خلاصه:

مقدمه:كار و انسان دو جزءاصلي و تفكيك ناپذير هستي است كه بايد به گونه اي متناسب با يكديگر برنامه ريزي شوند. نبود تناسب ميان توانمندي هاي انسان و نوع كاري كه او انجام ميدهد سبب بروز مشكلات بسياري ميشود در اين راستا علم ارگونومي از زواياي مختلف سلامت شاغلين و همچنينکارآيي آنها را مورد بررسي قرار مي دهد. مديريت اغلب از شرايط نامناسب کار و آنچه مي تواند سبب کاهش بهرهوري شود آگاهي ندارد و نيروي کار اغلب به شرايط نامناسب کار سازش مي يابند اما هزينه اين سازش افزايش زمان کار،پايين بودن کيفيت، افزايش صدمات و بيماريهاي ناشي از کار خواهد بود. هدف اين تحقيق ارائه توصيه هايي براي بهبود موقعيت کاري در کتابخانه ها و کمک به سازمان پشتيبان و نيز توصيه هايي براي حل مشکلات رايج در کتابخانه ها مي باشد.

روش کار: پ‍ژوهش توصیفی– مقطعی حاضر طی يک بازة زماني دو ماهه از آبان 1390 تا دی1390 از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان همدان به تعداد112 نفر شرکت کردند. متغیرهای اصلی مطالعه شامل برخی ویژگی های دموگرافیک و ابزار کاری کتابداران بوده است. برای  جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه  و چک لیست محقق ساخته که روایی وپایائی آن تایید گردید، استفاده شده است. پرسشنامه طراحی شده از سه بخش تشکیل شده بود که بخش اول آن شامل برخی اطلاعات دموگرافیکی، بخش دوم شامل وضعیت کاری کتابخانه و بخش سوم شامل بررسی شیوع اختلالات عضلانی برگرفته از پرسشنامه استاندارد نوردیک می باشد. چك ليست براي سنجش ابزار هاي كاري از استاندارد اوشا و نايوش الگو برداری شده است.داده ها با استفاده از نرم افزار 13 SPSS تجزیه و تحلیل و ارتباط بين متغيرها توسط شاخصهای آماری همبستگي رتبه‌اي اسپيرمن و ضريب خي مورد تحلیل قرار گرفت

يافته ها: يافته ها نشان داد بيشتر شاغلين صرف نظر از جنسيت، سن و سابقه کار در ناحيه کمر (51%) و گردن(48%) در طول يکسال گذشته دچار ناراحتي شده اند.با توجه به وظایف کتابداران در کتابخانه ها، هنگام جا زدن کتابها در قفسه ها،طبق داده ها تقريبا يک سوم کتابداران داراي حداقل يک نوع ناراحتي بودند.همینطور در رابطه کار با کامپيوتر بيش از نيمي از آنها در ناحيه شانه دچار ناراحتي بودند.طبق بررسی ابزار کاری و عدم وجود استاندارد ها در صندلی، میز، صفحه نمایش و صفحه کلید، داده ها نشان داد بين وضعيت صندلي، میز، مانیتور واختلالات اسکلتي _ عضلاني رابطه معنا دار آماري(025/0  (P = ( 009/0   (P=(045/0=(P وجود دارد. از بين کتابداران 37% آنها ابراز داشتند در طي يکسال گذشته به علت عوارض و ناراحتي هاي اسکلتي و عضلاني به پزشک مراجعه کرده اند.

نتايج:شيوع عوارض به رغم جوان بودن جمعيت بالا بوده و رابطه معني داري بين افزايش سابقه کار و سن افراد و ابتلا به عوارض اسکلتي عضلاني به دست آمد و همچنين عوامل کاري خطر گذار بر قسمت هاي مختلف بدن شناخته شد که بيش از همه در ناحيه گردن و کمر خود نمايي مي کردند. بنابراين بايد هر چه سريع تر شرايط محيط کار را اصلاح کرد و مديرانسازمانبرنامههاييرابرايبهبودوضعيت کاري،کاهش فشارها، اصلاح ابزار کار و آموزش شيوه صحيح کاري برنامه ريزي کنند.

كليد واژه ها: کتابداری، کتابخانه های عمومی، ارگونومی، اختلالات اسکلتی – عضلانی، همدان

فهرست مندرجات

فصل اول: مقدمه

مقدمه….…………………………………………………………………..9

بيان مسئله…………………………………………………………………12

اهميت وضرورت تحقيق. 16

اهداف پژوهش. 17

پرسش هاي اساسي:. 18

تعريف عملياتي برخي از اصطلاحات. 19

فصل دوم: مروری بر متون و ادبیات عملی

مقدمه. 22

مروري بر ادبيات تحقيق درخارج ازکشور. 24

مروري بر ادبيات تحقيق درداخل کشور. 27

فصل سوم: روش کار و مواد

روش تحقيق. 33

جامعه آماري. 34

روش و ابزارگردآوري اطلاعات (ميداني،كتابخانه‌اي وغيره). 34

روش تجزيه وتحليل اطلاعات. 36

محدوديتها و مشکلات. 36

فصل چهارم: یافته ها

نتايج و يافته ها. 38

اطلاعات زمينه اي:. 38

اطلاعات مربوط به کتابخانه هاي مورد مطالعه:. 40

وضعيت کاري مربوط به کار کتابداری. 41

شيوع اختلالات اسکلتي عضلاني در افراد تحت مطالعه. 43

شيوع اختلالات اسکلتي عضلاني بر اساس وظايف شغلي. 44

میزان بروز ناراحتي درنواحي مختلف بدن هنگام جا زدن کتاب.........................................45

ميزان بروز ناراحتي درنواحي مختلف بدن موقع کار با کامپيوتر  46

ارتباط شيوع اختلالات اسکلتي عضلاني با برخی اطلاعات دموگرافيکی  47

بررسي ابزارهاي کاري کتابخانه. 50

ميزان بروز ناراحتي در ارتباط با اختلال درکار. 54

فصل پنجم: بحث

بحث و نتيجه گيري. 56

اطلاعات کتابخانه اي:. 56

اطلاعات دموگرافي:. 57

وضعيت کاري:. 57

شيوع اختلالات اسکلتي عضلاني درکتابداران کتابخانه. 58

شيوع ناراحتي به تفکيک اندام ها درطول يکسال درگروههاي تحت مطالعه  60

بروز ناراحتي بر اساس وظايف شغلي. 61

بروز ناراحتي ها درحين جازدن کتاب درقفسه در اندامهاي مختلف……………….........…61

بروز ناراحتي درنواحي مختلف بدن موقع کار با کامپيوتر…………………………..……62

ارتباط شيوع اختلالات اسکلتي عضلاني با اطلاعات دموگرافي…………………….……..62

بروز ناراحتي اسکلتي–عضلاني دربين کتابداران براساس جنسيت……………....................62

بروز ناراحتي اسکلتي–عضلاني دربين کتابداران براساس سن……….…………………...63

پراکندگي و رابطه بين اختلال اسکلتي– عضلاني در محيط کار برحسب سابقه کاري. ….….......64

بررسي ابزارکاري کتابداران………..…………………………………………….64

بروز ناراحتي در نواحي مختلف بدن درارتباط با وضعيت قرارگيري صندلي………………...64

بروز ناراحتي در نواحي مختلف بدن دررابطه باوضعيت ميزکاري…………………...….….65

بروز ناراحتي درنواحي مختلف بدن و رابطه آن با کار باصفحه نمايش وصفحه کليد…….…....66

بروز ناراحتي درطول يکسال واختلال درکار…………………………...……………67

پيشنهادات.....................................................................................................68

منابع………….…………………………………………………………...73

فهرست نمودارها

نمودار 1-4: فراواني ناراحتي ها در گروه هاي مورد مطالعه به تفکيک اندام ها بر حسب جنسيت................................................................................................................................................................47

نمودار 2-4: فراواني ناراحتي ها در گروه هاي مورد مطالعه به تفکيک اندام ها بر حسب سن........................................................................................................................................................................48

نمودار 3-4: فراواني ناراحتي ها در گروه هاي مورد مطالعه به تفکيک اندام ها بر حسب سابقه کار........................................................................................................................................................................49

نمودار 4-4: بروز ناراحتي در نواحي مختلف بدن در ارتباط با وضعيت قرارگيري صندلي..............50

نمودار 5-4: بروز ناراحتي در نواحي مختلف بدن در  رابطه با  وضعيت ميز کاري............................52

نمودار 6-4: بروز ناراحتي در نواحي مختلف بدن در ارتباط با کار با صفحه نمايش و صفحه کليد....................................................................................................................................................................53

فهرست جداول

جدول 1-4: توزيع ويژگي هاي جمعيتي در کتابداران شاغل در کتابخانه هاي عمومي استان همدان

38

جدول2-4:  توزيع ويژگي هاي کتابخانه هاي عمومي استان همدان همدان.................................................

40

جدول 1-3-4: وضعيت کاري کتابداران در طول زمان کاري

41

جدول 2-3-4: وضعيت کاري کتابداران در طول زمان کاري  ...........................................................

42

جدول 4-4: شيوع ناراحتي ها در گروه هاي تحت مطالعه به تفکيک اندام ها در طول يک سال

43

جدول 5-4: بروز ناراحتي ها در حين جا زدن کتاب در قفسه به تفکيک اندام هاي مربوطه

45

جدول 6-4: بروز ناراحتي ها در حين کار با کامپيوتر به تفکيک اندام هاي مربوطه

46

جدول 7-4: ميزان اختلال در کار

54