پايان نامه بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي، ترويجي کيوي کاران استان مازندران شهرستان هاي تنکابن و چالوس

چکيده 1

فصل اول: طرح تحقيق

1-1- مقدمه 4

1-2- تعريف مسأله 6

1-3- اهميت موضوع 9

1-4- دلايل انتخاب موضوع 13

1-5- اهداف تحقيق 15

1-5-1- هدف کلي  15

1-5-2- اهداف اختصاصي 15

1-6- محدوده هاي تحقيق 15

1-6-1- محدوده موضوعي 15

1-6-2- محدوده مکاني  16

1-6-2-1- سيماي کلي استان مازندران 16

1-6-2-2- سيماي کلي شهرستان تنکابن  17

1-6-2-3- سيماي کلي شهرستان چالوس 19

1-6-3- محدوده زماني 20

1-7- محدوديتهاي تحقيق 20

1-8- تعاريف عملياتي 21

فصل دوم: مرور ادبيات و مباني نظري تحقيق

2-1- بخش اول: تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 23

2-1-1- مقدمه 23

2-1-2- مفهوم نياز 23

2-1-2-1- ويژگيهاي نيازهاي انساني 24

2-1-2-2- طبقه بندي نيازها 25

2-1-3- مفهوم آموزش 26

2-1-3-1- طبقه بندي نظامهاي آموزشي 27

2-1-3-2- نقش نظامهاي آموزشي  28

2-1-3-3- اصول آموزش 29

2-1-3-4- مزايا و فوايد آموزش 30

2-1-4- تعاريف مختلف ترويج کشاورزي 30

2-1-4-1- اهداف آموزش ترويجي 31

2-1-4-2- اصول آموزش ترويجي 31

2-1-4-3- اهميت و ويژگيهاي آموزش ترويج کشاورزي 32

2-1-5- مفهوم نياز آموزشي- ترويجي 33

2-1-5-1- انواع نياز آموزشي 34

2-1-5-2- اولويت بندي نيازهاي آموزشي 35

2-1-6- نياز سنجي 37

2-1-6-1- تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 38

2-1-6-2- ضرورت و مزاياي تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 39

2-1-6-3- قلمرو نيازسنجي در برنامه هاي آموزشي - ترويجي 40

2-1-6-4- اصول و نکات مهم در تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 40

2-1-6-5- اهداف تعيين نيازهاي آموزشي 42

2-1-6-6- ويژگيهاي تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 42

2-1-6-7- عوامل مؤثر در تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 43

2-1-6-8- مراحل تعيين نيازهاي آموزشي 45

2-1-6-9- روشهاي تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي 45

2-2- بخش دوم: کيوي فروت 51

2-2-1- مقدمه 52

2-2-2- مبدأ و تاريخچه کيوي در جهان 53

2-2-3- توليد جهاني کيوي 54

2-2-4- صادرات جهاني کيوي 57

2-2-5- سابقه و موقعيت کيوي در ايران 59

2-2-6- توليد کيوي در ايران 61

2-2-7- صادرات کيوي در ايران 66

2-2-8- مشخصات گياه شناسي کيوي 67

2-2-8-1- تعداد کروموزومها  68

2-2-8-2- ريشه ها  68

2-2-8-3- ساقه ها و شاخه ها 69

2-2-8-4- برگها  70

2-2-8-5- جوانه ها 70

2-2-8-6- گلها 73

2-2-8-7- ميوه و بذر 78

2-2-9- واريته هاي معروف کيوي 79

2-2-9-1- واريته هاي ماده  79

2-2-9-2- واريته هاي نر 80

2-2-10- آب و هوا و شرايط اقليمي مورد نياز کيوي 81

2-2-10-1- بارندگي  81

2-2-10-2- نور خورشيد 81

2-2-10-3- نياز سرمايي  82

2-2-10-4- خاک  82

2-2-11- روشهاي مختلف تکثير کيوي 83

2-2-11-1- ازدياد از طريق بذر 83

2-2-11-2- ازدياد از طريق قلمه 84

2-2-11-3- ازدياد از طريق پيوند 84

2-2-11-4- ازدياد از طريق کشت بافت 85

2-2-12- عمليات احداث باغ کيوي 85

2-2-12-1- شرايط احداث باغ 85

2-2-12-2- باد شکن  86

2-2-12-3- داربست و انواع آن 87

2-2-13- عمليات کاشت کيوي 90

2-2-13-1- آماده سازي خاک  90

2-2-13-2- کود دهي  90

2-2-13-3- طراحي کاشت درختان کيوي فروت  91

2-2-13-4- انتقال نهالها به زمين اصلي 91

2-2-13-5- زمان انتقال نهالها  91

2-2-13-6- فواصل کاشت  92

2-2-14- عمليات داشت کيوي 92

2-2-14-1- هدايت و مراقبت از نهالها 92

2-2-14-2- آبياري  92

2-2-14-3- هرس 93

2-2-14-4- تغذيه گياه 95

2-2-14-5- مبارزه با علفهاي هرز 96

2-2-15- آفات و بيماريهاي مهم کيوي و خسارات ناشي از عوامل طبيعي 96

2-2-15-1- آفات  96

2-2-15-2- بيماريها  98

2-2-15-3- خسارات ناشي از عوامل طبيعي 100

2-2-16- عمليات برداشت و انبار داري کيوي 100

2-2-16-1- برداشت کيوي 100

2-2-16-2- انبارداري کيوي 101

2-2-17- ارزش غذايي و فرآورده هاي کيوي 102

2-2-17-1- ارزش غذايي کيوي فروت 102

2-2-17-2- فرآورده هاي کيوي فروت 104

2-2-18- محاسبه اقتصادي براي احداث يک باغ کيوي 104

2-3- بخش سوم: ضرورت شناسايي نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران 107

2-3-1- کيويکاران  107

2-3-2- لزوم اهميت آموزش کيويکاران 108

2-3-3- ضرورت شناسايي نيازهاي آموزشي -  ترويجي کيويکاران 108

2-4- بخش چهارم: مروري بر سوابق و مطالعات انجام يافته در زمينه تحقيق 110

2-4-1- مطالعات تحقيقاتي انجام گرفته در جهان 110

2-4-2- مطالعات تحقيقاتي انجام گرفته در ايران 112

فصل سوم: روش تحقيق

3-1- مقدمه 122

3-2- نوع و روش تحقيق 122

3-3- جامعه آماري 122

3-4- جمعيت مورد مطالعه 123

3-5- تعيين حجم نمونه 123

3-6- روش نمونه گيري  124

3-7- روش جمع آوري اطلاعات 124

3-8- ابزار جمع آوري اطلاعات 124

3-9- روايي 125

3-10- اعتبار علمي 125

3-11- ضريب آلفاي کرنباخ 126

3-12- متغيرهاي تحقيق 126

3-13- فرضيات تحقيق 127

3-14- روشهاي تجزيه و تحليل آماري 131

فصل چهارم: تجزيه و تحليل اطلاعات

4-1- مقدمه 135

4-2- آمار توصيفي 135

4-2-1- بخش اول: ويژگيهاي فردي، اقتصادي و فعاليتهاي باغداري 136

4-2-2- بخش دوم: نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران 147

4-2-3- بخش سوم: عوامل مؤثر بر نيازهاي آموزشي 192

4-2-4- بخش جهارم: استفاده از کانالهاي ارتباطي آموزشي - ترويجي 195

4-3- آمار استنباطی 203

4-3-1- نتايج حاصل از ضريب همبستگي اسپيرمن 203

4-3-2- نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس 208

4-3-3- آزمون من وايت ني 209

4-3-4- معادله خط رگرسيون چند متغيره در ارتباط با تأثير متغيرهاي مستقل بر ميزان نيازهاي 

آموزشي- ترويجي کيويکاران 212

 

فصل پنجم: خلاصه ، نتيجه گيري و پيشنهادات

5-1- خلاصه  219

5-2- نتيجه گيري 221

5-2-1- نتايج حاصل از يافته هاي توصيفي 221

5-2-2- نتايج حاصل از يافته هاي تحليلي 225

5-2-2-1- نتايج حاصل از ضريب همبستگي اسپيرمن 225

5-2-2-2- نتايج حاصل از تأثير فردي متغيرهاي مستقل برمتغير وابسته 229

5-2-2-3- نتايج حاصل از تاثير جمعي متغيرهاي مستقل بر متغير وابسته 230

5-3- پيشنهادات 231

5-4- عناوين پيشنهادي جهت تحقيقات آتي 233

فهرست منابع  234

پیوست ها

پرسشنامه

 

فهرست جداول

جدول (1-1): توليد محصول کيوي در سنوات مختلف و بر حسب تن در هکتار 8

جدول (2-1): ده کشور توليد کننده عمده کيوي در جهان 55

جدول (2-2): مقدار و ارزش صادرات کيوي توسط ده کشور عمده صادرکننده در طي سالهاي

 2000-1998 58

جدول (2-3): آمار دهساله کيوي به تفکيک استان 62

جدول (2-4): نتايج تفصيلي سرشماري عمومي کشاورزي 1382- استان مازندران 65

جدول (2-5): ارزش غذايي کيوي در هر 100گرم از آن 103

جدول (2-6): سرمايه گذاري اوليه احداث يک باغ يک هکتاري کيوي تا قبل از مرحله باروري 106

جدول (2-7): خلاصه تحقيقات انجام گرفته در باب نيازهاي آموزشي- ترويجي 116

جدول (3-1): تعيين حجم نمونه بر اساس شهرستانهاي مورد مطالعه 123

جدول (3-2): بررسي آمار مورد استفاده براي هر يک از فرضيه هاي تحقيق 133

جدول (4-1): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس سن 136

جدول (4-2): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس تعداد افراد تحت تکفل 137

جدول (4-3): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس سطح تحصيلات 138

جدول (4-4): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس شغل اصلي 139

جدول (4-5): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس سابقه کيويکاري  140

جدول (4-6): توزيع فراواني سطح زير کشت محصول کيوي افراد مورد مطالعه 141

جدول (4-7): توزيع فراواني عملکرد ساليانه محصول کيوي افراد مورد مطالعه 142

جدول (4-8): توزيع فراواني افراد مورد مطالعه بر اساس ميزان درآمد سالانه از شغل کيويکاري 143

جدول (4-9): توزيع فراواني نوع مالکيت افراد مورد مطالعه در خصوص کشت کيوي 145

جدول (4-10): توزيع فراواني نظرات کيويکاران در خصوص دسترسي به مناطق شهري 146

جدول (4-11): توزيع فراواني دفعات شرکت افراد مورد مطالعه در دوره هاي آموزشي 147

جدول (4-12): توزيع فراواني دلايل عدم شرکت برخي از افراد مورد مطالعه در دوره هاي

 آموزشي – ترويجي 148

جدول (4-13): توزيع فراواني برگزاري دوره هاي آموزشي کيويکاري از سال 1384 به بعد 149

جدول (4-14): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص مجموعه عوامل محيطي 150

جدول (4-15): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با انواع بادشکنهاي مورد استفاده در باغات کيوي 151

جدول (4-16): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت بادشکنهاي سازگار با منطقه 152

جدول (4-17): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از انواع داربستهاي مورد استفاده در باغهاي کيوي 153

جدول (4-18): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با نحوه نصب صحيح داربست  154

جدول (4-19): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از طريقه صحيح هدايت شاخه ها بر روي سيم هاي داربست 155

جدول (4-20): اولويت بندي نيازهاي آموزشي- ترويجي کيويکاران در خصوص عمليات احداث باغ کيوي 156

جدول (4-21): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت 

واريته هاي مختلف کيوي 157

جدول (4-22): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت ارقام سازگار با منطقه 158

جدول (4-23): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت زمان مناسب براي توليد نهال کيوي 159

جدول (4-24): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت مکانهاي مناسب جهت تهيه نهال کيوي 160

جدول (4-25): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با نحوه آماده کردن زمين جهت کاشت نهال کيوي 161

جدول (4-26): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از زمان کاشت نهالها 162

جدول (4-27): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با طريقه صحيح کاشت نهالها 163

جدول (4-28): اولويت بندي نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص عمليات کاشت کيوي 164

جدول (4-29): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص روشهاي نگهداري و حفاظت از نهالهاي کشت شده 165

جدول (4-30): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با نحوه, زمان و سيستم آبياري مناسب 166

جدول (4-31): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با روشهاي مبارزه و کنترل صحيح علفهاي هرز 167

جدول (4-32): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص دانش لازم در 

زمينه هاي چگونگي و زمان مناسب هرس 168

جدول (4-33): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با انواع کودهاي مورد نياز کيوي و نحوه استفاده از آنها 169

جدول (4-34): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت بيماريهاي رايج در درختان کيوي 170

جدول (4-35): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از نحوه مبارزه با بيماريهاي کيوي 171

جدول (4-36): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي باعلائم بيماري در درختان کيوي 172

جدول (4-37): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت عوامل مؤثر در گسترش بيماري 173

جدول (4-38): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت آفات رايج در درختان کيوي 174

جدول (4-39): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از نحوه مبارزه با آفات کيوي 175

جدول (4-40): اولويت بندي نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص عمليات داشت کيوي 176

جدول (4-41): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از زمان مناسب برداشت کيوي 177

جدول (4-42): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت روشهاي عمده برداشت محصول کيوي 178

جدول (4-43): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از عمليات و نحوه برداشت محصول کيوي 179

جدول (4-44): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با وسايل و ادوات برداشت کيوي 180

جدول (4-45): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با راههاي جلوگيري از هدر رفتن محصول کيوي 181

جدول (4-46): اولويت بندي نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص عمليات برداشت کيوي 182

جدول (4-47): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آگاهي از رعايت اصول صحيح و مناسب انبارداري 183

جدول (4-48): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص شناخت آفات و بيماريهاي انبارداري 184

جدول (4-49): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با چگونگي تميز کردن و درجه بندي محصول 185

جدول (4-50): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با نکات ضروري در هنگام انبارداري 186

جدول (4-51): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با زمان مناسب عرضه محصول 187

جدول (4-52): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با استاندارد کردن و درجه بندي کردن محصول 188

جدول (4-53): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص آشنايي با 

حمل و نقل مناسب کيوي 189

جدول (4-54): اولويت بندي نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در خصوص عمليات انبارداري کيوي 190

جدول (4-55): توزيع فراواني نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران در مراحل احداث باغ، کاشت، داشت، برداشت و انبارداري 191

جدول (4-56): اولويت بندي تأثير روشهاي آموزشي- ترويجي در کاهش يا رفع نيازهاي آموزشي کيويکاران 192

جدول (4-57): اولويت بندي تأثير عوامل اجتماعي در کاهش يا رفع نيازهاي آموزشي کيويکاران 193

جدول (4-58): اولويت بندي تأثير عوامل اقتصادي در کاهش يا رفع نيازهاي آموزشي کيويکاران 194

جدول (4-59): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص تماس با کارکنان جهاد کشاورزي 195

جدول (4-60): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص تماس با مروجان 196

جدول (4-61): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص استفاده از کلاسهاي آموزشي - ترويجي 197

جدول (4-62): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص استفاده از نشريات و مجلات آموزشي - ترويجي 198

جدول (4-63): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص مشاهده فعاليت ساير کيويکاران 199

جدول (4-64): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص استفاده از برنامه هاي 

آموزشي- ترويجي راديو 200

جدول (4-65): توزيع فراواني نظرات کيويکاران مورد مطالعه در خصوص استفاده از برنامه هاي 

آموزشي- ترويجي تلويزيون 201

جدول (4-66): اولويت بندي ميزان استفاده از کانالهاي ارتباطي آموزشي - ترويجي در خصوص کشت کيوي 202

جدول (4-67): خلاصه نتايج حاصل از ضريب همبستگي اسپيرمن در مورد فرضيه هاي تحقيق 207

جدول (4-68): نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر نوع شغل اصلي 208

جدول (4-69): نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر نوع مالکيت باغ کيوي 208

جدول (4-70): نتايج حاصل از آزمون من وايت ني در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر جنسيت 209

جدول (4-71): نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر وضعيت تأهل 210

جدول (4-72): نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر استفاده يا عدم استفاده از تسهيلات حمايتي 210

جدول (4-73): نتايج حاصل از آزمون کروسکال واليس در خصوص اختلاف ميانگين ميزان نيازهاي آموزشي کيويکاران از نظر عضويت يا عدم عضويت در تعاوني 211

جدول (4-74): ضرايب متغيرهاي وارد شده بر معادله رگرسيون در گام اول 213

جدول (4-75): ضرايب متغيرهاي وارد شده بر معادله رگرسيون در گام دوم 213

جدول (4-76): ضرايب متغيرهاي وارد شده بر معادله رگرسيون در گام سوم 214

جدول (4-77): ضرايب متغيرهاي وارد شده بر معادله رگرسيون در گام چهارم 215

جدول (4-78): ضرايب متغيرهاي وارد شده بر معادله رگرسيون در گام پنجم 216

جدول (4-79): خلاصه مراحل مختلف متغيرهاي مستقل بر ميزان نيازهاي آموزشي- ترويجي 217

 

فهرست نمودارها

نمودار (2-1): مفهوم نياز آموزشي 34

نمودار (2-2): فرآيند تعيين اولويت نيازهاي آموزشي فراگيران و تبديل آنها به برنامه هاي آموزشي 37

 

فهرست اشکال

شکل (2-1): نمايي از باغ کيوي 51

شکل (2-2): پرنده کيوي 52

شکل (2-3): روش بستن ساقه جوان کيوي به قيم براي ايجاد تنه ای مستقيم 69

شکل (2-4): مرحله جوانه شکفتن درکيوي  71

شکل (2-5): نمايان شدن کامل برگها 72

شکل (2-6): باز شدن کامل خوشه برگها و نمايان شدن غنچه هاي گل روي شاخساره در رقم هايوارد  72

شکل (2-7): باز شدن کامل خوشه برگها و نمايان شدن غنچه هاي گل در رقم نر توموري 72

شکل (2-8): گل نر کيوي  74

شکل (2-9): مقايسه اندازه گلهاي نر و ماده کيوي 74

شکل (2-10): گل ماده کيوي 75

شکل (2-11): کندوها در مکانهايي از باغ کيوي گذاشته مي شوند که آفتاب صبحگاهي بر آنها بتابد 76

شکل (2-12): نمايي از گرده افشاني گل ماده کيوي رقم هايوارد 76

شکل (2-13): برش عرضي ميوه کيوي  78

شکل (2-14): بستن شاخساره هاي يکساله گلدهنده به سيم هاي داربست به منظور افزايش درصد گلدهي 88

شکل (2-15): باغ کيوي قبل از انجام هرس زمستانه 94

شکل (2-16): باغ کيوي بعد از انجام هرس زمستانه 94

 

 

چکيده:

تحقيق حاضر به بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي - ترويجي كيويكاران استان مازندران (شهرستانهاي تنكابن و چالوس) پرداخته است. اين تحقيق از نوع کاربردي و به روش توصيفي، همبستگي مي باشد كه شيوه اجراي آن به صورت ميداني و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است.  جامعه آماري اين تحقيق شامل 7132 نفر از کيويکاران شهرستانهاي تنکابن وچالوس در سال زراعي 1385-1384 مي باشد و در همين راستا جمعيت مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 360 نفر برآورد شده است و روش نمونه گيري بصورت تصادفي ساده  مي باشد . براي تجزيه و تحليل داده ها از  نرم افزارspsswin استفاده

شده است .

 نتايج نشان مي دهد که ميزان نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران  در کليه مراحل کشت کيوي؛ اعم از احداث باغ، کاشت، داشت، برداشت و انبارداري درحد متوسط به بالامي باشد. همچنين مهمترين کانال

آموزشي و ترويجي استفاده شده در خصوص کشت کيوي، مشاهده فعاليت سايرکيويکاران مي باشد ضمن اينکه استفاده از مجلات و نشريات آموزشي - ترويجي، استفاده از کلاسهاي آموزشي، استفاده از برنامه هاي آموزشي - ترويجي تلويزيون و راديو، تماس با مروجين و تماس با کارکنان جهاد کشاورزي در حد کم صورت گرفته است.

نتايج حاصل از ضريب همبستگي نشان مي دهد كه بين متغير هاي مستقل؛ سطح تحصيلات، سابقه کشت کيوي، سطح کشت کيوي، تماس با کارکنان جهاد کشاورزي، تماس با مروجان، استفاده از کلاسهاي آموزشي و ترويجي، استفاده از مجلات و نشريات آموزشي و مشاهده فعاليت ساير کيويکاران با متغير وابسته ميزان نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران رابطه معکوس وجود دارد ولي بين متغير دسترسي به مناطق شهري با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه مثبت وجود دارد. ضمن اينکه بين

متغيرهاي؛ سن، درآمد، تعداد افراد تحت تکفل، عملکرد محصول کيوي، استفاده از برنامه هاي آموزشي راديو و تلويزيون با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه اي مشاهده نمي گردد. نتايج حاصل از تأثير فردي متغيرهاي مستقل بر متغير وابسته نشان مي دهد که جنسيت، تأهل، شغل اصلي، نوع مالکيت،عضويت در تعاوني کيويکاري بر ميزان نياز آموزشي مؤثر است ولي تسهيلات حمايتي بر ميزان نياز آموزشي تأثيري نداشته است.

نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره درخصوص تأثيرات متغيرهاي مستقل تحقيق بر ميزان نيازهاي آموزشي -  ترويجي کيويکاران بيانگر آن است كه به ترتيب متغيرهاي سابقه کشت کيوي، استفاده از کلاسهاي آموزشي - ترويجي، مشاهده فعاليت ساير کيويکاران و تماس با مروجان تأثيرمنفي بر ميزان نيازهاي آموزشي داشته اند. ولي متغير دسترسي به مناطق شهري بر ميزان نيازهاي آموزشي تأثير مثبت داشته است.

واژگان كليدي: نیاز سنجی آموزشی ، فعالیتهای ترویجی ، کیویکاران ، کیوی.

1-1- مقدمه

رشد وتوسعه بخش كشاورزي از مصاديق بارز توسعه ملي، اقتصادي و در نهايت امنيت ملي هر كشور محسوب مي شود. بر مبناي تجربه هاي به دست آمده از كشورهاي توسعه يافته وحتي برخي كشورهاي همسايه، رشد بخش كشاورزي را مي توان زيربنا و بستر توسعه صنعتي ، بخش خدمات، بهداشت غذائي و ... در اقتصاد ملي هر كشور محسوب نمود، به عبارت ديگر بخش كشاورزي نقش موتور و نيرو دهندة توسعه را برعهده دارد. زيربخش باغباني نيز به دليل داشتن مزيتهاي خاص نسبت به ساير زيربخشهاي كشاورزي و همچنين ديگر بخشهاي اقتصادي، داراي ظرفيتهاي ويژه اي جهت توسعه بخش كشاورزي در راستاي تحقق اهداف توسعه ملي است.

به اعتقاد كارشناسان، مزيت اقتصادي كه در فعاليتهاي باغداري وجود دارد در بخش زراعي كمتر به چشم

مي خورد، قيمت محصولات باغي به مراتب از محصولات زراعي در بازارهاي جهاني بيشتر است و از اينرو مي توان به درآمدهاي ارزي مناسب وبهره گيري بهتر از مزيت هاي موجود( شرايط اقليمي، دسترسي به بازارهاي خارجي و ...) نائل آمد. تنوع آب وهوا و كشت وپرورش طبيعي انواع ميوه و تره بار در ايران با بهره گيري از منابع طبيعي خاك وآب و بهره گيري از تابش مستقيم خورشيد سبب شده است كه محصولات باغي ايران، از مزيتهاي بهداشتي ومرغوبيت در طعم و مزه برخوردار شود.

از اينرو با سرمايه گذاري در ايجاد صنايع تبديلي و نگهداري، تجهيزات حمل و نقل و حضور موثر در بازارهاي جهاني (نمايشگاههاي معتبر صنايع غذايي و محصولات كشاورزي در اروپا وشرق آسيا) مي توان زمينة گسترش  صادرات محصولات باغي كشور را فراهم آورد.

يكي از محصولات بسيار ارزنده و گرانبها كه مي تواند در صورت ازدياد توليد و صدور به خارج مقاديري از ارز كشور را تأمين نمايد ميوه كيوي (كيوي فروت ) است.

نام اصلي اين ميوه Chinese gooseberry  يا انگور فرنگي چيني است. كيوي، ميوه بومي مناطق جنوب غربي چين است. در اوائل دهه 1920 توليد آن در مناطق جنوب شرقي آسيا، ژاپن و نيوزیلند آغاز شد ودر اوائل دهه 1960 با صدور اولين محموله انگور فرنگي چيني از سوي نيوزیلند، صادركنندگان براي اين ميوه نام كيوي را كه در اصل نام پرنده ملي اين كشور است برگزيدند. كيوي از جمله گياهان مناطق نيمه گرمسيري است و در مقابل سرما بسيار مقاوم مي باشد. گونه هاي كيوي به شكلهاي زينتي و خوراكي در جهان كشت مي شوند. درخت كيوي به درخت انگور شباهت بسيار دارد و داراي ساقه خزنده با برگهاي قلبي شكل است. همچنين اين ميوه گياهي است دو پايه كه با توجه به خصوصيات گلهاي نر و ماده آن براي اينكه ميوه تشكيل گردد و اختلالات تلقيحي و ريزش پيش نيايد مي بايد هنگام گرده افشاني تمام سطح كلاله به مقدار كافي دانه گرده دريافت نمايد كه اين عمل در شرايط طبيعي توسط حشرات به ويژه زنبور عسل( تا 96 درصد) و باد (تا 4 درصد ) صورت مي گيرد.

لازم به ذكر است كه نهال كيوي به رطوبت زياد ( حداقل بارش سالانه 150 سانتي متر) ، آبياري مناسب در فصل رشد، نورآفتاب كافي در تابستان، دماي خنك پائيزي براي كامل شدن ميوه و زمستانهاي نسبتاً سرد براي طعم بخشيدن به ميوه نياز دارد. خاك مناسب جهت كاشت كيوي، خاك عميق حاصلخيز و داراي هوموس  مي باشد، كه PH آن نبايد از 9/6 تجاوز كند. زمان كاشت نهال كيوي در اواخر زمستان يا اوائل بهار است، كه پس از 4 سال به بهره دهي مي رسد.

اين ميوه داراي ظاهري كشيده و استوانه شكل بوده، پوست آن بسيار نازك و به رنگ قهوه اي مي باشد و از كركهاي كوتاه و پرپشت پوشيده شده است. ميوه كيوي سفت اما گوشتي و آبدار است، قسمت گوشتي آن به رنگ سبز و حاوي دانه هاي ريز و سياهرنگ خوراكي است كه بسيار معطر و خوش طعم وسرشار از ويتامين C  بوده و ميزان آن  10 برابر ويتامين C  موجود در ليموترش است.

بر حسب واريته هاي مختلف، وزن هر عدد ميوه كيوي بين 30 تا 200 گرم مي باشد. واريته " هايوارد" معروفترين و پرمحصول ترين رقم كيوي در جهان است كه گرد و تخم مرغي شكل است و در اواسط آبان ماه مي رسد. " آبوت"  كه فصل برداشت آن در اواخر مهر ماه است نسبتاً كشيده تر از واريته هايوارد است." برونو" استوانه اي شكل بوده و قسمت بالا وپايين آن كروي است. " مانتي " نيز به شكل گلابي است و رنگ آن  قهوه اي روشن مي باشد كه در آذرماه مي رسد.

حال به منظور پرورش ميوه كيوي در ايران، با توجه به بيان مطالبي در خصوص آب و هوا وشرايط اقليمي مورد نياز آن ( آب ، رطوبت ، حرارت، آفتاب و خاك ...) مي توان گفت كه در ايران بويژه قسمت مهمي از منطقه شمال ( گيلان و مازندران ) يعني از آستارا تا ساري براي كشت اين ميوه مساعد و مناسب مي باشد. كيوي، اين طلاي سبز كه مي تواند هرساله به ما محصول فراواني دهد، جا دارد كه باغداران توليد كننده آن از طريق آموزش در خصوص نحوه صحيح كشت و كار و برداشت و نگهداري اين ميوه اطلاعاتي بدست آورده تا بتوانند در جهت توسعه هر چه بيشتر اين محصول هم از لحاظ كمي و  هم كيفي كوشا باشند.

از اينرو به منظور اثربخشي آموزش اين افراد(كيويكاران) ، مي بايد از نيازهاي آموزشي – ترويجي آنان در ارتباط با پرورش كيوي آگاه شد. زيرا نيازهاي آموزشي - ترويجي يكي از دروندادهاي اصلي سيستم آموزشي است كه مبناي اساسي طرح ريزي، اجرا و ارزشيابي فعاليتهاي سيستم قرار مي گيرد. در بسياري از مواقع فراگيران مجبور مي شوند مطالبي را ياد بگيرند كه عملاً در موقعيت شغلي شان كاربردي ندارد. اين مشكل جدا از تبعاتي كه دارد، ناشي از دو دليل است: عدم دقت در نيازسنجي و يا نبود خود نيازسنجي در فرآيند آموزش.

لازم به توضيح است  كه شناخت اينگونه نيازها، احتياج به درك صحيحي از وضع موجود و تعيين اهداف معقولي به عنوان وضع مطلوب دارد تا به واسطه آن بتوان، فاصله ميان اين دو وضعيت را كاهش داد.

به طور كلي با در نظرگرفتن اهميت اقتصادي محصول كيوي، از يك سو به عنوان تأمين كننده بخش مهمي از درآمد خانوارهاي كيويكار واز سوي ديگر با عنايت به اينكه برخي از مناطق تحت كشت اين محصول از جمله شهرستانهاي تنكابن و چالوس از استان مازندران به علت دارا بودن پتانسيلهاي بالا به عنوان مراكز عمده كشت كيوي كه ارزش صادراتي نيز داشته مطرح گرديده اند، لذا اين تحقيق درصدد آن شده كه به بررسي نيازهاي آموزشي- ترويجي كيويكاران اين مناطق جهت ارائه برنامه هاي آموزشي مناسب در راستاي ارتقاي سطح كمي و كيفي محصول توليدي بپردازد.

1-2- تعريف مسأله 

بررسي هاي انجام شده در زمينه بهترين مناطق  جهت كشت كيوي در ايران، حاكي از آن است كه حاشيه درياي خزر و به ويژه نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، مناسبترين مناطق براي كشت و توليد كيوي در ايران  مي باشد. وجود رشته كوه البرز همچون سدي در جنوب اين ناحيه وموجوديت درياي خزر در شمال كرانه هاي درياي خزر باعث شده كه اين مناطق داراي آب و هوا وشرايط اقليمي بسيار مساعدي براي انواع فعاليتهاي گوناگون كشاورزي باشند. رطوبت فراوان، بارش سالانه به ميزان 300 تا 2000 ميليمتر پراكنش مناسب، تعداد ساعات آفتابي فراوان،فقدان يخبندان طولاني و زمستانهاي بسيار سرد، عدم وزش بادهاي شديد و بارش  تگرگ و غيره از جمله خصوصياتي است كه نواحي مركزي درياي خزر را مي توان به عنوان بهترين منطقه براي كشت كيوي در جهان قلمداد كرد. درخت كيوي با توجه به شرايطي كه براي رشد و نمو نياز دارد، در نواحي مركزي  كرانه هاي درياي خزر (غرب استان مازندران و شرق گيلان) وبيشتر در

ماسه زارهاي ساحلي به خوبي رشد مي كند.

حال، از ميان نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، غرب استان مازندران بويژه شهرستانهاي تنكابن و چالوس داراي بيشترين اراضي جهت كشت كيوي مي باشند واين امر بدان علت است كه باغداران اين مناطق به صورت خودجوش و بدون آنكه دولت هزينه اي را متقبل شده باشد، بخشهاي بزرگي از باغهاي مركبات را به باغهاي كيوي تبديل كرده اند و در نتيجه توليد اين محصول به سرعت افزايش يافته است

( قنبري و ذاكري ، 1381 ، ص 52).

در حال حاضر با توجه به اظهارات مديريت جهادكشاورزي شهرستان تنكابن، از كل ميزان كيوي توليد شده در كشور كه حدود 70 هزار تن اعلام شده است، اين شهرستان با توليد سالانه بيش از 50 هزار تن كيوي از سطحي معادل 2000 هكتار از اراضي شهرستان وميزان عملكردي بالغ بر 25 تن در هكتار، توانسته است 85 درصد از كيوي توليد شده در كشور را در اختيار داشته باشد كه از اين لحاظ رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است( روزنامه آسيا، 25/8/1384،ص 1).

همچنين شهرستان چالوس نيز بر اساس آخرين آمارگيري در سال 1382، توانسته است با توليدي حدود 4967 تن كيوي از سطحي معادل 283 هكتار از اراضي شهرستان وميزان عملكردي بالغ بر 5/17 تن در هكتار، پس از تنكابن به عنوان يكي از توليد كنندگان عمده كيوي  در استان به حساب آيد

(مركز آمار ايران، ارديبهشت 1384، ص 129).

با در نظر گرفتن سطح زيركشت كيوي در استان مازندران به ويژه غرب اين استان(شهرستانهاي تنكابن و چالوس) كه در بالا به آن اشاره شده است، نزديك به 8737 نفر در استان به كشت اين محصول اقدام نموده اند. كه از اين تعداد حدود 5632 نفر در تنكابن و 1500 نفر در چالوس مشغول به فعاليت

مي باشند.حال، در اين تحقيق با توجه به بررسي اجمالي كه در خصوص وضعيت وروند توليد كيوي وهمچنين تعداد بهره برداران مشغول به فعاليت در اين بخش در شهرستانهاي نام برده شده از استان مازندران صورت گرفته است، به تشريح و بيان مسأله از ابعاد اقتصادي و اجتماعي مي پردازيم.

محصول باغ كيوي بر طبق جدول (1-1) ، از نظر اقتصادي تا 25 سال قابل بهره برداري است و بطور متوسط محصول ساليانه آن در هر هكتار 20 تن مي باشد.

 

جدول (1-1) توليد محصول کيوی در سنوات مختلف و بر حسب تن در هكتار

رديف    سنوات    وزن بر حسب تن در هكتار

1    توليد محصول در سال سوم    1 تن

2    توليد محصول در سال پنجم    10 تن

3    توليد محصول در سال ششم    12 تن

4    توليد محصول  در سال هفتم    17 تن

5    توليد محصول در سال هشتم    20 تن

6    توليد محصول در سال نهم    24 تن

7    توليد محصول در سال دهم تا بيستم هر سال    24 تن

منبع : ( عباسپور ، 1370، ص 17)

 

بر اين اساس با آنكه بازدهي مي بايد متناسب با سرمايه گذاري باشد، ولي وضع اقتصادي و وضع توليد دو عامل مهم و تعيين كننده در قيمتها خواهد بود. از اين رو در آبان ماه سال جاري (1384) هر كيلوگرم كيوي بر روي درخت 3 تا 3 هزار و 500 ريال خريداري شده است، كه به هنگام عرضه به بازار مصرف

( در محل سردخانه ) اين قيمت به بيش از دو برابر افزايش پيدا خواهد كرد.(خبرگزاري جمهوري اسلامي ، 22/8/1384، ص 1).

همچنين با توجه به آنكه هزينه احداث يك باغ يك هكتاری كيوي صرفنظر از خريد زمين در سال

 1385-1384 ، حدود 6 ميليون تومان برآورده شده است، ليكن در مدت بيست سال ، سود دهي سرمايه در اين رشته اقتصادي بيش از 50 درصد مي باشد.

از اينرو، سود سرشاري كه با محاسبه تمام معيارها  واحتمالات مثبت و منفي از كشت اين محصول عايد كيويكاران مي شود، بسياري از ساكنين روستاهاي غرب اين استان را بر اين امر تشويق نموده است كه با تبديل باغات مركبات و يا شاليزارهاي خود به اراضي كيويكاري از اين محصول به عنوان منبع درآمدي براي معيشت خانواده هاي خود استفاده نمايند.

از ديدگاه اجتماعي نيز مي توان اذعان نمود كه بهبود وضعيت اقتصادي كيويكاران منطقه، از يك سو منجر به تامين رفاه و آسايش هر چه بيشتر خانواده هاي آنان مي شود و از سوي ديگر با اشتغال روستائيان به خصوص جوانان منطقه در اين رشته سودآور از معضل بيكاري و مهاجرت بي رويه آنان به شهرهاي صنعتي و بزرگ جلوگيري بعمل مي آيد.

با توضيحاتي كه در مورد ابعاد اقتصادي و اجتماعي مسئله داده شده است وبه منظور تحقق اين هدف كه صنعت كيويكاري از رونق اقتصادي عميق وگسترده تري برخوردار گردد، آموزش  اثربخش كه به عنوان نياز هر فرآيند آموزشي و ترويجي محسوب مي شود مورد توجه قرار گرفته است. اين آموزش مي بايد با توجه به شناخت ويژگيهاي شخصي و نيز نيازهاي شغلي و علائق عاطفي وانگيزه هاي اجتماعي ارائه گردد.

لذا، اين تحقيق درصدد است تا نيازهاي آموزشي - ترويجي كيويكاران استان مازندران (شهرستانهاي تنكابن و چالوس) را مورد شناسايي قرار دهد .

شواهد حاكي از آن است كه بسياري از كيويكاران داراي اطلاعات تجربي بوده كه براي افزايش توليد نيازمند دانش و اطلاعات حرفه اي مي باشند كه مي بايد از طريق آموزشهاي ترويجي به آنها ارائه گردد. اين امر خود مستلزم بررسي نيازهاي آموزشي - ترويجي كيويكاران، سنجش ميزان دانش و اطلاعات حرفه اي موجود آنها در زمينه پرورش كيوي، اولويت بندي اينگونه از نيازها و در نهايت شناسايي عوامل موثر بر نيازهاي آموزشي - ترويجي آنان مي باشد. بدين منظور ضمن افزايش درآمد كيويكاران از طريق افزايش راندمان در واحد سطح و افزايش كيفي توليدات آنان از طريق ارائه آموزشهاي مناسب و با لزوم توجه به برآورد نيازهاي اساسي و واقعي آنان، در نهايت فوائدي متقابل هم براي براي كيويكاران و هم براي اقتصاد كشور در كل بوجود مي آيد و در نتيجه از هدر رفتن سرمايه هاي ملي و شخصي باغدار نيز جلوگيري مي گردد.