چکیده

    گردشگری گل و گیاه یکی از شاخه های خاص گردشگری محسوب می شود و روز به روز تعداد این نوع از گردشگران در دنیای مدرنیته رو به افزایش می رود. گردشگری گل و گیاه را می توان، بازدید از مقصدهایی دانست که انگیزه اولیه سفر به آن مقصدها علاقه به دیدار از توانمندی های گل و گیاه، یک کشور یا منطقه است و می تواند شامل، مشاهده گل ها و گیاهان یک منطقه، شرکت در نمایشگاه های گل و گیاه، شرکت در دوره‎های آموزشی کشاورزی، خرید و فروش در بازار های گل و گیاه و همچنین حضور در دهکده های گل و گیاه باشد. ایران و بخصوص استان گیلان و منطقه شرق آن، دارای توانمندی های گل و گیاه بالایی می باشد که این پتانسیل غنی می تواند یک فرصت بالا بر جذب گردشگران عام و خاص باشد.

این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و بکارگیری ابزار های گردآوری اطلاعات نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و همچنین بانک های اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری و ارائه آن بصورت جدول، نمودار و شکل به معرفی مفهوم گردشگری گل و گیاه در ایران پرداخته و پتانسیل‎های این شاخه از گردشگری را در استان گیلان و منطقه شرقی آن معرفی کرده و نمونه های قابل عرضه این استان را ارائه می نماید. در پایان به این نتیجه می رسیم که این نوع از گردشگری در منطقه شرق استان گیلان دارای توانمندی بالایی بوده و در صورت اجرای یک برنامه زمان بندی شده مشخص و با رویکرد گردشگری  می تواند در پیشرفت مناطق شهری و روستایی و توانمند سازی ساکنین  این استان موثر باشد.

واژه های کلیدی: گردشگری، گردشگری گل و گیاه، استان گیلان، شرق گیلان

فهرست مطالب

عنوان                                                                        صفحه

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱- بیان مساله و ضرورت تحقیق. 5

۱--ضرورت و اهمیت تحقیق. 6

۱-۳-اهداف تحقیق. 6

۱-۴سوال های تحقیق. 6

۱-۵-فرضیه های تحقیق. 6

۱-٦-روش تحقیق و مراحل آن. 7

۱-۷-جامعه آماری، حجم نمونه و متغیرهای تحقیق. 7

۱-۸-پیشینه تحقیق. 8

۱-۹-محدوده مورد مطالعه. 8

۱-۱٠-موانع و محدودیت ها. 8

۱-۱۱-مفاهیم و واژه ها. 9

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

۲-۱-گردشگری. 12

۲-۱-۱-مفاهیم پایه گردشگری. 13

۲-۱-۲-واژه شناسی. 13

۲-۱-۳-بار مفهومی و معنای نهفته در کلمه گردشگری. 14

۲-۱-۴-گونه شناسی گردشگری. 15

۲-۱-۵-گونه های گردشگری. 16

۲-۲-رویکرد های مطالعه گردشگری. 19

۲-۳-چرا گردشگری موضوع علم جغرافیاست؟. 20

۲-۴-جاذبه های گردشگری. 23

۲-۴-۱-مدیریت جاذبه ها. 25

۲-۴-۲-نظام سلسله مراتبی جاذبه ها. 25

۲-۴-۳-شناخت جاذبه های گردشگری.......................... 25

۲-۴-۴-گونه شناسی جاذبه های گردشگری. 26

۲-۵-گردشگری فرهنگی. 31

۲-۵-۱-گردشگری فرهنگی و پایداری. 32

۲-۵-۲-ظرفیت تحمل. 33

۲-٦-تعریف مفهوم جغرافیای گیاهی. 35

۲-۷-جغرافیای گیاهی ایران. 36

۲-۸-تعریف مفهوم جغرافیای توریستی. 40

۲-۹-گیاهان زینتی. 41

۲-۱٠-ساختمان گل. 42

۲-۱۲-اهمیت اقتصادی گلکاری. 44

۲-۱۳- رالیسم. 47

۲--ایدآلیسم:  اید آلیسم idealism  اصالت تصور و آرمانگرایی. 49

فصل سوم: موقعیت جغرافیایی شرق استان گیلان

۳-۱-موقعیت جغرافیایی استان گیلان. 51

۳-۲-تقسیمات سیاسی. 53

۳-۳- موقعیت جغرافیایی جلگه شرق گیلان. 54

۳--۱-آب و هوای عمومی در گیلان. 55

۳-۳-۲-وضعیت عمومی اقلیم شرق گیلان....................... 56

۳-۳-۳-سیمای طبیعی منطقه شرق گیلان. 57

۳-۳-۴-توپوگرافی منطقه شرق گیلان. 57

۳-۴-جغرافیای جمعیت و شهرنشینی گیلان. 60

۳-۴-۱-ویژگی های اجتماعی_جمعیتی شرق گیلان. 61

۳-۵-جغرافیای اقتصادی. 63

۳-۵-۱-جغرافیای اقتصادی گیلان. 63

۳-۵-۲- ویژگی های اقتصادی شرق گیلان. 63

فصل چهارم: یافته های تحقیق

۴-۱-گیاهان و رستنی ها در ایران. 68

۴-۲-جایگاه ایران از نظر جغرافیای گیاهی. 68

۴-۳-کشورهای مهم تولید کننده و مصرف کننده گل و گیاه. 69

۴-۴-گل ملی در ایران. 69

۴-۴-۱-نیلوفر آبی. 72

۴-۴-۲-سرو ناز. 73

۴-۴-۳-گل محمدی. 74

۴-۴-۴-لاله. 75

۴-۴-۵-سایر نمونه های مهم. 75

-۵-گیاهان و رستنی ها در گیلان. 79

۴-۵-۱-قارچ. 79

۴-۵-۲-سبزی ها. 80

۴-۵-۳-بادام زمینی. 84

۴-۵-۴-برنج. 85

۴-۵-۵-بهارنارنج. 88

۴-۵-٦-کیوی. 90

۴-٦-عرقیات گیاهی. 91

۴-۷-چای در ایران. 92

۴-۸-دمنوش ها. 97

۴-۹-طب گیاهی. 104

۴-۱٠-وضعیت موجود و اینده گیاه درمانی در جهان. 107

۴-۱۱-موانع و محدودیت های استفاده از گیاه درمانی سنتی. 110

۴-۱۲-علل نگرش و گرایش دوباره جهان به گیاهان دارویی و گیاهان درمانی. 111

۴-۱۳- تاثیر شرایط اکولوژیک بر مواد و خواص گیاهان دارویی. 113

۴-۱۴-تحلیل پرسشنامه. 114

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و پیشنهادها

۵-۱-ارزیابی فرضیه ها. 147

۵-۱-۱-فرضیه اول. 147

۵-۱-۲ فرضیه دوم: توسعه گردشگری گل و گیاه سبب افزایش فرصت های شغلی برای مردم منطقه شرق گیلان می شود.. 149

۵-۲-نتیجه گیری. 151

۵-۳-راهکارها و پیشنهاد ها. 153

منابع و مأخذ. 155

فهرست جدول ها

عنوان                                           صفحه

2-1-رویکردهای جغرافیا و ارتباط آن با مطالعه گردشگری و تفریح  21

3-1-تحولات جمعیتی استان گیلان در محدوده یکسان 1385 و مقایسه آن با کل کشور......................................... 61

3-2-جمعیت شهرهای شرق گیلان در سرشماری 1385  ..... 62

3-3-تعداد شاغلان در بخش های مختلف اقتصادی به تفکیک شهرستان سال 1385 ................................................ 64          

 4-1-گیاهان آپارتمانی استان گیلان در سال 1390.... 81

4-2-آمار گل و گیاهان فصلی و نشایی زینتی استان گیلان در سال 1390................................................ 82

4-3-آمار درختان و درختچه های زینتی فضای باز استان گیلان در سال 1390................................................ 83

4-4-ترتیب پاسخ گویان بر اساس جنسیت............. 115

4-2-توزیع فراوانی شرکت کنندگان بر اساس سن ..... 116

4-3-توزیع فراوانی شرکت کنندگان بر اساس تحصیلات.. 117

4-4-بررسی گزاره گل و گیاه می تواند به عنوان جاذبه اصلی موجب جذب گردشگر شود..................................... 118

4-5- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند به عنوان جاذبه دوم موجب جذب گردشگر شود..................................... 119 

4-6- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند عاملی بر برگزاری رویدادهای گردشگری باشد................................... 120

4-7- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب افزایش فرصت های شغلی در منطقه شود...................................... 121

4-8- بررسی گزاره سرمایه گزاری بخش خصوصی در توسعه گردشگری گل و گیاه یک روش مهم برای شکل گیری این گونه از گردشگری در شرق گیلان می باشد............................................... 123

4-9-بررسی گزاره بازارهای مرکزی و مجتمع های گل و گیاه می تواند عاملی بر توسعه گردشگری گل و گیاه در شرق گیلان باشد 124

4-14-10-بررسی گزاره عدم شناخت کافی مردم منطقه و مسولین از این شاخه از گردشگری

یک عامل محدود کننده در توسعه گردشگری گل و گیاه شرق گیلان به حساب می آید......................................... 126

4-11-بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب کاهش مهاجرت روستاییان از روستاهای خود می شود                                                                                        

4-12- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند عامل رشد اقتصادی منطقه شرق گیلان باشد...................................... 127

4-13- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب افزایش محصولات کشاورزی منطقه شرق گیلان باشد130                                                                  

4-14-بررسی گزاره منطقه شرق گیلان باتوجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود دارای پتانسیل بالایی برای شکل گیری و توسعه گردشگری گل و گیاه باشد........................................... 131

4-15- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند در افزایش میزان اعتماد بنفس و غرور فرهنگی و اقتصادی جامعه بومی و محلی تاثیر مثبت داشته باشد............................................... 132

4-16-بررسی گزاره بانوان منطقه شرق گیلان در توسعه گردشگری گل و گیاه نقش مهمی را دارا می‎باشند....................... 134

4-17-بررسی گزاره تورهای گردشگری می تواند یکی از زمینه های توسعه گردشگری گل و گیاه باشد......................... 135

4-18-بررسی گزاره کتاب های آموزش گلکاری می تواند نقشی مهم در معرفی گونه های گیاهی منطقه شرق گیلان داشته باشد....... 136

4-19-اکوموزه های گل و گیاه می تواند یک جاذبه مهم در گردشگری گل و گیاه معرفی شود................................. 138

4-20-بررسی گزاره کدام رویداد می تواند بیشترین اثر را در جذب گردشگر گل و گیاه بگذارد............................... 139

4-21-بررسی گزاره کدام نوع از تورهای گردشگری می تواند بیشترین تاثیر را بر توسعه گردشگری گل و گیاه داشته باشد....... 140

4-22-بررسی گزاره  کدام فصل سال می تواند مناسب ترین زمان برای سفر گردشگران به قصد بازدید از گل و گیاه منطقه شرق گیلان باشد  141

4-23-بررسی گزاره کدام ارگان دولتی می تواند بیشترین سهم را در توسعه گردشگری گل و

گیاه استان گیلان داشته باشد..................... 143

4-24-بررسی گزاره تا چه حد با گردشگری گل و گیاه آشنایی دارید  144

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                       صفحه

4-1-نمودار دایره ای توزيع فراواني شركت كنندگان براساس جنسيت  115

4-2-نمودار ستونی توزیع فراوانی گروه های سنی شرکت کنندگان در پرسشنامه ...................................... 116

4-3-نمودار دايره اي توزيع فراواني شركت كنندگان براساس میزان تحصیلات............................................... 117

4-4-نمودار ستونی توزیع فراوانی بررسی گزاره گل وگیاه به عنوان جاذبه نخست........................................... 118

4-5-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه  می تواند به عنوان جاذبه دوم موجب جذب گردشگر شود.................. 119

4-6-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند عاملی بر برگزاری رویداد های گردشگری باشد................ 121

4-7-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه سبب افزایش فرصت های شغلی در منطقه

می شود......................................... 122

4-8-نمودار ستونی بررسی گزاره سرمایه گذاری بخش خصوصی در توسعه گردشگری گل و گیاه یک

روش مهم برای شکل گیری این گونه از گردشگری در شرق گیلان می باشد 123

4-9-نمودار ستونی بررسی گزاره بازارهای مرکزی و مجتمع های گل و گیاه می تواند عاملی بر توسعه گردشگری گل و گیاه در شرق گیلان باشد   125

4-10-نمودار ستونی بررسی گزاره عدم شناخت کافی مردم منطقه و مسئولین از این شاخه از  گردشگری یک عامل محدود کننده در توسعه ی گردشگری گل و گیاه شرق گیلان به حساب می آید................. 126

4-11-نمودار ستونی بررسی گردشگری گل و گیاه سبب کاهش مهاجرت روستاییان از روستای خود می‎شود............................ 128

4-12-نمودار ستونی  بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند عامل رشد اقتصادی منطقه شرق

 گیلان باشد..................................... 129

4-13-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه سبب افزایش محصولات کشاورزی منطقه شرق

 گیلان می شود................................... 130

4-14-نمودار ستونی  بررسی گزاره منطقه شرق گیلان با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود، دارای پتانسیل بالایی برای شکل گیری  و توسعه گردشگری گل و گیاه می باشد...................... 131

4-15-نمودار ستونی  بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند در افزایش میزان اعتماد بنفس و غرور   

 فرهنگی و اقتصادی جامعه بومی و محلی تاثیر مثبت داشته باشد    133

4-16-نمودار ستونی  بررسی گزاره بانوان منطقه شرق گیلان در توسعه گردشگری گل و گیاه نقش مهمی

 را دارا می باشند.............................. 134

4-17-نمودار ستونی بررسی گزاره تور های گردشگری می تواند یکی از زمینه های توسعه گردشگری گل

 و گیاه باشد................................... 136

4-18-نمودار ستونی بررسی گزاره کتاب های آموزش گل کاری می تواند نقشی مهم در معرفی گونه های گیاهی منطقه شرق گیلان داشته باشد    137

4-19-نمودار ستونی بررسی گزاره اکو موزه های گل و گیاه می تواند یک جاذبه مهم درگردشگری

گل و گیاه معرفی شود............................ 138

4-20-نمودار دایره ای کدام رویداد می تواند بیشترین اثر را در جذب گردشگر گل و گیاه بگذارد........................ 139

4-21-نمودار ستونی  کدام نوع از تورهای گردشگری می تواند بیشترین تاثیر را بر توسعه گردشگری گل و گیاه داشته باشد. 140

4-22-نمودار دایره ای ۲۲-کدام فصل سال می تواند مناسب ترین زمان برای سفر گردشگران به قصد بازدید از گل و گیاه منطقه شرق گیلان باشد  142

4-23-نمودار ستونی کدام ارگان دولتی می تواند بیشترین سهم را در توسعه گردشگری گل و گیاه استان گیلان داشته باشد.. 143

4-24-نمودار ستونی تا چه حد با گردشگری گل و گیاه آشنایی دارید؟ 144

فهرست شکلها

عنوان                                                                                                        صفحه

2-1-رویکرد بین رشته ای در مطالعات جهانگردی...... 20

2-2-دسته بندی جاذبه های گردشگری................. 30

2-3- مراحل تاثیر گذار در ظرفیت تحمل مقاصد....... 35

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                        صفحه

2-1- نقشه نواحی رویشی ایران..................... 39

3-1- نقشه جغرافیایی استان گیلان به تفکیک شهرستان بخش و دهستان 52

3-2-نقشه شرق گیلان در تقسیمات سیاسی کشور......... 53

3-3-نقشه تقسیمات سیاسی شرق گیلان................. 54

3-4-نقشه استان گیلان به تفکیک مناطق گیلان غربی-گیلان شرقی- گیلان مرکزی................................................ 55

3-5-نقشه توپوگرافی شرق گیلان .................... 59

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                        صفحه

4-1-نیلوفر آبی.................................. 73

4-2-سروناز...................................... 74

4-3-گل محمدی.................................... 74

4-4-لاله......................................... 75

4-5-سوسن چلچراغ................................. 76

4-6-لاله واژگون.................................. 77

4-7-سرو......................................... 79

4-8-قارچ........................................ 80

4-9-بادام زمینی................................. 85

4-10-برنج....................................... 87

4-11-بهار نارنج................................. 90

4-12-کیوی....................................... 91

4-13-چای........................................ 97

6-1-جشنواره های گل و گیاه و جذب گردشگران....... 161

6-2-باغ لاله گچسر نمونه ای از مکان های جذب گردشگران گل و گیاه 162

6-3-باغات چای و جذب گردشگران گل و گیاه......... 163

6-4- گل و گیاه گاو زبان و جذب گردشگران گل و گیاه 163