چكيده
در اين تحقيق شاخصهاي عملكرد كتابخانه تخصصي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي بر اساس شاخصهاي عملكرد ارائه شده در استانداردهاي كتابخانه هاي تخصصي ايران مورد بررسي و مقايسه  قرار گرفته است.
هدف از اين تحقيق  بهينه سازي و استاندارد سازي وضعيت اين كتابخانه بر اساس نتايج بدست آمده است.جامعه مورد بررسي در اين پژوهش استفاده كنندگان ، عملكرد، خدمات و امكانات كتابخانه مذكور  مي باشد..
گرد آوری اطلاعات بصورت ميداني و كتابخانه اي ميباشد و از پرسشنامه ،‌مشاهده ،‌مصاحبه استفاده شده است.نتايج مهم اين تحقيق نشان مي دهند  64/82 درصد كاربران از خدمات و عملكرد كتابخانه رضايت دارند و ميانگين گردش مجموعه بطور كلي 50 درصد ، ميانگين قابليت دستيابي عناوين موجود درمجموعه 66 درصد ،ميانگين شاخص قابليت دستيابي عناوين درخواستي 75 درصد مي باشد و وضعيت كتابخانه 56 درصد مطابق استانداردها مي باشد.
  كليد واژه‌ها:
شاخصهاي عملكرد كتابخانه هاي تخصصي ، استانداردهاي كتابخانه هاي تخصصي ايران ، كتابخانه مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي ، رضايتمندي كاربران ، ارزشيابي عملكرد كتابخانه
کتابخانه

کتابخانه به مجموعه‌ای از اطلاعات و منابع و خدمات اطلاعاتی گفته می‌شود که توسط یک نهاد عمومی، خصوصی یا یک شخص نگهداری و اداره می‌شود. از نگاه سنتی، کتابخانه به طور معمول به مجموعه‌ای از کتاب‌ها گفته می‌شود.

تاریخچه کتاب و کتابخانه در عهد باستان

از خرابه‌های شهرهای باستانی سومریان چنین برمی‌آید که سومریان در حدود ۲۷۰۰ سال بعد از میلادمسیح کتابخانه‌های شخصی، مذهبی و دولتی بر پا کرده بودند، مشهور است که کتابخانه «تلو» مجموعه‌ای متجاوز از ۳۰۰۰۰ لوحه گلین داشته است، تمدن سومریان از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد پا گرفت و در عهد طلایی «اور» شکوفا شد.
مورخان سومری ثبت تاریخ جاری و باز سازی داستان گذشته شان را آغاز کردند. کهن‌ترین نظام نگارش شناخته شده «خط میخی» است و اعتبار سومری‌ها به سبب ابداع این خط و خدمت بزرگ آنها به بشریت است.
برای نوشتن از قلم فلزی و تیزی (به شکل میخ) استفاده می‌‌کردند و بر موادی چون گل نرم، عاج یا چوب می‌‌نوشتند. برای این منظور کاتبانی تربیت شده وجود داشتند و پس از نوشتن گل نرم را می‌‌پختند تا سخت شود قطعات گل پخته به صورت لوحه، نخستین کتابهایی است که تا کنون کشف کرده‌اند. چون لوحه‌هایی ابزار ثبت اطلاعات تجاری، آثار مذهبی شامل دعاها، مناسک، علائم جادویی، افسانه‌های مقدس و حکایات و روایات قومی و ملی بودند.
می بینیم که برای این لوحه ادبیات، اندیشه‌های اجتماعی، سیاسی و فلسفی خود را حفظ کرده‌اند و در میان مواد حفاری شده از خرابه‌های شهرهای باستانی سومری لوحه‌هایی وجود دارد که قطعات ادبی هزاران سال کهنتر از ایلیاد در آنها نقش بسته است.
سومریان کهنترین ادبیات شناخته شده انسان را تدوین کردنداز تمامی متونی که بر گل یا مواد مناسب نگاشته است و تاکنون به دست آمده در میابییم که ۹۵ در صد این متون به امر بازرگانی، اداری و حقوقی ارتباط دارند.
فرهنگ سومری برای مدتی بیش از ۱۵۰۰ سال یعنی از نیمه هزاره چهارم تا آغاز هزاره دوم پیش از میلاد بر سرزمین«رافدین» سیطره داشت. در ازای این تاریخ، نویسندگان سومری توانستند شمار بسیاری از متون را در مو ضوعات مختلف و در نسخه‌های متعدد به نگارش در آورند. برخی از افسانه‌های رایج مانند داستان «دلاور ناکام گیلگمشن» در نسخ‌های فراوان و روایت‌های گوناگون به جا مانده است
سومریان این گل نوشته‌ها را در معابد یا کاخهای سلطنتی یا مدارس حفظ می‌‌کردنددر حقیقت سومریان نخستین کسانی بودند که این دستاوردها را به این هدف روشن یعنی حفظ آن برای نسلهای آینده ثبت کردند. به عبارت دیگر سومریا ن کسانی بودند که به کتاب نقشی اختصاص دادند که تا به امروز با آن در ارتباط است. بدین معنا که دستاوردهای فرهنگی و فناوری انسان را پاس دارد و پاسخگوی اهداف قانونی و آموزشی و دیگر نیازهای روزانه او باشد.
پس از آشوریان به تمدن بابلیان می‌‌رسیم. بابلیان نوشتن خط میخی و همه دانشهای ریاضی و ستاره‌شناسی و غیره را از سومریان آموختند. کتابخانه‌هایی در معابد و قصرها وجود داشتند و یکی از مهم‌ترین و بهترین نمونه‌های آنها کتابخانه «بورسیپا» بود که یکی از شاخصترین کتابخانه‌های عصر باستان بود. از مهم‌ترین آثار باقیمانده از تمدن بابلیان می‌توان «قانون حمورابی» را نام برد.

چگونه می توانم نزدیکترین کتابخانه به خود را پیدا کنم؟
•    هر شهرداری محلی یک سایت انترنتی دارد که در آن جزییات مربوط به کتابخانه های عمومی در منطقه مربوط به آنها آمده است یا می توانید به لیست کامل کتابخانه های عمومی در بریتانیا رجوع کنید.

موضوع سنجش عملكرد ديرزماني است كه در متون كتابداري و اطلاع رساني جايگاه ويژه اي را به خود اختصاص داده و مسائل بحث برانگيز و مختلفي را ميان صاحبنظران باعث شده است در اين جهت حتي انجمنها و سازمانهاي ملي و بين المللي مختلفي از جمله انجمن كتابداران امريكا ، انجمن كتابداران انگليس، ايفلا و...مشغول فعاليت بوده و استانداردهايي را نيز ارائه داده اند.در كشور ما نيز در اين زمينه تحقيقات زيادي صورت نگرفته است. ولي در سالهاي اخير چند ترجمه از مقالات و تدوين استانداردهاي كتابخانه هاي تخصصي و دانشگاهي و آموزشگاهي ايران صورت گرفته است.
شاخصهاي عملكرد ابزارهاي مديريتي تعيين كيفيت خدمات هستند كه براي كمك به مديران كتابخانه ها و روند ارزشيابي كتابخانه كمك مي كنند.
مرکز تحقيقات کشاورزی و منابع طبيعی استان مرکزی يکی از مراکز تحت پوشش سازمان تحقيقات و آموزش وزارت جهاد کشاورزی است که دارای 150نفر پرسنل و 80 نفر پژوهشگر با مدارک تحصيلی فوق ديپلم تا دکتری می باشد که در بخشهای مختلف تخصصی (منابع طبيعی و آبخيزداری ،آفات و بيماريهای گياهی ،اصلاح و تهيه نهال و بذر،دامپروری و دامپزشکی ،اقتصادی و اجتماعی ،تحقيقات روستايي ،گل و گياهان زينتی ،آب و خاک) مشغول فعاليت پزوهشی هستند.
کتابخانه مرکز تحقيقات کشاورزی و منابع طبيعی استان مرکزی از سال 1362 همزمان با تاسيس مرکز فعاليت خود را آغاز کرده است و پس از ادغام وزارتخانه های جهاد سازندگی و کشاورزی کتابخانه دو مرکز تحقيقات کشاورزی و مرکز تحقيقات منابع طبيعی و امور دام استان مرکزی نيز با هم ادغام و امکانات و تجهيزات آنها با هم تجميع و بصورت يکپارچه در آمد.اين کتابخانه به اعتقاد اکثر پژوهشگران و با توجه به تعداد منابع و امکانات موجود مهمترين و بزرگترين کتابخانه تخصصی بخش کشاورزی استان مرکزی می باشد.كه علاوه بر پژوهشگران مركز تعداد 50نفر از دانشجويان و پژوهشگران خارج از مركز نيز عضو اين كتابخانه ميباشند و تعداد بسيار زيادي نيز از اين كتابخانه به صورت حضوري استفاده مي كنند.
 
بيان مسئله
عملکر د کتابخانه تخصصي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي  بر اساس شاخصهای عملکرد تعريف شده در کتاب( استاندارهای کتابخانه های تخصصی ايران[4] تدوين شده توسط خانم شيرين تعاونی (خالقی) از انتشارات کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ايران،1381) مورد ارزيابی قرارمی گيرد.اين استاندارها بر اساس استانداردهای بين المللی ، اطلاعات و واقعيت های موجود در گستره کتابداری و اطلاع رسانی و کتابخانه های تخصصی و تحقيقاتی ايران تدوين شده است.شاخص ها و استانداردهاي تعريف شده در اين استاندارد بر اساس متن كامل استاندار بين المللي ايزو 11620كه توسط كميته اطلاعات و دبيزش ISO\TC48  و زير كميته آمار و ارزشيابي عملكرد SC8 تهيه شده است. استاندارد ايزو 2789 تحت عنوان
 Iso 2789 :Information and documentation-international library statistics , 1991  
 مبناي اين استاندارد بين المللي را تشكيل مي دهد و هدف از ارائه اين استانداردها بهينه سازي خدمات وتسهيل مقايسه بين كتابخانه هاي يك كشور است. و زير كميته ديگري مسئول روزآمد نگهداشتن اين استاندارد بين المللي را بعهده دارد.
 کتابخانه تخصصی مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي وظيفه تامين نيازهای اطلاعاتی پژوهشگران و پشتيباني اطلاعاتي از فعاليتهای پژوهشی حوزه کشاورزی و بخصوص اعضای هيئت علمی و پژوهشگران اين مرکز را به عهده دارد. ولی به نظر می رسد با توجه به پيشرفتها و خدمات زيادی که داشته در بسياری موارد با استانداردهای کتابخانه های تخصصی فاصله دارد. اين پژوهش بر آن است تا با مقايسه عملکرد اين کتابخانه در غالب  شاخصهای عملکرد تعريف شده در  استاندارد هازی کتابخانه های تخصصی ايران  نقاط ضعف وقوت اين کتابخانه را مشخص سازد و همچنين با استفاده از نتايج اين تحقيق راه مطمئنی را برای ارتقای خدمات اين کتابخانه ،تامين بهينه نيازهای اطلاعاتی ، کاهش هزينه ها ،صرفه جويی در وقت محققين ،استفاده بهينه از امكانات موجود را ارائه دهد.

پرسشهاي اساسي
1. پژوهشگران اين مركز چه ميزان از خدمات ، منا بع ، امكانات و تجهيزات كتابخانه رضايت دارند  ؟
2. وضعيت شاخصهاي عملكرد  اين كتابخانه بر اساس شاخصهاي عملكرد استاندارد چگونه است ؟
3. وضعيت اين كتابخانه تا چه ميزان با استانداردهاي تعيين شده براي كتابخانه هاي تخصصي مطابقت دارد  ؟

ضرورت انجام تحقيق
ازآنجا که انجام فعاليتهای پژوهشی و توليدات علمی به عنوان مهمترين شاخص ارزشيابی هر مرکز تحقيقاتی است و يکی از ارکان مهم مربوط به ارتقاء كميت و كيفيت توليدات علمی به وضعيت عملکرد کتابخانه تخصصی آن مركز در تامين نيازهای اطلاعاتی و پشتيبانی از فعاليتهای علمي بستگی دارد و همچنين با توجه به نيازهاي روز افزون پژوهشگران بخش كشاورزي استان مركزي به اطلاعات جديد و توجه بسيار زيادي كه به افزايش توليدات علمي جهت بر طرف كردن مشكلات اين بخش صورت مي گيرد اين كتابخانه بعنوان يكي از مهمترين مراكز تامين كننده نيازهاي اطلاعاتي محققين حوزه كشاورزي در استان مركزي بايد با رعايت استانداردهاي ملي و بين المللي بتواند عملكرد و خدمات خود را به بهترين نحو انجام دهد و انجام اين تحقيق با توجه به موارد ذكر شده فوق ضروري به نظر مي رسد.

فرضيه ها:
1. استفاده كنندگان از كتابخانه تخصصي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي از منابع  امكانات ،خدمات و عملكرد آن رضايت دارند
2. و ضعيت  كتابخانه تخصصي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي نسبت به استانداردهاي تعيين شده براي اين كتابخانه ها در سطح پاييني قرار دارد.

اين تحقيق فقط شامل فصل اول مي باشد و به هيچ عنوان پايان نامه نمي باشد و تحقيقي موردي از كتابخانه است