زمینه ها با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی و وسائل دیگر، آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، پی ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و بر طرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه های تغذیه، مسکن، کار و بهداشت و تعمیم بیمه، ایجاد زمینه های مناسب برای رشد شخصیت زن و احیاء حقوق مادی و معنوی او و حمایت از مادران و کودکان بی سرپرست، نمونه هایی از بندهای اصل سوم و بیست و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می باشد که به واقع تحقق آنها نمونه هایی از آرمان شهر مدینه فاضله می نماید بگونه ای که زمینه بسیاری از جرایم را می خشکاند. جملگی موارد یاد شده در قالب پیشگیری اجتماعی می گنجد، با این توضیح که" پیشگیری اجتماعی" اقدام های اساسی عمیق و دراز مدت نسبت به افراد و محیط پیرامون آنها را شامل می شود. در این مورد عمدتاً دو نوع رویکرد یا دو نوع طرز تلقی مهم از جنبه نظری و هم از جنبه عملی مورد توجه قرار گرفته است این دو رویکرد را تحت عنوان رویکرد ساختاری یا معماری ورویکرد تفریحی وسرگرمی در قالب "اوقات فراغت" مطرح می کنند یعنی به مسائل ساخت و ساز خیابانها، محله ها و شهرکهای جدید و لحاظ مسائل امنیتی در مقابل جرم توجه می شود. رویکرد دیگر مبتنی بر تنظیم اوقات فراغت و مسائل فرهنگی است.
بنابراین با توجه به اینکه عموماً سیاست های آموزشی و تربیتی در چهارچوب استراتژی های پیشگیری اجتماعی قابل بررسی است لذا  مسئله اساسی تحقیق این است که این سیاست ها کدامندو اصول و محورهای حاکم برآن چیست؟
ب- سئوالات تحقیق
1- اصول و راهکارهای آموزشی و تربیتی در پیشگیری از بزهکاری کدامند؟
2- محورهای حاکم بر سیاست های پیشگیری از بزهکاری در برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و اجتماعی کدامند ؟
ج- پیشینه پژوهش  
در بررسي پيشينه و سوابق مطالعاتي موضوع، تحقيق، مقاله و مطالعاتي توسط انديشمندان و حقوق دانان در محافل و نشريات علمي و حقوقي منتشر شده است كه هر كدام به ابعاد مختلف موضوع پرداخته اند.در بررسي پيشينه و سوابق مطالعاتي مربوط به موضوع تحقيق مي توان به تحقيقات و پژوهش هاي انجام يافته زير اشاره كرد.
رجبی پور در مطالعه ای تحت عنوان بزهکاري دانش آموزان و امکان پيشگيري اجتماعي رشدمدار (از ديدگاه کارشناسان آموزش و پرورش) بررسي عوامل موثر بر بزهکاري نوجوانان، موضوع ها و مباحث آموزش پيشگيري از جرم، تاثير آموزش بر پيشگيري از جرم نوجوانان، نحوه اجراي آموزش، پيشگيري از بزهکاري، نحوه تعامل پليس با دانش آموزان از منظر کارشناسان آموزش و پرورش انجام داده  است. این پيمايش با نظرسنجي از 26 نفر از کارشناسان آموزش و پرورش نواحي شرق و شمال شرق تهران و به صورت تمام شمار در سال 1385 انجام گرفته است. اين کارشناسان از افرادي بودند که علاوه بر مسئوليت هاي اجرايي در آموزش و پرورش، سابقه آموزشي نيز داشته اند. داده هاي پژوهش حاضر از طريق پرسشنامه گردآوري شده و شامل چند بخش از جمله ويژگي هاي فردي، عوامل موثر بر بزهکاري نوجوانان، نگرش دانش آموزان به پليس، موضوع آموزش و پيشگيري پليس از جرم، جايگاه رويکرد يادگيري در آموزش، پيشگيري اجتماعي رشد مدار و آزمون هاي توصيفي براي تجزيه و تحليل  داده هاست.