چکیده:

بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه در کشور ما،  محل تلاقی عرضه و تقاضای  خریداران و فروشندگان سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. در این میان،  سهامداران بالفعل و بالقوه برای اخذ تصمیمات منطقی و مطمئن در مورد خرید،  فروش و یا نگهداشت سهام مورد نظر خود به معیاری قابل اتکا نیاز دارند تا بتوانند با استفاده از آن به مقایسه و ارزیابی سهام شرکت ها بپردازند.

این تحقیق به دنبال این است که با بررسی وجود ارتباط و یا عدم وجود ارتباط بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان با تغییرات بازده سهام شرکت ها، معیاری قابل اتکا برای تصمیم گیری در اختیار سرمایه گذاران بازار سهام قرار دهد.

لذا فرضیه اصلی تحقیق به شکل زیر تدوین شده است:

بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان با بازده سهام ارتباط معناداری وجود دارد.

برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای مستقل و وابسته، از سالنامه ها و مجلات منتشره توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران،همچنین گزارشات مجامع عمومی شرکت های پذیرفته در بورس استفاده شده است.

دوره زمانی این تحقیق، دوره زمانی حد فاصل سال های 1379 تا 1383 می باشد. همچنین از مجموع 295 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران (جامعه آماری تحقیق) در سال های مذکور، تعداد 55 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شده است و از اطلاعات صورت سود زیان و بازده سهام آنها جهت آزمون فرضیه تحقیق استفاده شده است.

روش مورد استفاده در این تحقیق قیاسی –  استقرایی بوده و جهت آزمون فرضیات از مدل رگرسیون دو متغیره و چند متغیره استفاده شده است.

بر اساس تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آزمون داده ها،  این نتیجه حاصل شد:

بین تغییرات صورت سود و زیان با بازده سهام، ارتباط معناداری وجود ندارد.

به عبارت دیگر فرضیه اصلی تحقیق رد شد.

لذا بر اساس نتایج این تحقیق، نمی توان تغییرات صورت سود و زیان طی سنوات مختلف را به عنوان معیاری قابل اتکا جهت تصمیم گیری سرمایه گذاران پیشنهاد نمود.

بررسي رابطه اجزاي صورت سود و زيان با بازده سهام در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1 ـ1 ـ مقدمه :

سيستم اطلاعات حسابداري امروزه نقش بسيار مهمي در گردش فعاليت‌هاي سازمانها داشته و در مجموعه محيط اقتصادي كشورها وظيفه با اهميت دارند. بسياري از تصميم‌هاي اقتصادي بر اساس اطلاعات حاصل از اين سيستم‌ها اتخاذ مي‌شود، سهم عمده‌اي از مبادلات اوراق بهادار به خريد و فروش سهام شركتها اختصاص دارد كه آن نيز به نوبه خود تحت تأثير ارقام و اطلاعات سيستم‌هاي حسابداري است.

هر گونه تحقيق در زمينه نحوة اثرگذاري اطلاعات حسابداري بر تصميم‌هاي طيف وسيع تصميم‌گيرندگان ذينفع در شركتها به درك بهتر از چگونگي نقش اين اطلاعات و ضرورت افشاي آنها كمك مي‌كند.

براي تشويق افراد به سرمايه‌گذاري به ويژه در سهام شركتها، مي‌بايست بين بازدهي در يك سرمايه‌گذاري تعادل ايجاد نموده‌ لذا ايجاد محيطي مناسب براي سرمايه‌گذاري‌هاي سالم جهت تقويت بازار سرمايه از مهمترين اقداماتي كه مي‌تواند توسط دست‌اندركاران اقتصادي كشور انجام شود. بورس اوراق بهادار يكي از اركان اصلي بازار سرمايه است كه در آن عرضه‌كنندگان و تقاضا‌كنندگان سهام با يكديگر روبه‌رو شده و سهولت مبادله دو گروه را به يكديگر فراهم مي‌كند.

اين تحقيق در صدد آنست كه ارتباط بين اجراي صورت سود و زيان با بازده سهام در شركتهاي پذيرفته شده در بررسي اوراق بهادار تهران مورد بررسي و مطالعه قرار دهد اميد است نتايج تحقيق بتواند راهنماي عملي براي تصميم‌گيرندگان از جمله سرمايه‌گذاران قرار گيرد و راه‌گشاهي براي تحقيقات آتي باشد.

2 ـ1 ـ بيان موضوع :

سرمايه‌گذاران هنگام سرمايه‌گذاري در سهام عادي بايد بررسي‌هاي وسيعي را انجام دهند، به عبارت ديگر آنها بايد عوامل زيادي را هنگام سرمايه‌گذاري مد نظر قرار دهند زيرا آنها نقدترين دارايي خود را به سهام عادي تبديل مي‌كنند. اگر سرمايه‌گذاران بدون توجه به يك سري از عوامل اقدام به سرمايه‌گذاري نمايند، نتايج مطلوبي عايد آنها نخواهد شد و اين موضوع بيشتر در كشورهايي مطرح است كه بورس اوراق بهادار كارائي لازم وجود ندارد. در كشورهايي كه بورس اوراق بهادار كارائي دارد، احتياج به بررسي‌هاي وسيع در مورد اوراق بهادار نيست زيرا قيمت بازار سهام نزديك به ارزش ذاتي (واقعي) آن اوراق است، به عبارت بهتر قيمت بازار سهام، شاخص مناسبي از ارزش واقعي سهام است. بورس اوراق بهادار تهران در حكم يك بازار متشكل تسهيلات لازم را براي خريداران و فروشندگان سهام فراهم مي‌نمايد به نحوي كه آنها بتوانند در هر زمان پول خود را به اوراق بهادار يابالعكس تبديل نمايد. و همچنين اين سازمان تحت شرايطي زمينه تأمين منابع مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در آن را فراهم مي‌آورد. از آنجا كه بورس به عنوان سازماني در جهت تجهيز پس‌اندازها و همچنين هدايت پس‌اندازها به طرف سرمايه‌گذاري‌هاي مولد و مفيد به حال جامعه و اقتصاد كشور مطرح مي‌باشد، مطالعه و تحقيق پيرامون اين سازمان از اهميت ويژ‌ه‌اي برخوردار است.

در اين تحقيق ارتباط بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان با تغييرات بازده سهام عادي شركتها پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسي قرار مي‌دهد. به عبارت ديگر در اين تحقيق سعي مي‌شود ارتباط بين متغيرهاي «تغييرات اقلام صورت سود و زيان» به عنوان متغييرهاي مستقل و «تغييرات بازده سهام عادي» به عنوان متغير وابسته مشخص گردد. تا بتوان گفت كه آيا متغيير وابسته مي‌تواند توسط متغييرهاي مستقل توضيح داده شود؟

3 ـ1 ـ هدف و دلايل انتخاب موضوع :

در اولين برنامة توسعه اقتصادي كشور كه بعد از پايان جنگ تحميلي به تصويب رسيد، به منظور كاستن از بار مالي دولت و افزايش كارايي بنگاه‌هاي بخش عمومي تمهيداتي انديشه شد و مقرر گرديد كه سهام شركت‌ها از طريق بورس به مردم واگذار گردد. اين تحقيق بدنبال اين است كه با تجزيه و تحليل اطلاعات واقعي مبادرت به استخراج معيارهايي نمايد و از اين طريق سرمايه‌گذاران را قادر نمايد تا سهام شركت‌هاي مختلف را با يكديگر مقايسه كرده و سهام مورد نظرشان را با اطمينان بيشتري انتخاب نمايد و اين امر به حضور سرمايه‌گذاران به عنوان اصلي‌ترين اركان بورس كمك خواهد كرد.

ارزيابي مفيد بودن سود و جزئيات آن كه محصول اوليه مقررات افشاي مالي است به طور آشكار اهميت قابل توجهي دارد. چنانچه تغيير در قيمت و بازده سهام فراهم كننده شواهدي دربارة سود  باشد، پس واضح است كه متغيير بيشتر، متضمن قوائد بيشتري خواهد بود.  لذا ميزان فوائد سود حسابداری را مي‌توان از برآورد ارتباط مابين بازده سهام و سود استنتاج كرد. در واقع اگر سود و جزئيات آن پيش‌بيني بازده سهام را تسهيل نمايد، حوزه ارتباط اجزاي سود و بازده واقعي مي‌تواند معيار با اهميتي از فوايد سود باشد. در صورت وجود چنين ارتباطي مي‌توان با اطلاع از وضعيت سودهاي آتي شركتها و در نتيجه پيش‌بيني رفتار قيمت سهام آنها، سرمایه گذاران می توانند اقدام به خريد و فروش سهام ‌نمايند. به عبارت ديگر، پيش‌بيني مي‌شود كه در صورت وجود ارتباط بين بازده و اجزای سود در بورس اوراق بهادار مي‌توان الگويي جهت انتخاب سهام ارائه کرد.