این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان مقطع متوسطه بخش رودخانه در سال تحصیلی 1392-1391 انجام گردید. روش تحقیق پژوهش توصیفی همبستگی بود. جامعه آماري تحقيق حاضر شامل كليه دانش آموزان مقطع متوسطه بخش رودخانه در سال تحصیلی 1392-1391 بود. نمونه پژوهش با استفاده از فرمول کوکران 120 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه گیری پژوهش حاضر چند طبقهای، مرحله ای و تصادفی ساده بود. در این پژوهش از سه پرسشنامه استاندارد پرسشنامه پرسشنامه های انگیزش پیشرفت هرمنس، پرسشنامه خودپنداره بک و استیر و مقیاس اضطراب امتحان ابوالقاسمی و همکاران (1390) استفاده شد. نتایج پس از تجزیه و تحلیل داده نشان داد که: بین انگیزش با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد. بین خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد. بین خودپنداره تحصیلی و انگیزش با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای خودپنداره تحصیلی و انگیزش مي توانند روي هم رفته تقریباً 14.3% از واريانس اضطراب امتحان را بطور همزمان تبيين نمايند.
کلیدواژه ها: انگیزش، خودپنداره تحصیلی و اضطراب امتحان
مقدمه
اختلالات اضطرابی از شایع ترین اختلالات روان پزشکی می باشند که مطالعات زیادی درباره آن ها انجام گرفته است. علاوه بر این، بررسیها حاکی از آنند که این ناهنجارها مشکلات زیادی را باعث می شوند و بخش اعظم از خدمات مراقبت های پزشکی را صرف خود می کنند و عوارض زیادی در کارکرد افراد به وجود می آورند. مطالعات جدید نیز نشان می دهد. مشکلات اضطرابی مزمن می تواند میزان مرگ و میر مرتبط با عوارض قلبی- عروقی را افزایش دهد. لذا پژوهشگران بالینی باید بتوانند اختلال اضطرابی را با سرعت و دقت تشخیص داده و درمان آن را شروع کنند (امیری و همکاران، 1385).
امتحانات و آزمون ها یک بخش انکارناپذیر از زندگی انسان ها شدهاند. نتایج امتحانات تأثیر بسزایی در جنبههای مختلف زندگی دارند. به دنبال ارتقاء سطح سواد از طریق سیستم آموزشی آنها به طور واضحی با فراوانی بیشتری از امتحانات روبه رو می شوند، که این انتظارات فشارهای بیشتری را از سوی والدین برای داشتن عملکرد بهتر در پی خواهد داشت. انتظار ممکن است به وسیله فرد درونی شده و تدریجاً اضطراب امتحان را افزایش دهد (امیری و همکاران، 1385).
به نظر می رسد پدیده امتحان از همان زمانی که آزمونها جهت ارزشیابی کارآمدی افراد مورد استفاده قرار گرفته است به وجود آمده است. اضطراب امتحان از مشکلات آموزشی شایع است که جمعیت دانش آموزی و دانشجویی با آن سرو کار دارند که یادگیری و پیشرفت تحصیلی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. بررسیها حاکی از آنند که در ایجاد اضطراب امتحان عوامل شخصیتی، خانوادگی و آموزشگاهی نقش عمده ای دارند (صاحبی و اصغری، 1381). پیشرفت تحصیلی، علاوه بر مسائل آموزشی و تربیتی به مؤلفه های روانی، شخصیتی و اجتماعی نیز مربوط می شود. نتایج پژوهشها نشان می دهند که انگیزش تحصیلی، یادگیری آموزشگاهی دانشآموزان و کلیه فعالیتهای انسان را میانجیگری می نمایند (آقایی، جلالی و نظری، 1390).
ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﮕﻴﺰﺵ، ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺸﺮﻱ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ پژوهشگران ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺭﻭﺍنشناﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ، ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻭ ﺭﻭﺍنشناﺧﺘﻲ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ. ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ، ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺭﻭﺍنشناﺧﺘﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺛﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎلیتهای ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ هدفهای ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻩ ﺑﺎ ﺣﺼﻮﻝ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ- ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﺷﺨﺺ ﺭﻭﻱ ﻓﻌﺎلیتهای ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻭﻱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺎ هدفهای ﻭﻳﮋﻩ، ﻧﮕﺮشها ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ، ﺭﻭشهاﻱ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ آنها ﻭ ﺗﻼﺵ ﻭ ﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺖ (ﺷﻬﻨﻲﻳﻴﻼﻕ، ﺑﻨﺎﺑﻲ ﻣﺒﺎﺭﻛﻲ و ﺷﻜﺮﻛﻦ، 1384).
همچنین به نظر می رسد که یکی دیگر از عواملی که یادگیری و اضطراب دانشآموزان را تحت تأثیر قرار میدهد، خودپندارگی باشد. دانشآموزان برای یادگیری خودگردان باید دارای یک خودپنداره نسبتاً ثابت و روشن هم به شکل کلی و هم در یک بعد ویژه مانند خودپنداره تحصیلی باشند و نیز باور داشته باشند که تواناییهای لازم برای کنترل عوامل بافتی و فرایندهای شناختی و انگیزشی خود را دارند (درمیتزاکی، آنجلیکو و موریس، 2009).
با توجه به اهمیت نقش اضطراب امتحان در پیشرفت تحصیلی و یادگیری دانش آموزان و اینکه عوامل زیادی در اضطراب امتحان نقش دارند، در این پژوهش به بررسی رابطه انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان دانش آموزان پرداخته می شود.
1-2- بیان مسأله
انگیزش و هیجان از جمله سازه هاي مهم در تمامی عرصه هاي زندگی هستند که تا اندازه زیادي مستقیماً ریشه در شخصیت دارند و تا حدودي نیز متأثر از محیط میباشند. چنانچه انگیزش و هیجانات جنبه منفی و مخرب داشته باشند، آسیب روانشناختی و افکار و پیامدهاي نامطلوبی به همراه خواهند داشت و بر عملکرد افراد اثري سوء میگذارند. از جمله موقعیتهایی که منجر به بروز هیجانات منفی میشود، موقعیت امتحان میباشد. هنگامی که عملکرد ما مورد ارزیابی قرار می گیرد احتمال بروز واکنش هیجانی از جانب ما وجود دارد. در هر مرحله از ارزیابی اگر احساس کنیم که آمادگی لازم را نداریم، یا شک در توانایی خود داشته باشیم و یا حتی تصور کنیم که نمیتوانیم بهترین عملکرد را ارائه دهیم در آن زمان احساس ناراحتی، فشار عصبی و یا افسردگی خواهیم کرد و برعکس اطمینان به آمادگی و یا توانایی عملکرد خوب، همراه با هیجانات مثبتی چون اعتماد به نفس، غرور و انبساط خاطر است (ارفع بلوچی و غفاری، 1391).
از جمله هیجانهاي منفی که نقش اصلی در زندگی هر کسی بازي میکند، اضطراب میباشد. یکی از انواع اضطرابها، اضطراب امتحان یا ادراك هر ارزشیابی تحصیلی است که یکی از مهمترین جنبههاي انگیزش منفی میباشد و اثرات نامطلوبی بر عملکرد کلاسی فراگیران دارد. دوسک، اضطراب امتحان را به عنوان احساس نامطلوب یا حالت هیجانی میداند که افراد در آزمونهاي رسمی یا سایر موقعیت هاي ارزشیابی تجربه میکنند. در حوزه آسیب شناسی اضطراب امتحان، عوامل بسیار زیادي چون عدم آمادگی کافی، تجربیات منفی قبلی، افکار منفی و عوامل خانوادگی، آموزشگاهی، شخصیتی به چشم میخورند. نظریه پردازان مختلف بر این باورند که اضطراب امتحانی برخی از دانش آموزان در طی سالهاي دوران ابتدایی و پیش دبستانی یعنی زمانی که والدین تقاضاهاي غیر واقع بینانه یا انتظارات سطح بالایی براي عملکرد کودکانشان در نظر میگیرند، به وجود میآید. بر این اساس برخورد منفی والدین با شکست کودکانشان که مغایر با انتظاراتشان است، باعث میشود که کودکان همواره از موقعیتهاي ارزشیابی به خاطر ترس از عکس العمل نامناسب والدینشان در مقابل عملکردشان، مضطرب شوند (جمعه پور، 1387).
در بین ویژگیهاي شخصیتی اثرگذار بر اضطراب امتحان میتوان از خودپنداره تحصیلی یاد کرد. خودپنداره یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی است. خودپنداره تحصیلی فرایند شکل گیري ارزشیابی از خودپنداره متأثر از تجارب آموزشی دانش آموزان و تفسیر محیط آموزشی است (ناجی و همکاران، 2010 ) و بیانگر دانش و ادراکات فردي درباره نقاط قوت و ضعف خودمان در یک حوزه تحصیلی معین و عقاید فردي درباره توانایی هایمان در انجام موفقیت آمیز تکالیف تحصیلی در سطوح طراحی شده است و یکی از بهترین پیشبینیکنندهها و میانجی ها براي متغیرهاي انگیزشی اثر بخش و غیر اثر بخش (اضطراب) است و از جمله عوامل بسیار مهم و اثر گذار در فرایند یادگیري میباشد. خود پنداره تحصیلی به شدت بر اطلاعات اجتماعی نسبی متکی است و انعکاسی از ارزیابیهاي سایرین میباشد و ماهیتی هنجاري دارد. به عبارتی خودپنداره تحصیلی هر فرد در نتیجه قیاس خود با سایرین حاصل میشود (فرلا و همکاران، 2009).
افرادي که در انجام کارها خود را اثربخشتر، مطمئن تر و توانمندتر میدانند در مقایسه با سایرین از خودپنداره تحصیلی بالایی برخوردار خواهند بود و بالطبع چنین خودپنداره اي منجر به رشد و پیشرفت تحصیلی آتی فرد و عدم بروز هیجانات منفی در وي میشود. بر این اساس افرادي که در آغاز تحصیل تفکر و برداشت مثبتی از خود و توانمنديهاي خود دارند چنین تفکر مثبتی منجر به پیشرفت تحصیلی آنها میشود و همچنین پیشرفت تحصیلی آنان بازخورد مثبتی به خودپنداره شان و صحت برداشتشان از خود و توانمنديهایشان میباشد (ارفع بلوچی و غفاری، 1391).
حال در این پژوهش محقق درصدد این است که بداند آیا رابطه ای میان انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان مقطع متوسطه بخش رودخانه وجود دارد و سهم هر کدام از این مولفهها در اضطراب امتحان دانش آموزان چه اندازه می باشد؟
Dermitzaki, Angeliki & Marios
Duosk
Nagy
Ferla