چکیده

      هدف این تحقیق، بررسی رابطه بین اجزای هزینه های کیفیت و کیفیت در شرکت می‎باشد. در این تحقیق برای جمع آوری هزینه ‎های کیفیت، روش سنتی و برای تعیین اجزای هزینه‎های کیفیت از مدل PAFاستفاده شده است. فرضیات تحقیق برمبنای یک نمونه آماری برای شرکت تولیدی و دارای ایزو در یک دوره سه ساله از سال 1390 تا 1392،  با استفاده از مدل ضریب همبستگی مورد آزمون قرار گرفته است. رابطه بین اجزای هزینه‎های کیفیت و کیفیت به تفکیک مواد،  نیروی‎انسانی،  ماشین‎آلات  و در مجموع شرکت مورد بررسی قرار گرفته است.

      نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که، بین مجموع هزینه‎های پیشگیری و ارزیابی، و هزینه‎های شکست مواد و منابع انسانی و شرکت به صورت کلی، رابطه معکوس و معنادار وجود دارد ولی در بخش ماشین‎آلات رابطه مستقیم ومعناداری وجود دارد. و هچنین بین مجموع هزینه‎های ارزیابی و پیش‎گیری شرکت و سطح کیفیت محصول تولیدی رابطه مستقیم و معنادار،  و بین هزینه‎های شکست شرکت و سطح کیفیت محصول تولیدی رابطه معکوس و معنادار مشاهده شد. 

واژه های کلیدی: هزینه های کیفیت، هزینه های پیشگیری، هزینه های ارزیابی، هزینه های شکست داخلی، هزینه های شکست خارجی، کیفیت.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه                                                                                                             

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1. مقدمه. 2

1-2. بیان موضوع و سوال تحقیق.. 3

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 7

1-4. اهداف اساسی از انجام تحقیق.. 8

1-5. قلمرو تحقیق.. 9

1-6. فرضیههای تحقیق.. 9

1-7.  روش‎شناسی تحقیق.. 10

1-7-1. گردآوری داده‎ها 10

1-7-2. مورد مطالعاتی.. 10

1-7-3. روش تجزیه و تحلیل داده‎ها 11

1-8. تعریف واژه‎ها و اصطلاحات اختصاصی.. 11

1-9. ساختار تحقیق.. 12

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقبق.. 14

بخش اول –  مبانی نظری تحقیق.. 15

2-1. مقدمه. 15

2-2. مفهوم کیفیت... 16

2-3. هزینه های  کیفیت... 16

2-4. عوامل موثر بر هزینه های کیفیت... 16

2-5. انواع هزینه‎های کیفیت... 17

2-5-1. هزینه های پیشگیری... 19

2-5-2. هزینه های ارزیابی.. 19

2-5-3. هزینه‎های شکست... 19

2-5-3-1. هزینه های شکست داخلی.. 20

2-5-3-2. هزینه های شکست خارجی.. 20

2-6.  مزایای هزینه‏‎های کیفیت... 20

2-7. موانع موجود در برنامه‎ریزی کیفیت... 21

2-8. دلایل ناکامی سیستم هزینه یابی کیفیت... 21

2-9. مدل های تعیین هزینه‎های کیفیت... 24

2-9-1. مدل  P-A-F.. 25

2-9-2. مدل هزینه فرصت یا هزینه پنهان.. 27

2-9-3. مدل هزینه فرایند. 28

2-9-4. مدلABC 28

2-10. روش های جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت... 29

2-10-1. روش سنتی.. 29

2-10-2. روش مستند سازی عیب... 30

2-10-3. روش مراقبت از زمان صرف شده 30

2-10-4.روش ارزیابی.. 30

2-11. روش و مدل مورد استفاده در تحقیق حاضر.. 30

2-12. بخش دوم:  پیشینه تحقیق.. 31

2-12-1. تحقیقات مرتبط انجام شده درخارج از کشور: 31

2-12-2. تحقیقات مرتبط انجام شده درایران: 32

2-13.  خلاصه وجمع بندی... 35

فصل سوم: روش تحقیق.. 37

1-3.  مقدمه. 38

3-2. روش شناسی تحقیق.. 38

3-2-1. دیدگاه هدف.... 38

3-2-2. دیدگاه ماهیت و روش.... 39

3-3.  قلمرو تحقیق.. 40

3-4. مورد مطالعاتی.. 40

3-5. جمع‎آوری داده‎ها 41

3-6.  فرضیه‎های تحقیق.. 41

3-7. تجزيه و تحليل داده‌ها 42

3-8. متغیرهای تحقیق.. 43

3-9. روش‌هاي آماري تجزيه و تحليل داده‌ها 46

3-9-1.  تحلیل استنباطی.. 46

3-9-1-1. آمار پارامتری... 46

3-9-1-2. آمار غیر پارامتری... 47

3-9-1-3. آزمون نرمال بودن توزیع متغیرها 47

3-9-1-4. تحلیل همبستگي.. 48

3-9-1-5. ضریب همبستگی.. 48

3-9-1-6. ضریب همبستگی پیرسون.. 49

3-9-1-7.ضریب همبستگی اسپیرمن.. 50

3-10.  خلاصه فصل.. 50

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های تحقیق.. 51

4-1. مقدمه. 52

4-2. بخش اول: آمار توصیفی داده‎های تحقیق.. 52

4-3. بخش دوم: آمار استنباطی (تحلیل داده‎های تحقیق). 62

4-3-1. آزمون فرضیه 1.. 63

4-3-1-1. بررسی فرضیه 1-1.. 63

4-3-1-2. بررسی فرضیه 1-2.. 66

4-3-1-3. بررسی فرضیه 1-3.. 67

4-3-1-4. بررسی فرضیه 1-4.. 69

4-3-2. بررسی فرضیه شماره2.. 70

4-3-3. بررسی فرضیه شماره 3.. 72

4 -4 .خلاصه فصل.. 74

فصل پنجم: تحلیل یافته ها و نتیجه گیری... 75

5 -1.مقدمه. 76

5-2. خلاصه موضوع و روش تحقیق.. 76

5-3. یافته های تحقیق.. 76

5-4. مقایسه نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه‎ها با نتایج تحقیقات پیشین.. 78

5-5. بحث و نتیجه‎گیری کلی.. 78

5 -6. محدودیت های تحقیق.. 79

5 -7.پیشنهادات... 79

5 -7-1.پیشنهادات مبتنی بر تحقیق.. 79

5 -7-2.پیشنهادات برای تحقیقات آینده 80

5 -8.خلاصه فصل.. 80

منابع و ماخذ. 81

منابع فارسی.. 81

منابع انگلیسی.. 83

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                صفحه

جدول2-2. مدل های هزینه یابی کیفیت... 24

جدول 3- 1. نحوه اندازه گیری و گردآوری متغیرهای تحقیق.. 44

جدول 4-1. توصیف داده های تحقیق برای بخش مواد و محصولات... 54

جدول4-2. توصیف داده‎های تحقیق برای بخش نیروی انسانی.. 57

جدول4-3. توصیف داده‎های تحقیق برای بخش ماشین‎آلات... 59

جدول4-4. آزمون کیسر-مایر.. 63

جدول 4-5: آزمون کولموگروف- اسمیرنوف (برای بخش مواد). 64

جدول 4-6: آزمون کولموگروف (برای بخش مواد). 64

جدول4-7. ضریب همبستگی پیرسون بخش مواد. 65

جدول4-8. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف(برای بخش منابع انسانی). 66

جدول4-9. آزمون کولموگروف (برای  بخش منابع انسانی). 66

جدول4-10. ضریب همبستگی پیرسون برای بخش منابع انسانی.. 67

جدول 4-11. آزمون کولموگروف (برای بخش ماشین آلات). 67

جدول4-12. ضریب همبستگی پیرسون( برای بخش ماشین‎آلات). 68

جدول4-13. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (برای کل شرکت). 69

جدول4-14. آزمون کولموگروف (برای کل شرکت). 69

جدول4-15 .ضریب همبستگی پیرسون.. 70

جدول4-16. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (کیفیت محصولات تولیدی). 71

جدول4-17. آزمون کولموگروف هزینه پیشگیری و ارزیابی (برای کل شرکت). 71

جدول4-18 . ضریب همبستگی پیرسون برای کل شرکت... 72

جدول4-19. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف(کیفیت محصولات تولیدی). 72

جدول4-20. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف هزینه شکست (برای کل شرکت). 73

جدول4-21. ضریب همبستگی پیرسون.. 74

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                صفحه

نمودار1-1: رابطه هزینه‎های پیشگیری و ارزیابی با هزینه‎های شکست.. 5

نمودار1-2: نظریات مدرن (سطح بدون عیب به عنوان سطح بهینه هزینه‎های کیفیت). 6

نمودار2-1: رابطه هزینه‎های پیشگیری و ارزیابی با هزینه‎های شکست.. 25

نمودار2-2: نظریات مدرن (سطح بدون عیب به عنوان سطح بهینه هزینه‎های کیفیت). 26

نمودار2-3:  منبع، گرینا 27

نمودار4-1. نمودار هزینه‎های پیشگیری برای 3 سال. 55

نمودار4-2. نمودار هزینه‎های ارزیابی برای 3 سال. 55

نمودار4-3. نمودار هزینه‎های شکست داخلی برای 3 سال. 56

نمودار4-4. نمودار هزینه‎های شکست خارجی برای 3 سال. 56

نمودار4-5. نمودار هزینه‎های پیشگیری برای 3 سال. 58

نمودار4-6. نمودار هزینه‎های ارزیابی برای 3 سال. 58

 نمودار4-7. نمودار هزینه‎های شکست داخلی برای 3 سال. 59

نمودار4-8. نمودار هزینه‎های پیشگیری برای 3 سال. 60

نمودار4-9. نمودار هزینه‎های ارزیابی برای 3 سال. 61

نمودار4-10. نمودار هزینه‎های شکست داخلی برای 3 سال. 61

        فصل اول

                 کلیات تحقیق

.1-1 مقدمه

       شرکت های امروزی برای رقابت در سطح جهانی و برای باقی ماندن در محیطی که اصطلاحا به " کلاس جهانی " معروف است، بیش از پیش به کیفیت و بهره وری متکی هستند و مدیریت کیفیت جامع، کوششی است در این جهت.

یکی ازابزارهای مهم و مورد نیاز برای استقرار موفق نظام مدیریت کیفیت جامع فراگیر، سیستم هزینه یابی کیفیت است. مطالعه در بازارهای مصرف به سادگی نشان می دهد که افزایش کیفیت محصول راهی موثر برای حضور بیشتر در بازار است. وقتی شرکتی به خاطر داشتن کیفیت بالای محصول خود مشهور می شود، می تواند با ادامه رقابت با رقیبان مشابه، دارای سهم بازار بیشتری شود. از این رو وجود سیستمی که اطلاعات مرتبط با تولید محصول با کیفیت را ارائه کند امری حیاتی است. هزینه یابی کیفیت یکی از ابزارهایی است که به بهبود سطح کیفیت کمک می کند و موجب مشخص شدن هزینه های اضافی، فعالیت های بیهوده و حذف آن ها می شود. به کارگیری سیستم های هزینه یابی کیفیت ما را قادر می سازد که با استفاده بهتر و مناسب تر از منابع و امکانات و سرمایه گذاری در فعالیت های پیشگیرانه، علاوه بر تامین رضایت مشتری، هزینه ها را نیز تا حد ممکن کاهش دهیم. به طور خلاصه سیستم هزینه یابی کیفیت زمینه لازم را جهت تولید مرغوب تر و با صرف هزینه کمتر فراهم می آورد (ستایش، پورقدیری، 1387).

     مدت زمانی است که مدیران متخصص، تولیدکنندگان را ترغیب می‎نمایند که فرایند تولید را به گونه‎ای طراحی نمایند که به جای بازرسی کیفیت در انتهای خط تولید، از همان ابتدا کیفیت در این فرایند بکار گرفته  شود. 30 سال پیش، جوران پیش‎بینی کرد که توجه به کیفیت باعث بازگشت ژاپن به قدرت اقتصادی خواهد شد. در دهه 1970 و 1980، ژاپن سهم بازار را با محصولات بهتر و با قیمت پایین‎تر، از آن خود ساخت. شرکت‎های ژاپنی دمینگ و جوران استفاده نمودند و براساس نظریات آنها، هزینه های کیفیت خود را به 5 درصد هزینه‎های کل تولید رساندند. در حالی که هزینه‎های کیفیت در کارخانه‎های آمریکایی حدود50 درصدکل هزینه‎های تولید بود، یعنی 10 بار بیش‎تر از ژاپن بود.

     پیشگویی جوران درست بود. در اواخر دهه 1970 و ابتدای دهه 1980، بیشتر شرکت‎های آمریکایی با بحران مواجه شدند. آنها متوجه شدند که اجناس ساخته شده در ایالات متحده،  دیگر به معنی بهترین کالا نمی‎باشد. در مقابل، در حالی که پس از گذر از یک دوره زمانی که اجناس ژاپنی مورد استهزاء قرار می‎گرفتند،  حالا دیگر اجناس ژاپنی و نام ژاپن به معنی داشتن کیفیت برتر تلقی می‎شد. و این موضوع باعث نگرانی سردمداران ایالات متحده، خصوصاً مدیران اجرایی موسساتی شد که از تکنیک‎های سنتی مدیریت استفاده می‎کردند.

     واژه هزینه، واژه‎ای ناخوشایند است که نه تنها موجب بیم اقتصاد دانان شده است بلکه طرفداران کیفیت را نیز همواره در فضایی پر تنش و تردیدآمیز میان هزینه با بار منفی و کیفیت با بار مثبت قرار می‎دهد.

     هزینه‎های کیفیت با توجه به نقش کلیدی که می‎توانند در تصمیم‎گیری مدیریت در جهت بهبود کیفیت داشته باشند از اهمیت به سزایی برخوردارند. تبیین دقیق این هزینه‎ها و ایجاد جریان اطلاعاتی بین واحد‎های مختلف شرکت به نحوی است که بصورت دوره‎ای، سالانه یا موردی نقاط قوت و ضعف نظام کیفیت را در قالب عدد و رقم بصورت شاخص‎های مؤثر در تصمیم‎گیری‎ها بیان می­نماید. بدیهی است هر چه اقلام اطلاعاتی مربوط، دقیق‎تر باشند توانایی آن ها در پاسخگویی به نارسایی‎های نظام کیفیت بیشتر می‎شود. لذا تصمیم‎گیری مدیریت راحت‎تر انجام می‎شود (نیکبخت، 1391).