چکیده

به منظور شناسایی الگوهای سینوپتیکی منجر به بارش­ رگباری، در ابتدا بارش­های روزانه برابر با 20 میلی­متر و بیش از آن در طی دوره آماری1991 تا 2010 به عنوان مبنای بررسی رگبارش برای ایستگاه­های سینوپتیک آستارا، انزلی، رشت و رامسر با شرط همزمانی و فراگیری بارش تعیین و سپس اقدام به شناسایی الگوی منجر به آن گردید. در طی دوره مورد مطالعه 120 مورد بارش با شرط فوق شناسایی گردید. در این تحقیق از نگرش محیطی به گردشی استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که هفت سامانه­ی پرفشار اروپایی، پرفشار اسکاندیناوی، پرفشار سیبری، پرفشار شمالگان، کم­فشار مدیترانه، کم­فشار شمالگان و بارش­های سیکلونی در بارشهای رگباری جنوب ­غربی دریای خزر دخیل هستند. بنابراین شرایط سینوپتیکی لازم برای ایجاد بارش­های سیل­زا دراستان گیلان از فرارفت هوای سرد بر روی دریای خزر و دریافت رطوبت بوسیله سامانه پرفشار اسکاندیناوی، ریزش هوای سرد از منطقه شمال روسیه در تراز فوقانی جو(شمالگان) بروی دریای خزر، نفوذ سامانه پرفشار اروپایی از شمال­ غرب و شمال دریای خزر­، ریزش هوای سرد جنب قطبی و نفوذ زبانه­های سامانه کم­فشار مدیترانه از جنوب و جنوب­ غرب ایجاد می‎گردد. بررسی نقشه­های سینوپتیک سطح زمین و 500 هکتوپاسکال الگوها نشان داد که عمده بارش­های فراگیر بیش از20 میلی­متر زمانی ایجاد می­شوند که سامانه واچرخندی و چرخندی در شمال دریای خزر مستقر شده بصورت همرفت وزشی رطوبت را از دریای خزر دریافت و به سمت سواحل جنوب غربی آن حمل می­کنند و باعث رگبارش می­شوند. همچنین پرفشارهای مهاجر (شامل پرفشار اروپایی و پرفشار اسکاندیناوی) و پرفشار سیبری  با  بیشترین فراوانی رگبارها را ایجاد می­کنند.

واژگان کلیدی: همدید، بارش، رگباری، تحلیل، استان گیلان

فهرست مطالب

عنوان                                                              صفحه

چکیده 1

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه 3

1-1. بیان مسئله تحقيق 8

1-2 .اهداف 8

1-3 . هدف کاربردی 8

1-4. جنبه نوآوری تحقیق 9

1-6. فرضیه تحقیق 9

1-7. نوع روش تحقیق 9

1-8. ابزار گردآوری اطلاعات: (میدانی –کتابخانه ای-وغیره) 9

1-9. ابزارگرد آوری اطلاعات 10

1-10 .روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 10

1-11 .اهمیت موضوع تحقیق 10

1-12. انگیزه تحقیق 11

1-13. روش تحقیق و مراحل آن 11

فصل دوم: کلیات تحقیق

2-1 .تقسیمات اقلیمی گیلان 14

2-1. فرآیند بارش 15

2-3.  باران 16

2-4 .تگرگ 17

2-5 .عوامل موثردر ایجاد بارش 17

2-6 .روش کار دراقلیم شناسی سینوپتیک 20

2-7 . نقشه های سینوپتیکی 21

2-8. سیستم های سینوپتیک 22

2-9. بادهای غربی 28

2-10 . بادهای سینوپتیک 28

2-11. روش های شناسایی وتحلیل توده های هوا 31

2-12. روش های شناسایی وتحلیل جبهه ها 34

2-13. توده هواهای موثر دراستان گیلان 37

2-14. سامانه های پرفشار زمستانه 38

2-14-1 .مرکز پرفشارسیبری یا توده هوای قطبی قاره ای 38

2-14-2 .توده هوای کلاهک قطبی 38

2-14-3. توده هوای آزورس 39

2-14-4 .توده  هوای آرکتیکی قاره ای 39

2-14-5 .توده هوای کانادایی 39

2-15. سامانه های کم فشار زمستانه 39

2-15-1. ب :سامانه کم فشارسودانی 40

2-15-2 ج :سامانه های کم فشار دریای سیاه 40

2-16. سامانه توده هواهای بهاره و تابستانه 40

2-16-1. توده هوای قطبی دریایی 40

2-16-2 .توده هوای حاره ای دریایی 41

2-16-3 .توده هوای حاره ای قاره ای 41

2-16-4 . توده هوای قطبی قاره ای 41

2-17 .توزیع بارش 43

2-18 .تعریف مناطق پرباران 43

2-19. بارندگی در استان گیلان 43

2-20. پيشينه تحقيق 48

فصل سوم: داده ها و روش کار

3-1 .مواد و روش 48

3-2 .محدوده مورد مطالعه ( موقعيت جغرافيايي منطقه ) 59

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

4-1. پرفشاراروپایی 64

4-2. الگوی پرفشار سیبری 68

4-3 .پرفشار اسکاندیناوی 72

4-4 . پر فشار شمالگان 76

4-5. کم فشارشمالگان 79

4-6. کم فشار مدیترانه 83

4-7. بارش سیکلونی 86

4-8 .بارش ایستگاه سینوپتیک رشت 99

4-9. بارش ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی. 100

4-10. بارش ایستگاه سینوپتیک آستارا 101

4-11 .بارش ایستگاه سینوپتیک رامسر 102

4-12. بارش ماهانه 104

4-13 .بارش سالانه 105

4-14. بارش فصلی 106

4-15. جمع بندی تحلیل های سینوپتیک 113

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. بحث ونتیجه گیری 122

5-2 .تقسیرفرضیات وسوال تحقیق 124

منابع و مأخذ 126

فهرست جداول

عنوان                                                              صفحه

جدول .3-1.آمارروزانه بارش‎های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 51

جدول .3-2.آمار روزانه بارش‎های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 52

جدول .3-3.آمار روزانه بارش های رگباری فراگیربیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 53

جدول .3-4.آمار روزانه بارش های رگباری فراگیربیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 54

جدول .3-5.آمار روزانه بارش های رگباری فراگیربیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 55

جدول .3-6.آمارروزانه بارش های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 56

جدول .3-7.آمارروزانه بارش های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 57

جدول .3-8.آمار روزانه بارش‎های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 58

جدول .3-9.آمارروزانه بارش های رگباری فراگیر بیش از20میلیمترطی دوره آماری(2010-1991) 59

جدول .3-10. مختصات جغرافیایی ایستگاه های مورد مطالعه 62

جدول .4-1. میزان حداکثر بارش های رگباری فراگیر بیش از بیست میلی متر ایستگاه ها درفصل پاییز طی دوره آماری(1991-2010) 89

جدول .4-2. میزان حداکثر بارش های رگباری فراگیربیش از بیست میلی متر ایستگاه ها در فصل زمستان طی دوره آماری(1991- 2010) 90

جدول .4-3. میزان حداکثربارش های رگباری فراگیربیش از بیست میلی متر ایستگاه ها درفصل بهار طی دوره آماری (1991- 2010) 90

جدول .4-4. میزان حداکثر بارش های رگباری فراگیر بیش از بیست میلی متر ایستگاه ها درفصل تابستان طی دوره آماری(1991- 2010) 91

جدول .4-5. مجموع بارندگی ماهیانه درایستگاه رشت طی سالهای (1991- 2010) 99

جدول .4-6. مجموع بارندگی ماهیانه در ایستگاه انزلی طی سالهای (1991- 2010) 100

جدول .4-7. مجموع بارندگی ماهیانه درایستگاه آستارا طی سالهای (1991- 2010) 101

جدول .4-8. مجموع بارندگی ماهیانه درایستگاه رامسر طی سالهای (1991- 2010) 102

جدول .4-9. بارش ماهانه وسالانه ایستگاه های منتخب محدوده مورد مطالعه (1991- 2010) 103

جدول .4-10. توزیع بارش فصلی بصورت درصدی طی دوره آماری(1991- 2010) 106

جدول .4-11. الگوی بارش های رگباری بیش از20mm سواحل جنوب غربی دریای خزر طی دوره 109

جدول .4-12. فراوانی سالانه منشاء الگوی بارش های رگباری بیش از 20mm سواحل جنوبی دریای خزرطی دوره آماری (1991 - 2010  ) 110

جدول .4-13. فراوانی ماهانه  منشاء الگوی بارش های رگباری دوره آماری(1991- 2010  ) 111

فهرست نمودارها

عنوان                                                              صفحه

نمودار .2-1. انواع بارش ها با توجه به منشاءو عوامل ایجاد کننده 18

نمودار .2-2. نمودارفراوانی توده هواهای فصلی فعال استان گیلان 41

 نمودار .4-1. شدت بارش ماه مهرطی دوره مورد مطالعه 92

 نمودار .4-2. شدت بارش ماه آبان طی دوره موردمطالعه 92

 نمودار .4-3. شدت بارش ماه آذرطی دوره مورد مطالعه 93

 نمودار .4-4. بارش ماه دی طی دوره موردمطالعه 93

 نمودار .4-5. شدت بارش ماه بهمن طی دوره موردمطالعه 94

 نمودار .4-6. شدت بارش ماه اسفندطی دوره موردمطالعه 94

 نمودار .4-7. شدت بارش ماه فروردین طی دوره مطالعه 95

 نمودار .4-8. شدت بارش ماه خردادطی دوره مورد مطالعه 95

 نمودار .4-9. شدت بارش ماه تیر طی دوره موردمطالعه 96

 نمودار .4-10. شدت بارش ماه مردادطی دوره موردمطالعه 96

 نمودار .4-11. شدت بارش ماه شهریورطی دوره موردمطالعه 97

 نمودار .4-12. حداکثربارش پاییزه مربوطه به جدول شماره(5-4) 97

 نمودار .4-13. حداکثر بارش زمستانه مربوط به جدول شماره(6-4)طی موردمطالعه 98

 نمودار .4-14. میزان شدت بارش بهاره مربوط به جدول شماره(7-4)طی دوره مطالعه 98

 نمودار.4-15. میزان شدت بارش تابستانه مربوط به جدول شماره(8-4)طی دوره مطالعه 99

 نمودار.4-16. مجموع بارندگی ماهانه درایستگاه رشت طی سالهای(1991-2010) 100

 نمودار .4-17. مجموع بارندگی ماهانه درایستگاه انزلی طی سالهای(1991-2010) 101

 نمودار .4-18. مجموع بارندگی ماهانه درایستگاه آستاراطی سالهای (1991-2010) 102

 نمودار .4-19. مجموع بارش ماهانه ایستگاه رامسر طی سالهای (1991-2010) 103

 نمودار.4-20. مقادیربارندگی ماهانه ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-2010) 104

 نمودار .4-21. مقادیربارندگی سالانه ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-2010) 105

 نمودار .4-22. توزیع درصد بارش فصلی ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-2010) 107

 نمودار .4-23. توزیع درصد بارش فصلی ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-2010) 107

 نمودار .4-24. توزیع درصدبارش فصلی ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-2010) 108

 نمودار .4-25. توزیع درصد بارش فصلی ایستگاه های منتخب طی دوره آماری(1991-201) 108

 نمودار.4-26. فراوانی‎سالانه منشاءالگوی بارش‎های رگباری بیش از20mm دردوره آماری(1991-2010) 112

 نمودار .4-27. فراوانی ماهانه منشاء الگوی بارش های رگباری دوره آماری(1991- 2010) 112

 نمودار .4-28. مجموع فراوانی توزیع الگوها درطی دوره آماری(1991-2010) 114

 نمودار .4-29. توزیع فراوانی الگو درماه ژانویه طی دوره مطالعه 115

 نمودار .4-30. توزیع فراوانی الگوهادرماه فوریه طی دوره مطالعه 115

 نمودار .4-31. توزیع فراوانی الگوها درماه مارس طی دوره مطالعه 116

 نمودار.4-32. توزیع فراوانی الگوهادرماه آوریل طی دوره مطالعه 116

 نمودار .4-33. توزیع فراوانی الگوها درماه ژوئن طی دوره مطالعه 117

 نمودار .4-34. توزیع فراوانی الگوهادرماه جولای طی دوره مطالعه 117

 نمودار .4-35. توزیع فراوانی الگوهادرماه آگوست طی دوره مطالعه 118

 نمودار .4-36. توزیع فراوانی الگوها درماه سپتامبرطی موردمطالعه 118

 نمودار .4-37. توزیع فراوانی الگوها درماه اکتبرطی دوره آماری 119

 نمودار .4-38. توزیع فراوانی الگوهاماه نوامبرطی دوره مطالعه 119

 نمودار .4-39. توزیع فراوانی الگوها درماه دسامبرطی دوره آماری 120

فهرست اشکال

عنوان                                                              صفحه

شکل .2-1. حرکات پسگرد و پیشگرد در سامانه های فشار سطوح فوقانی 30

شکل.2-2. وضعیت گردش هوا در سامانه های فشارسطح زمین 31

شکل.2-3. توده هواهای وارد به کشور طی سال 42

شکل .3-1. نقشه ترکیبی از سطح زمین  (Slp) وتراز 500 هکتوپاسکا ل(Hgt) 60

شکل  .4-1. آرایش الگوی سطح زمین Slp  19سپتامبر2009 65

شکل .4-2.  نقشه آرایش الگوی سطح بالا Hgt 19سپتامبر2009 65

شکل .4-3. آرایش الگوی سطح زمین Slp 20سپتامبر2009 66

شکل.4-4. آرایش الگوی سطح بالاHgt 20سپتامبر2009 66

شکل .4-5. آرایش الگوی سطح زمین Slp  21 سپتامبر2009 66

شکل .4-6. آرایش الگوی سطح بالاHgt  21 سپتامبر2009 66

شکل .4-7. آرایش الگوی سطح زمین Slp    22سپتامبر2009 67

شکل .4-8.  آرایش الگوی سطح بالاHgt  22 سپتامبر2009 67

شکل .4-9. آرایش الگوی سطح زمین Slp  23 سپتامبر2009 67

شکل.4-10. آرایش الگوی سطح بالا Hgt  23 سپتامبر2009 67

شکل .4-11. آرایش الگوی سطح زمین Slp  28 نوامبر1998 69

شکل .4-12. نقشه آرایش الگوی سطح بالا Hgt 28 نوامبر1998 69

شکل .4-13. آرایش الگوی سطح زمین Slp 29 نوامبر1998 70

شکل .4-14. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 29 نوامبر1998 70

شکل .4-15. آرایش الگوی سطح زمین Slp  30 نوامبر 1998 70

شکل .4-16. آرایش الگوی سطح بالاHgt  30 نوامبر1998 70

شکل.4-17. آرایش الگوی سطح زمین Slp   1 دسامبر 1998 71

شکل.4-18. آرایش الگوی سطح بالاHgt    1 دسامبر 1998 71

شکل .4-19. آرایش الگوی سطح زمین Slp  2 دسامبر 1998 71

شکل .4-20. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    2 دسامبر 1998 71

شکل .4-21. آرایش الگوی سطح زمین Slp  1 اکتبر2004 73

شکل .4-22. نقشه آرایش الگوی سطح بالا Hgt 1 اکتبر 2004 73

شکل .4-23. آرایش الگوی سطح زمین Slp 2 اکتبر 2004 73

شکل .4-24. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 2 اکتبر2004 73

شکل .4-25. آرایش الگوی سطح زمین Slp  3 اکتبر2004 74

شکل.4-26. آرایش الگوی سطح بالاHgt  3 اکتبر 2004 74

شکل .4-27. آرایش الگوی سطح زمین Slp   4 اکتبر2004 74

شکل .4-28. آرایش الگوی سطح بالاHgt    4 اکتبر 2004 74

شکل .4-29. آرایش الگوی سطح زمین Slp  5 اکتبر2004 75

شکل .4-30. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    5 اکتبر 2004 75

شکل .4-31. آرایش الگوی سطح زمین Slp  6 اکتبر2004 75

شکل .4-32. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    6 اکتبر 2004 75

شکل.4-33. آرایش الگوی سطح زمین Slp  13 دسامبر 1997 77

شکل .4-34. نقشه آرایش الگوی سطح بالا Hgt 13 دسامبر 1997 77

شکل .4-35. آرایش الگوی سطح زمین Slp 14 دسامبر 1997 77

شکل .4-36. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 14 دسامبر 1997 77

شکل .4-37. آرایش الگوی سطح زمین Slp  15 دسامبر 1997 78

شکل .4-38. آرایش الگوی سطح بالاHgt  15 دسامبر 1997 78

شکل .4-39. آرایش الگوی سطح زمین Slp   16 دسامبر 1997 78

شکل.4-40. آرایش الگوی سطح بالاHgt    16 دسامبر 1997 78

شکل.4-41. آرایش الگوی سطح زمین Slp  17 دسامبر 1997 79

شکل .4-42. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    17 دسامبر 1997 79

شکل .4-43. آرایش الگوی سطح زمین Slp 10 اکتبر 1992 81

شکل .4-44. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 10 اکتبر 1992 81

شکل .4-45. آرایش الگوی سطح زمین Slp  11 اکتبر 1992 81

شکل .4-46. آرایش الگوی سطح بالاHgt  11 اکتبر 1992 81

شکل .4-47. آرایش الگوی سطح زمین Slp   12 اکتبر 1992 82

شکل .4-48. آرایش الگوی سطح بالاHgt    12 اکتبر 1992 82

شکل .4-49. آرایش الگوی سطح زمین Slp  13 اکتبر 1992 82

شکل .4-50. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    13 اکتبر 1992 82

شکل.4-51. آرایش الگوی سطح زمین Slp 23 مارس 2007 84

شکل .4-52. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 23 مارس 2007 84

شکل .4-53. آرایش الگوی سطح زمین Slp  24 مارس 2007 84

شکل.4-54. آرایش الگوی سطح بالاHgt  24 مارس 2007 84

شکل .4-55. آرایش الگوی سطح زمین Slp   25 مارس 2007 85

شکل .4-56. آرایش الگوی سطح بالاHgt    25 مارس 2007 85

شکل .4-57. آرایش الگوی سطح زمین Slp  26 مارس 2008 85

شکل .4-58. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    26 مارس 2007 85

شکل .4-59. آرایش الگوی سطح زمین Slp 14 نوامبر 2001 87

شکل .4-60. آرایش الگوی سطح بالا Hgt 14 نوامبر 2001 87

شکل .4-61. آرایش الگوی سطح زمین Slp  15 نوامبر 2001 87

شکل .4-62. آرایش الگوی سطح بالاHgt  15 نوامبر 2001 87

شکل.4-63. آرایش الگوی سطح زمین Slp   16 نوامبر 2001 88

شکل .4-64. آرایش الگوی سطح بالاHgt    16 نوامبر 2001 88

شکل.4-65. آرایش الگوی سطح زمین Slp  17 نوامبر 2001 88

شکل .4-66. آرایش الگوی سطح بالا Hgt    17 نوامبر 2001 88

فهرست نقشه ها

عنوان                                                              صفحه

نقشه 3-1. موقعیت جغرافیایی ایستگاه های مورده مطالعه 62