به نام خدا
آناليز روغن

به منظور مراقبت و نگهداری تجهیزات ماشین الات و سیستمهای مختلف انها از تکنیکهای بسیاری استفاده می جوئیم
در این قسمت از ارائه قصد اشنائی با آنالیز روغن وصدا و ارتعاش و....داریم
نه گام جهت اجراي موفق آناليز روغن
گام اول : تعهد در برابر برنامه
گام دوم : ثبت وضعيت فعلي
گام سوم : انتخاب آزمايشگاه مناسب
گام چهارم : انتخاب ماشين جهت آناليز
گام پنجم : انتخاب آزمايشات مورد نياز

گام ششم : نمونه گيري از روغن
گام هفتم : انجام آناليز بر روي نمونه روغن
گام هشتم : تفسير نتايج
گام نهم : پيگيري ميزان كارائي برنامه آناليز روغن
نمونه گیری
نمونه گیری ساده ترین ولی در عین حال مهمترین مرحله از اجرای برنامه آنالیز روغن می باشد که باید توجه وافری نسبت به اجرای صحیح آن مبذول گردد. لذا با توجه به اینکه هدف از تهیه نمونه روغن در برنامه Condition Monitoring شناسایی روغن، آلودگیهای وارد شده در آن و نیز
 فرسایش سیستم می باشد:    •  نمونه باید از نقطه ای گرفته شود که حداکثر اطلاعات از وضعیت سیستم و روغن را در خود داشته باشد.    •  نمونه گرفته شده باید دارای حداقل پراکندگی اطلاعات باشد
 به عبارت دیگر با تکرار نمونه گیری همان نتایج بدست آید


  متناسب با تنوع سیستمهای روانکاری روشهای
 نمونه گیری نیز متفاوت می باشد که از میان آنها
 میتوان به موارد زیر اشاره نمود:  الف  Ball valve     
      ب  Drain valve          
      جVaccum pump   

• Flushing
پس از پایان مراحل نصب یک دستگاه، باید در نظر داشت که تاسیسات روانکاری شامل لوله ها ، اتصالات، مخازن روغن و ...قبل از آنکه وظیفه اصلی خود یعنی حفاظت از عملکرد صحیح و روانکاری مناسب را آغاز نماید می تواند باعث صدمه جدی به سیستم شود.

با توجه به آلودگی بسیار زیاد داخل لوله ها و مخازن ، شستشوی مناسب (Flushing) توصیه می گردد. مهمتر از آن اطمینان یافتن از تمیزی روغن پس از فلاشینگ می باشد. ما توصیه می کنیم با آزمایش روغن در مراحل مختلف فلاشینگ از نحوه و میزان تمیز شدن روغن تا رسیدن به حد مطلوب تمیزی مطلع شوید


 • نگهداري و انبارش روغن :ورود روغن آلوده به سيستم يعني استقبال از خطر. با انبارش و نگهداري از روغن به روشهاي استاندارد و استفاده از ظروف مناسب و تميز براي ريختن روغن بداخل دستگاه از ورود روغن آلوده به سيستم جلوگيري نمائيد
• تناوب نمونه گيري :
موفقيت در اجراي برنامه هاي CM مستلزم رعايت موارد متعددي است و يكي از اين موارد نظم و استمرار نمونه گيري مي باشد. توصيه مي شود نمونه گيري در ساعات كاركرد پائين انجام نشده و ملاكهاي روبرو جهت تعيين زمان مناسب نمونه گيري مد نظر قرار گيرد:   

 ماشين آلات متحرك موتور: هر 250 ساعت يا  10000كيلومتر هيدروليك، گيربكس، ديفرانسيل : هر500 ساعت و یا  20000كيلومتر تجهيزات ثابتگيربكس، توربين ، كمپرسور و سيستمهاي هيدروليك هر ماه يك نمونه و يا 500ساعت كار
یکی از انواع تستها تشخیص و اندازه گیری میزان اب در روغن است
ميزان آب موجود در روغن از طريق آزمايش Karl Fischer اندازه گيري مي شود. نتیجه آزمايش مقدار دقيق آب را بر حسب PPM گزارش می نماید.  واحد اندازه گيري: P.P.M استاندارد آزمایش: D-6304
Hot plate
Total base number

هنگامی که روغن خاصیت قلیایی خود را از دست بدهد بسیار خورنده خواهد شد. مقدار TBN در طول کارکرد روغن ( به واسطه اسیدهای اکسیداسیون و احتراق) به صورت کاهشی با شیب یکنواخت می باشد. کاهش ناگهانی عدد TBN می تواند به علت یک یا چند دلیل زیر باشد: - استفاده از سوخت با سولفور بالا         - احتراق ناقص در موتور - مخلوط شدن سوخت با روغن              - اکسیداسیون شدید واحداندازه گيري: mg KOH/g استاندارد آزمايش: D-2896
Total acid number
عدد اسيدي روغن بيانگر ميزان خاصيت اسيدي روغن مي باشد. عدد اسیدی روغن معمولا به تدریج و با شیب کم افزایش می یابد.روغن ها در اثر عوامل مختلفی از جمله گرما و آلودگی به مرور زمان دستخوش تغییرات کیفی شده که عدد اسیدی بیان گر یکی از شاخص های این تغییرات می باشد. واحد اندازه گيري: mgKOH/g  استاندارد آزمايش: D-974

به نکات زیر نیز توجه نمائید:
   •  بهترین نقطه و مناسب ترین روش برای نمونه گیری  را از قبل تعیین نمائید •  از ظرف تمیز برای نمونه گیری استفاده شود •  مقدار نمونه برای انجام آزمایشهای مورد نیاز کافی باشد •  درب ظرف نمونه قبل و بعد از نمونه گیری  بسته باشد •  اطلاعات درخواستی در فرم همراه نمونه بطور کامل در اختیار آزمایشگاه گذاشته شود

 اطلاعات همراه نمونه :اطلاعات صحيح از روغن و دستگاه  به ما در ارزيابي نتايج آزمايشات  و ارائه  گزارش مناسب تر به شما کمک مي نمايد. لطفاً در تكميل و ارسال فرم اطلاعات كاملاً دقت نمائيد.

• موارد بحراني  اعلام وضعيت بحراني براي يك دستگاه لزوماً به معناي ˝خرابي دستگاه˝ نمي باشد. در بسياري از موارد با تعويض روغن، شناسايي عامل آلودگي و يا فرسايش غير عادي و رفع آن، وضعيت به حالت عادي باز مي گردد.

 از طريق اين آزمايش مقدار عناصر فلزي و غير فلزي موجود در روغن ( 19 عنصر ) شناسائي مي شود. برخي از اين عناصر مانند آهن(Fe)، آلومينيوم (Al) و كرم(Cr)، ناشي از فرسايش قطعات داخل دستگاه ها    مي باشد كه به همين دليل به آنها عناصر فرسايشي گفته     مي شود.

  عناصر كلسيم(Ca)، منيزيم(Mg)، فسفر(P)، روي(Zn) و باريم(Ba) نشان دهنده وجود موادفزودني در روغن مي باشند.  سيليسیوم (Si) و سديم (Na) نيز كه معمولاً از
    محيط وارد روغن مي شوند بعنوان آلاينده هاي
   روغن شناخته مي شوند. واحد اندازه گیری:  p.p.m استاندارد آزمایش:  D-6595


افزایش ذرات جامد معلق در روغن باعث تشدید فرسایش خصوصا در لایه نرم یاتاقان ها می شود. شناسایی و کنترل این آلودگی  در توربین های بخار و گاز، کمپرسورها و سیستم های هیدرولیک از اهمیت بسزایی برخوردار  می باشد که در آناليز روغن با آزمایش Particle Counting این امکان برای شما به خوبی فراهم می شود.استانداردهای این آزمایش :
ISO 4406  و  NAS 1638

 از طريق اين آزمايش تراکم ذرات آهني در دو محدوده ی اندازه ای بزرگ (DL)و كوچ(D) شناسایی و سپس از روی این دو پارامتر شاخص پیشرفتگی فرسایش I.S.- Index of Severity محاسبه مي شود.افزايش مقدار آهن Fe بيانگر افزايش تعداد ذرات آهني است كه اندازه آن ها كوچكتر از 10 ميكرون باشد. در صورتي كه با انجام آزمايش DRF تراكم ذرات آهني بزرگتر از 10 ميكرون در كنار ذرات كوچكتر اندازه گيري مي شود. DL و DS به ترتيب بيانگر ذرات آهني بزرگتر از 10 ميكرون و كوچكتر از 10 ميكرون مي باشند.

با مشاهده روند تغييرات DL و DS در طول زمان تغيير وضعيت فرسايشي سيستم به خوبي ديده مي شود. به عنوان مثال افزايش DL و زيادترشدن اختلاف آن با DS به معني بدتر شدن وضعيت فرسايشي خواهد بود. در حالي كه افزايش همزمان DL و DS و كم شدن اختلاف آن ها به معني توليد بيش از حد ذرات كوچك آهني در سيستم مي باشد كه اين مشخصه ي وقوع خوردگي  شيميايي مي باشد.  واحداندازه گيري: بدون واحد   استاندارد آزمايش: روش سازنده

 شاخص ذرات درشت آهني  ( بزرگتر از 10 ميكرون ) می باشد . هرچه عدد آن بالاتر باشد، فرسایش آهنی در دستگاه از حالت عادی دورتر خواهد بود.معمولا شاخص PQ با مقدار عنصر آهن Fe كه از آزمايش اسپكتروسكوپي بدست مي آيد مقايسه مي شود. اگر عدد PQ كوچكتر ازFe باشد روغن فاقد ذرات درشت آهني مي باشد. (منظور از ذرات درشت ، ذرات بزرگتر از 10 ميكرون مي باشد)  چنانچه PQ بزرگتر از Fe شود، ذرات درشت آهني در روغن وجود دارد كه در آن صورت بايد به شاخص TD PQ مراجعه نمود. واحد اندازه گيري: بدون واحد  استاندارد آزمايش: روش سازنده

   در اين آزمايش ذرات فلزي موجود در روغن بوسیله ميكروسكوپ مشاهده شده و با توجه به نوع، تراكم و شكل ذرات مي توان در مورد نوع فرسايش، علت آن و بعضاً محل وقوع فرسايش غيرعادي اظهار نظر نمود. انواعی از ذرات  فلزی شناسایی شده در آزمایشگاه :                  

به عنوان مثال چنانچه ذرات بزرگتر از 20 ميكرون كه بوسيله ميكروسكوپ  براحتي ديده مي شود به تعداد زياد مشاهده گردد، مي توان نتيجه گرفت كه خرابي قطعه يا قطعاتي از دستگاه شروع شده است. چنانچه ذرات بزرگتر از 50 ميكرون به تعداد زياد ديده شود خرابي دستگاه بسيار نزديك است.
 ويسكوزيته
 ويسكوزيته يا گرانروي مهم ترين مشخصه فيزيكي روغن مي باشد كه مقاومت آن را در مقابل سيلان نشان مي دهد و معمولاً در دماهاي 40 و 100 درجه سانتيگراد اندازه گيري مي شود .  واحد اندازه گيري: سانتي استوك cSt         استاندارد آزمايش : D- 445

 شاخص گرانروي نشان دهنده ميزان مقاومت روغن به تغيير گرانروي در اثر تغييرات دما مي باشد. شاخص گرانروي بالاتر نشان دهنده ثبات بيشتر گرانروي در دماهاي مختلف است D- 2270 واحد اندازه گيري: بدون واحد       استاندارد آزمايش:  نقطه اشتعال حداقل دمايي است كه در آن تحت شرايط تعريف شده بخار روغن در مجاورت شعله يك لحظه مشتعل و سپس خاموش مي
شود.
D- واحد اندازه گیری:درجه سانتیگراد   استاندارد ازمایش:3828

روغن هايي كه به نوعي با سوخت ( گازوئيل ) مخلوط مي شوند(اين مساله بيشتر در موتورهاي احتراقی اتفاق مي افتد ) گرانروي آنها كاهش مي يابد. هر چه آلودگي بيشتر باشد كاهش گرانروي نيز بيشتر است.همچنين بدليل آنكه نقطه اشتعال سوخت پائين است پس از اختلاط با روغن نقطه اشتعال روغن نيز به تناسب پائين مي آيد. بنابراين كاهش گرانروي همراه با كاهش نقطه اشتعال روغن علامت آلودگي سوخت در روغن مي باشد.