این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
بيان مسئله 1
اهمیت و ضرورت انجام تحقيق 2
پیشینه پژوهش 3
نوآوري در تحقيق 4
اهداف تحقيق 5
سؤالات اصلی تحقیق 6
فرضيههاي تحقیق 6
تعريف واژهها و اصطلاحات فني و تخصصی 7
روش‌شناسی تحقیق 8
شرح كامل روش تحقیق برحسب هدف، نوع داده‌ها و نحوه اجرا 8
روش و ابزار گردآوري داده‌ها 8
روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 9
فصل اول: 10
مفاهیم ومبنای مسئولیت تولیدکننده موادغذایی 10
مبحث اول: مفاهیم 11
گفتار اول: تعریف مسئولیت مدنی 12
گفتار دوم: تعریف مواد غذایی 16
تحولات غذا در طول تاریخ 19
وعده‌های غذایی 19
به دست آوردن غذا 20
تولید غذا 20
انواع غذاهای تولیدشده 21
تجارت غذا 21
میزان کافی غذا 21
سالم بودن غذا 22
حساسیت به غذا 22
عادات رژیم غذایی 23
گفتار سوم: تعریف مصرف‌کننده 24
گفتار چهارم: تعریف عمده‌فروش، خرده‌فروش 24
بند اول-عمده‌فروش: 24
بند دوم- خرده‌فروش: 25
مبحث دوم: انواع مسئولیت 25
بند 2: اقسام مسئوليت 27
الف) مسئوليت اخلاقي 27
ب) مسئوليت حقوقي 27
1-مسئوليت مدني 28
2-مسئوليت كيفري 29
مبحث سوم: مقايسه مسئوليت مدني با ساير مسئولیت‌ها 30
گفتار اول: انواع مقایسه 30
بند 1: مقايسه مسئوليت مدني با مسئوليت اخلاقي 30
بند 2: مقايسه مسئوليت مدني با مسئوليت كيفري 31
بند 3: مقايسه مسؤوليت مدني با مسؤوليت اداري 32
گفتار دوم: مسئولیت قراردادی 33
مسئولیت قراردادی 33
شرایط ایجاد مسئولیت قراردادی 34
الف: وجود قرارداد 34
ب: رابطه علیت بین خسارت و عدم اجرای قرارداد 34
آثار عدم اجرای تعهد 35
جبران خسارات قراردادی 35
گفتار سوم: مسئولیت غیر قراردادی 36
بند اول: مبانی الزامات خارج از قرارداد 37
الف- نظریه‌ی تقصیر 37
انتقادات واردشده بر نظریه‌ی تقصیر 38
ب- نظریه‌ی ایجاد خطر 38
انتقادات واردشده بر نظریه‌ی ایجاد خطر 39
ج- نظریه‌های مختلط 39
اسباب (موجبات یا منابع) الزامات خارج از قرارداد 40
فصل دوم: 45
مسئولیت مدنی تولید کننده موادغذایی 45
مبحث اول:ارکان و مسئولیت تولیدکننده مواد غذایی 46
گفتار اول: فعل زیان‌بار 46
بند اول: دفاع مشروع 47
بند دوم: امر آمر قانوني 48
اجبار و اكراه 48
گفتار دوم: لزوم وجود ضرر و شرایط آن 48
الف: اقسام ضرر 50
ب: شرايط ضرر قابل جبران 55
گفتار سوم: رابطه سببيت 59
ب: موارد زوال رابطه سببيت 61
مبحث دوم: مبنای مسئولیت مدنی تولیدکننده مواد غذایی 68
گفتار اول:مبنای قراردادی مسئولیت تولیدکننده مواد غذایی 68
بند اول: شرايط تحقق مسئوليت قراردادي 68
الف- وجود قرارداد 69
ب) رابطه علیت بین خسارت و عدم اجرای قرارداد 70
ب- نقض قرارداد 70
جبران خسارات قراردادی 71
ج- ورود خسارت در اثر نقض تعهد يا تأخیر در اجراي قرارداد 72
بند دوم: تضمين ايمني محصول 72
ب: تضمين صريح 76
بند سوم: تضمين در برابر آخرين مصرف‌کننده 82
گفتار دوم:مسئولیت خارج از قرارداد 87
بند اول: اصل نسبيت قراردادي 87
بند دوم: مسئوليت مبتني بر تقصير 90
بند سوم: مسئوليت بر مبناي تسبيب 93
بند چهارم: فرض علم تولیدکننده و توزيع كنندة‌موادغذایی نسبت به عيوب پنهاني و سوءنیت وي 94
بند پنجم: مسئولیت محض 96
الف:تعریف و انواع مسئولیت محض 100
مسؤوليت محض ساده 101
مسؤوليت محض با پذيرش دفاع تقصير مشارکتي يا نسبی 103
ب:وضعیت قوه قاهره در اثبات مسئولیت 104
فصل سوم: 107
قلمرو مسئولیت تولید کنندگان مواد غذایی و آثار آن 107
مبحث اول:قلمرو مسئولیت 108
گفتار اول: عیب، شرایط و ارکان آن 108
بند اول: تعريف عيب 108
بند دوم: شرايط عيب موجود مسوليت 110
الف: مخفي بودن عيب 110
ب: ورود ضرر در اثر عيب 111
ج: زمان ايجاد عيب در مواد غذایی 112
د: ايمني – خطر 113
بند سوم: انواع عيب 115
الف: عيب درروندتولید محصولات جدید 115
1- ضابطه انتظار مصرف‌کننده 115
2- ضابطه سود- خطر: 116
3- ضابطه دوطرفه: 116
ب: عيب درروند توليد 117
گفتار دوم: تعهد به آگاه‌سازی 117
بند اول: راهنمايي و هشدار به‌عنوان تعهدي قراردادي 120
بند دوم: راهنمايي و هشدار به‌عنوان تعهدي غير قراردادي 122
بند سوم: شيوه‌ها و موارد هشدار 122
مبحث دوم:آثار مسئولیت تولیدکننده مواد غذایی 124
گفتار اول:وضعیت شرط عدم مسئولیت 124
بند اول: معايب و فوايد شرط عدم مسئوليت 125
معايب 125
بند دوم: اثر شرط عدم مسئوليت 126
گفتار دوم: موارد معافیت تولیدکننده 128
بند اول:شرایط احراز قوه قاهره 128
الف: خارجی بودن 128
ب: علت خارجی قابل دفع و جلوگیری نباشد 129
ج: حادثه قابل پیشبینینباشد: 130
گفتار دوم: تأثیر قوه قاهره در مسئولیت تولیدکننده 131
فهرست منابع ..............................................................................................................................................133
چکیده
ازجمله مقوله‌های مهمی که امروزه در زمینه‌های حقوقی موردتوجه ویژه قرار دارد بحث مسئولیت مدنی است. و از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان مسئولیت مدنی تولیدکنندگان نام برد. زیرا تولیدکنندگان مواد غذایی به‌نوعی در رأس این مجموعه قرار دارند. درزمینهٔ مسئولیت مدنی نیز باید خاطرنشان کنیم که تاکنون تحقیقات گوناگونی انجام‌شده و حتی در صنف تولیدکنندگان مسئولیت مدنی آن‌ها مورد کنکاش قرارگرفته است. ولی هیچ‌کدام از این تحقیقات درباره تولیدکننده‌ای که نیاز روزمره زندگی انسان، که به‌طور مستقیم تک‌تک افراد با آن در ارتباط هستند، موردبررسی قرار نگرفته است. هدف از این تحقیق به‌طورکلی بیان مسئولیت مدنی تولیدکننده مواد غذایی است تا به چگونگی شرایط ایجاد، ورود ضرر و جبران خسارت آن از سوی تولیدکننده مواد غذایی بپردازیم و آیا اینکه ضرر و زیان ناشی از سوی تمام تولیدکنندگان مواد غذایی جبران می‌شود و در راستای جبران این ضرر و زیان مصرف‌کننده برای خسارات واردشده چه اقداماتی باید انجام دهد، و هدف این تحقیق یافتن قوانین حاکم بر این موضوع و شکل چگونگی اجرای این قوانین است و رویه قضایی چگونه عمل می‌کند. و به‌طورکلی هدف یافتن راه‌حل و قوانین موجود بر این‌گونه مسئله‌ها است و ازآنجاکه مصرف‌کننده به حقوق خود آشنایی چندانی ندارد و برای احقاق حق خود از خسارات به وجود آمده خود را ناتوان می‌پندارد یک راهکار مناسب پیدا کنیم.
واژگان کلیدی: مسولیت مدنی، تولیدکنندگان مواد غذایی
مقدمه
بيان مسئله
ازجمله مقوله‌های مهمی که امروزه در زمینه‌های حقوقی موردتوجه ویژه قرار دارد بحث مسئولیت مدنی است که درصد عمده‌ای از مباحث حقوقی را به خود اختصاص داده است. و از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان مسئولیت مدنی تولیدکنندگان نام برد. تولیدکنندگان مواد غذایی به‌نوعی در رأس این مجموعه قرار دارند. به علت اینکه تمام مردم از کبیر و صغیر، عالم و جاهل و غیره با این نیاز روزمره سروکار دارند. البته با‌اینکه تولیدکننده مواد غذایی علاوه بر قوانین باید به آیین‌نامه‌های بهداشتی و مواد خوراکی توجه نماید و عرف صنفی خود را محترم بشمارد و حداکثر تلاش لازمه را برای تولید مرغوب و باکیفیت انجام دهد اما باید به این نکته توجه داشته باشد که بازهم در صورت ورود خسارت و ضرر و زیان به مصرف‌کننده که از مواد خوراکی او به وجود آمده مسؤل جبران خسارت حاصله است. درزمینه مسئولیت مدنی تحقیقات گوناگونی انجام‌شده و حتی در صنف تولیدکنندگان مسئولیت مدنی آن‌ها مورد کنکاش قرارگرفته است. ولی هیچ‌کدام از این تحقیقات درباره تولیدکننده‌ای که نیاز روزمره زندگی انسان، که به‌طور مستقیم تک‌تک افراد با آن در ارتباط هستند، موردبررسی قرار نگرفته است. در این تحقیق باید به این توجه مسائل توجه داشتیم که اگر تولیدکننده مواد غذایی محصولی که به بازار عرضه می‌کند از چند جای مختلف جمع‌آوری‌شده باشد مسئولیت به چه شکل است و یا اینکه مواد غذایی که از کشورهای بیگانه وارد می‌شوند، مصرف‌کننده داخلی دچار خسارت گردد، دادگاه و قانون صالحه کدام است؟ و آیا اینکه فقه و قوانین موضوع در مسئولیت مدنی نظری همسو دارند؟ و آیا اینکه تمام زبان‌ها و خسارت‌های مادی و معنوی مصرف‌کننده جبران می‌شود این‌ها مواردی هستند مبهم و مجهول که در این تحقیق به آن پرداخته می‌شود تا تولیدکننده حدود مسئولیت خود را بشناسد و هم اینکه مصرف‌کننده مواد غذایی بداند که رابطه او با بسته غذایی که از واحدی تولیدشده است خیلی فراتر از علائم و هشدارهای تولیدکننده و قانون و آیین‌نامه‌های مربوطه است. بنابراین در این پژوهش سعی خواهیم داشت به علل و چگونگی پیدایش مسئولیت مدنی تولیدکننده و مواد غذایی و چگونگی احقاق حق مصرف‌کننده بپردازیم تا مقداری بر رفع خلاءهای موجود در این زمینه کوشیده باشیم.
اهمیت و ضرورت انجام تحقيق
هیچ‌یک از رشته‌های حقوق به‌اندازه مسئولیت مدنی در حال تغییر و تحول نیست. حقوق قراردادها و خانواده سکون نسبی دارد. ولی، خسارت‌های ناشی از تأسیسات اتمی، آلودگی هوا، تولید کالاهای معیوب و امثال این‌ها مسائل جدیدی است که در مسئولیت مدنی آمده و به آنچهره تازه بخشیده است (کاتوزیان، ناصر). درگذشته کیفیت کالا و نحوه مصرف کالا غالباً برای مصرف‌کننده آشنا بوده و خسارات احتمالی جزئی بود و معمولاً تولیدکنندگان در مقابل حوادث ناشی از آن مسئولیت اندکی داشتند و مبنای ضمان تولیدکننده در محدوده روابط قراردادی پاسخگو بود. فقه نیز به خریدار کالای معیوب که عیب آن، تنها کاهش ارزش اقتصادی کالا را براثر تلف یا صدمه در برداشت، مقرراتی وضع کرده بود. امروزه نیاز روزمره و تصاعدی مردم به کالاهای مصرفی ازجمله مواد غذایی که نیاز روزمره آن‌ها است. در دورانی که امکانات و اطلاعات موجود در دسترس متخصصین بوده، و تشخیص سلامت یا عیب کالا به‌وسیله خریدار عادی و فاقد اطلاعات کارشناسی در آن زمینه به‌سادگی ممکن نیست و مصرف‌کنندگان غالباً ناآگاه از کیفیت وسایل و مواد غذایی و خطرات احتمالی ناشی از آن هستند باعث بروز حوادث ناگواری می‌گردد.
اولین و مهم‌ترین سؤال این است که چه کسی و چگونه مسؤل جبران خسارات وارده هست نظام قراردادی بین مصرف‌کننده و تولیدکننده گاهی نمی‌تواند پاسخگوی این سؤال باشد و از طرفی توسل به قواعد عمومی و اثبات آن نیز کاری بس دشوار به نظر می‌رسد به همین علت قانون‌گذاران به فکر حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان افتاده و گاه رعایت الزامات و شروطی را نیز به تولیدکنندگان تحمیل نموده‌اند. این حمایت در قانون حمایت از مصرف‌کننده و قانون اصلاح قوانین و مقررات استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به‌ویژه در مواد 9 و 11 آن مشهود است. زیرا مصرف‌کننده حق دارد که از کالاهایی بهره ببرد که دارای کیفیت باشند. بنابراین به استناد مواد مذکور عدم رعایت قانون نه‌تنها مسئولیت کیفری و انتظامی برای تولیدکننده به دنبال خواهد داشت بلکه موجبات مسئولیت مدنی را نیز فراهم می‌کند. با توجه به رشد سریع جوامع و قرار گرفتن در دهکده جهانی و ارتباط و تعامل افراد بشر با یکدیگر و به‌آسانی در دسترس بودن مواد غذایی و محصولات کارخانه‌ها در تمام نقاط دنیا، با توجه به اینکه امروزه احترام به حقوق مصرف‌کننده یک برند، و مارک تجاری فوق‌العاده برای شرکت‌های غذایی به‌حساب می‌آید لازم است که تحقیقات بیشتری درزمینهٔ چگونگی و شرایط شکل‌گیری مسئولیت مدنی تولیدکنندگان مواد غذایی به عمل‌آوریم و آن‌ها هم از این آگاهی و اطلاعات برخوردار باشند تا بتوانند محصولات خود را به بهترین شکل ممکن به بازار عرضه دارند.
پیشینه پژوهش
(جعفری تبار، حسن) در سال 1375 مقاله و پژوهشی را به‌صورت کلی در مورد مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا انجام داد در این پژوهش به صنف خاصی اشاره نشده است.
(فتاح زاده، زهرا) دانش‌آموخته دکتری فقه مقالاتی چند درباره قلمرو ضمان تولیدکننده ناشی از عیب کالا و نقص اطلاع رسانید نحوه صحیح مصرف ارائه داده است. به بررسی مبانی مسئولیت مدنی در حقوق و فقه پرداخته است و روند چگونگی مسئولیت بر تولیدکننده از ابتدا پیدایش مسئولیت تاکنون موردبررسی قرار داده است. و بحث درباره نظرات فقه در باب مسئولیت اشاره‌کرده است.
(رمضانی غریبدوس، صفر) مسئولیت مدنی تولیدکنندگان دارو را پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی موردبحث قرار داده است.
(ابراهیمی، سید نصرا...) به بررسی سیر تکامل مسئولیت مدنی در 3 نظام حقوقی معروف دنیا پرداخته است و آن‌ها را مورد مقایسه و تطبیق قرار داده است و اینکه چگونه سعی می‌شود حقوق مصرف‌کننده موردحمایت قرار بگیرد.
نوآوري در تحقيق
با توجه به اینکه تمام حرفه‌ها و مشاغل دارای مسئولیت مدنی هستند و ازآنجایی‌که هیچ خسارتی نباید بدون جبران باشد مسئولیت مدنی دارای یک گستردگی پیچیده در عالم حقوق است و اینکه جوامع به‌سرعت در حال گسترش و ارتباط با یکدیگر هستند، و این گسترش باعث تحول صنعت و اقتصاد گردیده است.
بنابراین برای بعضی از مشاغل و تولیدکنندگان در مقابل مشتریان خود دارای یک مسئولیت مدنی سنگین و گسترده هستند و آن‌هم به خاطر در ارتباط بودن با عده‌ای کثیری از جامعه، هست به همین خاطر که تمام مردم بشر برای برطرف کردن نیاز روزمره خود در این دوران با تولیدکننده مواد غذایی در رابطه هستند، این عنوان را موردپژوهش و بررسی قرار می‌دهیم.
اهداف تحقيق
هدف از این تحقیق به‌طورکلی بیان مسئولیت مدنی تولیدکننده مواد غذایی است تا به چگونگی شرایط ایجاد ورود ضرر و جبران خسارت آن از سوی تولیدکننده مواد غذایی بپردازیم و آیا اینکه ضرر و زیان ناشی از سوی تمام تولیدکنندگان مواد غذایی جبران می‌شود و در راستای جبران این ضرر و زیان مصرف‌کننده برای خسارات واردشده چه اقداماتی باید انجام دهد، و هدف این تحقیق یافتن قوانین حاکم بر این موضوع و شکل چگونگی اجرای این قوانین است و رویه قضایی چگونه عمل می‌کند.