خشم و طغیان خشونت آمیز در میان کودکان خطر فزاینده ای برای آنها شمرده می شود. اغلب والدین نمی دانند چگونه از عهده ی خشم کودک خود برآیند. در اینجا چند راهنمایی جهت فرونشاندن خشم آنان یادآور می شویم که اگر پیگیری شود آرامشان می کند.

آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا بچه ها خشمگین می شوند؟

خوب، علت اصلی عصبانیت آنها این است که آنها برای کشف بسیاری از چیزها در باره ی خود و جهان پیرامونشان به بزرگ-سالان وابسته هستند. این فقدان دانایی و وابستگی به دیگران، بعد از مرحله ای آنان را ناامید می کند. چون به دلیل مهارت های توسعه نیافته ی ارتباطی قادر به بیان احساسات خویش نیستند در نتیجه آن را از طریق عصبانیت بیان می کنند.

یکی دیگر از دلائل خشم آنها حس تنهایی است. آنها خواهان جلب توجه والدین خویش هستند و زمانی که والدینشان به آنان توجه دارند موقعی است که داد و فریاد می کنند.

امکان دارد عصبانیت گاهی اوقات به خشونت منجر شود. مهار خشم کودکان بسیار مهم است. در زیر چند راهنمایی برای مهار عصبانیت کودکان به همراه شیوه نامه ی خاص والدین به منظور دوری جستن در موقعیت فوق العاده می آوریم:

آیا می دانید چه کارهایی در مقام والدین باید برای فرو نشاندن خشم کودکان انجام دهید؟

قبول مشکل:

نخستین و مهمترین چیز برای مهار عصبانیت کودکان این است که به آنها بفهمانیم که گاهی عصبانیت خیلی خوب است و به کودکان خود بگوییم که این حالت یکی از انواع هیجان ها مثل عشق، حسادت و شادمانی است که ما هر روز در زندگی تجربه می کنیم.

اما خشم، مثل همه ی هیجانات دیگر، باید به شیوه ای مهار شده بیان شود. به کودکان تفاوت بین عصبانیت و خشونت را توضیح دهید و به آنها بگویید احساس عصبانیت اشکالی ندارد، اما ابراز آن از طریق خشونت یعنی آزار رساندن به دیگران و شکستن اشیاء و ایجاد آشوب پذیرفتنی نیست!

توضیح درباره ی خشونت و متمایز ساختن آن از خشم، یکی از بهترین شیوه ها برای مهار خشم کودکان است.

پشتیبان آرامش کودکتان باشید:

یکی از مهمترین راهنمایی ها برای مهار خشم کودکان، عشق بدون قید و شرط شما به آنهاست. وقتی که مقادیر جیوه شان شروع به افزایش می کند با استفاده از حالات جسمانی مانند: ابراز عشق، در آغوش گرفتن و دستی به پشت آنها کشیدن و از طریق اعمال و سخنان خود به کودکان نشان دهید که به فکر آنها هستید و هر وقت به شما نیاز داشته باشند، پشتیبانی شان می کنید. با اطمینان از عشق و پشتیبانی خواهید دید که خشم کودک به تدریج به پایان خواهد رسید.

تنبیه کودک به هنگام عصبانیت او، واکنش منفی دارد. به جای آن راجع به آنچه خوب و بد است با وی صحبت کنید. برخی قواعد در خانه، میتواند نمونه ی سرمشق کودک برای پیروی کردن از آنها شمرده شود.

اگر کودکان ببینند که والدینشان فریاد می زنند و با هم نزاع می کنند، آنها هم همان رفتار را تقلید می کنند. در چنین مواقعی، خیلی مهم است که پدر و مادر شیوه های مهار خشم را به کار ببندند. با این کارها از پس فشارهای روحی بر می آیند. سهیم شدن والدین با کودکان در این راهبردها در زندگی روزمره نیز خیلی مفید خواهد بود.

رهنمودها و روش های سریع مهار خشم در کودکان:

قبل از اینکه به بچه ها بگویید که چگونه با خشم خود مقابله کنند، این نکته بسیار مهم است که به ایشان اطمینان خاطر دهید که دوستشان دارید و به آنها افتخار می کنید و مهم نیست چه خواهد شد و این امر به خلق و خوی آنان کمک خواهد کرد.

در اینجا چند رهنمایی برای مهار خشم کودکان می آوریم:

• به کودک بگویید که نفس عمیق بکشد و تا شماره 10 بشمارد. اگر خشم ادامه یابد از او بخواهید به پشت بخوابد و از یک تا ده برعکس بشمارد این عمل کمک میکند تا توجه کودک منحرف شده و بدو فرصت آرامش دهد.
• به فرزندتان جایگزینی برای خشم بدهید. به عنوان مثال شما می توانید به او بگویید که اگر احساس خشم می کند، به جای اقدام پرخاش جویانه باید بینی خود را لمس و یا شروع به پریدن نماید تا خشم خود را فرونشاند. تمام اینها سرکوب کردن نیروی جسمانی منفی است. اگر او عصبانی است و به این علت قادر به انجام کاری نیست، به او بگویید که شما به کمک فوری-اش نیاز دارید. کودکان را با فعالیت های خلاق مانند هنر سرگرم کنید. گاهی کودک قادر به بیان احساسات دشوار خود، در قالب های مهارتی ارتباطی رو به توسعه نیست، با استفاده از هر یک از این ابزار و وسایل سازنده ی کودک احساسات خود را به شیوه ی نکوتری ابراز می دارد.
• کودک را از طریق افزایش تلاش های جسمانی هدایت کنید. گاهی او را برای قدم زدن در بوستان و یا دوچرخه سواری ببرید. در ورزش هایی مانند بیسبال یا فوتبال دخالت دهید. به خاطر داشته باشید که برگزیدن هر یک از فعالیت ها طبق میل خود او باشد.
• هرگاه کودک از خویش رفتار خوبی نشان داد به او پاداش دهید، وی را به سینما ببرید یا از او تعریف کنید و چیزهایی بگویید مانند: «من تو را به خاطر ... تحسین می کنم» یا « از تو به خاطر ... متشکرم» تقویت نقاط مثبت، او را از اعمال پرخاشگرا منع می کند.
• یکی دیگر از مؤثرترین روش های مهار خشم کودکان و نوجوانان یوگا است. تمرین یوگا، مراقبه با فرزندان است. با ثبت نام شما و فرزندتان در کلاس یوگا، در عرض چند روز تفاوت را در خود حس می کنید.
• اگر به دلائلی کودک، عصبانی و مهار نشدنی باشد، ممکن است شما او را در صحنه از نظر جسمی حذف کرده باشید. در این مواقع کمک کنید تا آرامش را به دست آورد. کودک را بشناسید تا وی احساس تنهایی نکند. به او بگویید که شما در گذشته خیلی عصبانی می شدید اما حالا کاملاً جلوی خشم خود را می-گیرید، آنگاه کودک با شما احساس راحتی می کند و خشم خود را فرو می نشاند.

مهار خشم کودک توأم با راهنمایی او بیشتر مؤثر است. اگر یکی شدن با کودک در روزهای پیش از نوجوانی باشد، شخصیت کودک را در هفت سال اول زندگی می سازد. وقتی کودک عصبانی می شود پدر و مادر ابتدا، علت عصبانیت را مشخص کرده، سپس راه حل آن را پیدا کنند. توضیح به کودک قبل از 

یک روانشناس کودکان از بازی «بادکنک‌های خشم»،‌ «پاره پاره کردن روزنامه» و «لاک پشت ماورا» به عنوان ۳ بازی برای کنترل خشم کودکان پیش‌دبستانی یاد کرد.

به گزارش فارس، علیرضا جعفری اظهار داشت: برای درمان و کنترل خشم کودکان به ویژه سنین پیش دبستانی راههایی وجود دارد که اولیاء مدرسه با انجام آن می‌توانند کمک زیادی به کودکان خشمگین کنند.

بازی بادکنک‌های خشم

وی گفت: بازی‌ای به نام «بادکنک‌های خشم» وجود دارد که هدف آن کنترل خشم کودکان تکانشی است. در این بازی به بچه‌ها آموزش می‌دهیم تا از طریق حفظ آرامش و کنترل تنفس و خشم خود آرامش پیدا کنند.

وی افزود: بچه‌ها در هنگام خشم، بادکنکی را باد می‌کنند و بعد از پر شدن در آن را محکم نگه می‌دارند، سپس با جسم نوک‌تیزی آن را می‌ترکانند.

این متخصص بهداشت روان ادامه داد: برای این کار باید از بادکنک‌های ضخیم استفاده کرد تا هنگام ترکیدن صدای بیشتری ایجاد کند. وقتی بادکنک‌ می‌ترکد بچه‌ها می‌ترسند و خودشان را عقب می‌کشند در این هنگام می‌توان به آنها آموزش داد که این کار می‌تواند خطرناک باشد و تکه‌های آن به سر و صورت دیگران پرتاب شود یا کسی از صدای مهیب آن بترسد.

جعفری گفت: ‌بعد از این مرحله از کودک می‌خواهیم تا چند نفس عمیق بکشد . سپس چند بادکنک دیگر به او می‌دهیم و از او می‌خواهیم آنها را باد کند و هوای درون بادکنک را به آرامی خارج سازد طوری که کسی نترسد و خطری متوجه کسی نشود.

وی افزود: بعد از این مراحل به کودک آموزش می‌دهیم که وقتی خشمگین می‌شود به آرامی نفس بکشد و با ذکر صلوات و کلماتی مانند استغفار بر خشم خود فائق آید و تصمیم مناسبی بگیرد. این بازی ساده اما معجزه‌آسا است.

بازی پاره پاره کردن روزنامه

این متخصص آموزش و پرورش کودکان پیش‌دبستانی از بازی «پاره پاره کردن روزنامه» به عنوان راهی جهت کنترل خشم کودکان دبستانی نام برد.

وی اظهار داشت: در بازی «پاره پاره کردن روزنامه» معلم از بچه‌هایی که پرخاشگر هستند و زبان عشقشان لمسی است می‌خواهد تا ابتدا دست راستشان را بالا برده و تعهد دهند که بعد از اتمام بازی تمام کاغذ‌پاره‌ها را جمع می‌کنند. سپس چندین روزنامه باطله به آنها می‌دهد و از آنها می‌خواهد تا به شیوه‌ای که خودش آموزش می‌دهد روزنامه‌ها را تکه تکه کنند، آنها را به هوا بریزند و با صدای بلند هورا و فریاد بکشند.

این متخصص علوم تربیتی ادامه داد: دو سه دقیقه بعد، بچه‌ها دچار تغییرات هیجانی می‌شوند که تأثیر آن در کنترل خشم و پرخاشگری آنها موثر است.

وی افزود: بچه‌ها باید در انتهای بازی کاغذهای باطله را جمع ‌کنند. این بازی موجب ارتباط موثر دانش‌آموزان با معلم می‌شود و احساس صمیمیت را بین آنها بیشتر می‌کند که این بازی ارتباط بین فردی دانش آموزان را با معلم برای حل مشکلات فردی و خانوادگی تقویت می‌کند.

بازی لاک‌پشت ماورا

این متخصص بهداشت روان از بازی «لاک‌پشت ماورا» به عنوان سومین بازی در کنترل خشم دانش‌آموزان پیش‌دبستانی یاد کرد.

وی گفت: این بازی نیز برای بچه‌هایی که زود خشمگین می‌شوند و تکانشی عمل می‌کنند موثر است.

وی افزود: اساس این روش «قصه‌درمانی» است. به کودک می گوییم بچه لاک‌پشتی در گذشته زندگی می‌کرده که مانند تو بوده و زود عصبانی می‌شده است. روزی پدر‌بزرگش او را صدا می‌زند و الگوهایی به او یاد می‌دهد. سپس به انجام مراحل درمان می پردازیم. مرحله اول این است که وقتی کودک عصبانی می‌شود با همان حالت صحنه را ترک کند و بعد که از جمع خارج شد مقداری فکر کند که باید آرام شود و خود را کنترل کند.

وی ادامه داد: در مرحله دوم چند نفس عمیق بکشد و در مرحله بعد به او آموزش می‌دهیم که دستش را روی شکمش بگذارد، 3 ثانیه نفسش را حبس کند و سپس با سه شماره هوای درون ریه هایش را خارج کند. در مرحله چهارم فکر کند که در آن صحنه چه کاری می‌توانسته انجام دهد.

مرحله پنجم به بازگشت کودک در جمع و گروه مربوط می‌شود. این بازی نیز در کنترل خشم و پرخاشگری کودکان تکانشی بسیار موثر است.

وی خاطر نشان کرد: زبان عشق کودکان متفاوت است و به 5 نوع دیداری،‌ شنیداری، لمسی(حسی)،‌ ایثار و وقت گذاشتن تقسیم شود که والدین و اولیاء مدرسه باید آنها را بشناسند.

خشم در کودکان باشد یا نباشد....

خشم هم مانند ترس عکس العمل قوی بدن در برابر انگیزه مهیج است که توازن وظایف اعضای آدمی را به کلی مختل می سازد. خشم نوعی هیجان روحی است که بارها در زندگی تجربه کرده ایم و اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز می کند.

خشم هم مانند ترس عکس العمل قوی بدن در برابر انگیزه مهیج است که توازن وظایف اعضای آدمی را به کلی مختل می سازد. خشم نوعی هیجان روحی است که بارها در زندگی تجربه کرده ایم و اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز می کند. شخص غضبناک عقلش به درستی کار نمی کند و در بسیاری از موارد خطاهایی از او سر می زند که برای تمام عمر باید کفاره آنها را بپردازد.

خداوند در نهاد آدمی عواطف مختلف را بنیان نهاده است که هر یک نقش خاص در کیفیت بخشی به زندگی انسان و جهت دهی به مسیر حرکت او بر عهده دارند. به هیج وجه نمی توان گفت که آنچه طبیعت در نهاد آدمی به ودیعه گذاشته بی فایده است. البته باید توجه داشت ایفای این نقش ها به صورت مطلوب، مستلزم زمینه سازی هایی است که قبل از تولد توسط مربیان، اعم از پدر و مادر، معلمان و .. صورت می گیرد.

از بدو طفولیت به کودکان خود تلقین می کنیم که خشم احساسی نادرست و مستوجب عقوبت است. در نتیجه کودک عصبانی شدن را معادل بد بودن می پندارد و با این فکر بزرگ می شود. در صورتی که احساس خشم هم مانند بقیه احساسات ما طبیعی است ، اما به طور غیر عادی ظاهر شده است.خشم پدیده ای کاملاً طبیعی است و مانند سایر احساسات نشانه سلامت،تندرستی و عواطف انسانی است و هنگامیکه از کنترل خارج شود می تواند به یک حس مخرب و ویرانگر تبدیل شود و پیامدهای ناگوار در محیط کار، روابط شخصی و در تمامی عرصه های زندگی به وجود آورد. بنابراین در ادیان الهی و مکاتب تربیتی و اخلاقی توصیه های زیادی درباره ی مهار و کنترل عاطفه خشم و جهت دهی مناسب آن می توان یافت.

چنان که امام علی (ع) می فرماید: شدت غضب توانایی استدلال صحیح را از بین می برد و ادراکات آدمی را مشتت و درک او را مغشوش می سازد. بهتر است برای توضیح این مهم کمی به عقب تر برگردیم.

عاطفه خشم از شش ماهگی به بعد کم کم در کودک بروز و ظهور می یابد و اگر کودک از اعمال ناشی از خشم خود نتیجه بگیرد به تدریج تقویت می گردد.خشمگین شدن و عصبانیت رفتاری عادی در کودکان بوده و برای ابراز وجود ضروری است. لیکن در این قبیل موارد باید جوابی روشن و بدون ابهام به کودک داد به گونه ای که حدود خود را بداند و التهابات و هیجاناتی که او را در بر گرفته اند مهار گردد. باید توجه داشت که عاطفه خشم در کودکان نباید ریشه کن گردد. زیرا برای ادامه حیات و مبارزه با ظلم و دفاع از خود ضروری است، بلکه باید این عاطفه را تعدیل نمود و در جهت خدمتگزاری سایر عواطف به کار گرفت. بنابراین پدر و مادر باید از زمان کودکی به فکر تعدیل و کنترل این عاطفه غریزی باشند. و آن را در جهتی هدایت کنند که کمترین آسیب متوجه فرد و دیگران شود. و چنانچه غفلت و کوتاهی در این زمینه صورت گردد متوجه زیان هایی خواهند شد که گاه هیچ راه جبرانی برای آن وجود نخواهد داشت. اما اینکه چگونه می توان به این مهم رسید و از همان دوران کودکی مهارت مدیریت بر خشم را به کودکان بیاموزیم، مستلزم راهکارهایی است که در ادامه بیان می شوند.

برای فرو نشاندن خشم کودک، تهدید و توهین چاره ساز نیست. و ریشه خشم را از بین نمی برد، بلکه ممکن است حالت خشم را شدید تر کند . بنابراین می بایست در مقابل عصبانیت کودک ثبات و پایداری نشان داد

یکی از این راهکارها چگونگی کیفیت گفتار و رفتار والدین در کانون خانواده است که می تواند به عنوان مهم ترین عامل در جهت تعدیل و عدم تعدیل عاطفه خشم و غضب در بچه ها عمل نماید. بارها اشاره شد به اینکه کودکان آینه والدین خود می باشند. فرزندان ما همانی نمی شوند که ما می گوییم؛ بلکه همانی خواهند شد که می بینند.اینکه آیا خود والدین نسبت به هیجانات خود تا چه میزان آشنایی دارند و چگونه هیجاناتی مثل خشم و غضب را ابراز می کنند، می تواند تاثیر مفید  و سازنده و یا برعکس مخرب و ناخوشایند بر جای گذارد. زمانی که والدین نتوانند در برابر موضوع کوچک و پیش پا افتاده ای واکنش صحیحی نشان دهند و قدرت مدیریت هیجان را نداشته باشند ،مسلماً نخواهند توانست مربیان خوبی برای کمک به فرزندان خود در زمینه مدیریت هیجان ها باشند. مسئله این نیست که والدین هر گونه احساس خشم را در کودک خود سرکوب کنند. بلکه بر عکس والدین می بایست هیجان های متنوعی که در نهاد آدمی وجود دارد به کودکان شناسانده و راههای تنظیم آن را به کودکان نشان دهند. برای فرو نشاندن خشم کودک، تهدید و توهین چاره ساز نیست. و ریشه خشم را از بین نمی برد، بلکه ممکن است حالت خشم را شدید تر کند . بنابراین می بایست در مقابل عصبانیت کودک ثبات و پایداری نشان داد، زیرا اگر کودک حس کند که در برابر خشم او تغییر قابل ملاحظه ای به وقوع می پیوندد و در برابرش تسلیم می شویم، نسبت به قدرت و محبت ما دچار شک می شود. ولی اگر کودک بفهمد با وجود عصبانیت شدید او هنوز هم دوستش داریم و می توانیم در خلال خشمش قاطع بمانیم ، در می یابد که ما آماده ایم تا تسکینش دهیم و باز هم دوستان خوبی برای هم باشیم. اما رسیدن به این مرحله زمانی میسر است که والدین به درستی قابلیت تنظیم هیجان ها را در خود داشته باشند و بتوانند بین  رفتارقاطع  و پرخاشگرانه  تفاوت بگذارند. بنابراین در مواقع عصبانیت کودکان، والدین می بایست از فریادهای خشونت آمیز و همچنین رفتارهای پرخاشگرانه که نشانه ضعف نفس والدین است؛خودداری کنند.

پدر و مادر می توانند به جای سرکوب کردن خشم خود آن را به گونه ای سازنده و غیر مخرب بروز دهند، تا از یک سو موجب تسلای خاطر خود و از سوی دیگر سبب بصیرت فرزندان شوند تا هر دو از صدمات احتمالی مصون بمانند. زمانی که کودکان قدرت بروز خشم خلاق و ابراز صحیح آن را در والدین خود به عنوان نخستین مربیان خود مشاهده می کنند، مسلماً یاد خواهند گرفت که آنها هم می توانند خشم خود را بدون توسل به رفتارهای پرخاشگرانه بروز دهند.

پس به جای آنکه والدین تنها به فکر سرکوب خشم کودکان و نوجوانان خود باشند؛ در درجه اول می بایست کمی هم به رفتارهای خود توجه کرده و از افراط و تفریط در این زمینه خودداری کنند. 

از جمله راهکارهایی که می تواند مانع بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان باشد، این است که والدین به تناسب توانایی ها و محدودیت های کودک از او انتظار داشته باشند. فرزندانمان را به درستی بشناسیم، و متناسب با استعدادها و توانایی ها و محدودیت های آنها از آنها بخواهیم. سخت گیری های بی جهت و تنبیه های بی دلیل، مکرر، افراطی که اثر تربیتی را خنثی می کند، می تواند زمینه را برای بروز خشم در کودکان مهیا سازد.

متاسفانه اکثریت والدین به اشتباه کلمه تربیت را با واژه تنبیه و به ویژه تنبیه بدنی اشتباه می گیرند. و در برابر کوچک ترین اشتباه کودک و نوجوان خود بزرگ ترین تنبیه را برای او در نظر می گیرند. بنابراین همین خشونت در مقابل خشونت می تواند موجب خشونت مضاعف شود و حس انتقام جویی و کینه را در فرزند ما ایجاد کند.برای فرو نشاندن خشم نیاز به یک سلسله اقدامات منطقی است. اگر پرخاشجویی کودکان را بتوان به ناکامی نسبت داد، باید پاسخ های اجتماعی را به آنان آموخت، تا بتوانند ناکامی را کنترل کنند و رفتارهای قابل پیش بینی، قابل قبول و قابل اتکا داشته باشند. در امر جهت دهی صحیح خشم نمی بایست از نقش فیلم ها و کارتون های خشونت آمیز غفلت کرد. سعی کنید به جای اینکه فرزندان خود را به طور مداوم به تماشای فیلم هایی که متناسب با سن آنها نیست و یا کارتون های خشونت آمیز  ترغیب کنیم،کمی بیشتر در کانون خانواده برای هم وقت بگذارید و با کودک خودتان بازی کنید. بازی کردن راهکار خوبی است که هم می تواند شما را به دنیای کودکانه فرزندتان ببرد و هم اینکه می تواند انرژی های فرزندتان را تخلیه کند.

عصبانیت در هر سنی بروز می کند ، اما بیشتر کودکان چهره ی خندانی دارند و زیاد دچار این موضوع نمی شوند. اما گاهی اوقات علائمی مانند ، گرسنگی ، بیماری ، خستگی ، حسادت و … در کودک باعث ایجاد عصبانیت می شود.

این کودکان به دلایل مختلف سر و صدا و قشقرق راه می اندازند یا سعی می کنند شما را عصبانی و تحریک کنند. همچنین ممکن است از شما نافرمانی کنند یا بشدت به شما بچسبند و با جار و جنجال از شما بخواهند همیشه در آغوش شما باشند. بدون شک تربیت کودکان، کار دشواری است.

برای مثال کودکی را مجسم کنید که وسط یک فروشگاه شلوغ شروع به بدرفتاری می کند و جسورانه به والدینش درشتی می کند. در چنین مواقعی حتی والدینی که در مورد تربیت فرزندشان خیلی به خود اطمینان دارند نیز مأیوس و دلسرد می شوند و به دنبال روش و کلمات مناسبی می گردند تا کودک خود را آرام کنند. در این مقاله قصد داریم طی چند مرحله، نحوه رفتار مناسب والدین با این گونه کودکان را گوشزد کنیم تا از این طریق، بدخلقی این گونه کودکان تقلیل یابد و کودک و والدین احساس بهتری داشته باشند.

بسیاری از خانواده ها از کودک خشمگین خود گلایه دارند و بسیار تمایل دارند که علت این رفتارها را بدانند و راه های پیشگیری و اصلاح رفتار را در این زمینه به کار گیرند.

در واقع کودک با رفتار پرخاشگرانه خواستار به دست آوردن هدفی دیگر است و ابداً قصد حمله به دیگران یا اذیت کردن آنها را ندارد. البته ممکن است پرخاشگری جنبه انتقام گیری نیز داشته باشد؛ یعنی کودکی که مورد اذیت و آزار قرار گرفته و نتوانسته خشم خود را ابراز کند، اکنون با پرخاشگری به کاهش اضطراب خود می پردازد.

یکی از دلایل بسیار مهم پرخاشگری در کودکان ، یادگیری است؛ یعنی کودکانی که الگوهای رفتاری پرخاشگرانه داشته اند، همانند الگوهای خود رفتار می کنند. چنانچه کودک دارای پدر یا مادری با خلق وخویی عصبانی و پرخاشگر یا شاهد رفتارهای خشونت بار پدر و مادر خود با افراد دیگر باشد، مسلما او نیز پرخاشگر خواهد شد. بنابراین کودکان از طریق مشاهده، رفتارهای والدین را می آموزند و الگوبرداری می کنند . کودکان مضطرب نیز نمی توانند کودکان آرامی باشند و رفتارهایی پرخاشگرانه از خود بروز می دهند، البته آنها بلافاصله پشیمان می شوند و از والدین خود عذرخواهی می کنند. اگر از کودک مضطرب بپرسیم که چرا عصبانی هستی؛ خواهد گفت نمی دانم؛ یا خواهد گفت دست خودم نیست. همچنین گاهی کودکان در مدرسه قربانی خشونت می شوند و همین باعث می شود خود آنها نیز عامل خشونت شوند. برای درمان پرخاشگری در کودکان اولین گام این است که نوع پرخاشگری آنها و علت آن را شناسایی و پرخاشگری را به صورت موردی برطرف کنیم. در مورد کودک پرخاشگری که الگوپذیری ، عامل این گونه رفتار او بوده، باید روی الگوی کودک کار کرد و راه های دیگری جز پرخاشگری را به آن الگو آموخت.

در مواردی که علت پرخاشگری ، اضطراب است، باید از نگرانی درونی و اضطراب کودک مطلع شویم. به کودکان مضطرب باید فرصت صحبت کردن بدهیم تا نگرانی خود را ابراز کنند و تا حد امکان سعی کنیم در جهت رفع نگرانی هایی که آنها را آزرده است، قدم برداریم. ورزش کردن برای این کودکان بسیار مؤثر است و باعث تخلیه هیجان می شود.

اما در مورد رفع پرخاشگری و شیطنت با مصرف دارو حتما با پزشک متخصص باید ارتباط داشته باشیم تا کودک از نزدیک معاینه شود. هنگامی که کودک قربانی خشونت در مدرسه شده است، باید با مسئولان مدرسه صحبت کنیم و لازم است که آنها طبق قانون و مقررات خاص با کودکان خشونت گرا برخورد کنند و نیز کودکانی را که قربانی خشونت شده اند، مطابق رفتارهای خوبشان مورد تشویق و تایید قرار دهند.

چنانچه نوع پرخاشگری کودک ، خصمانه است، باید کودک را از آزار و اذیت دور کنیم تا مجبور نباشد برای تلافی و انتقام، افراد دیگر را اذیت کند و اگر پرخاشگری وسیله جلب نظر دیگران است، باید راه های دیگری را برای مطرح کردن کودک برگزینیم تا او ناچار نباشد از روش خشونت برای جلب توجه استفاده کند.