فصل اول
كليات و طرح تحقيق

مقدمه :
بهداشت رواني يك زمينه تخصصي در محدوده روان پزشكي است كه هدف آن ايجاد سلامت روان به وسيله پيشگيري  از ابتلا به بيماري هاي رواني است، كنترل عوامل موثر  در بروز آن ، تشخيص زود رس، پيشگيري عوارض ناشي از برگشت بيماري هاي رواني وايجاد محيط سالم براي برقراي روابط صحيح انساني است. بنابر اين عملي است براي بهزیستي ؛ رفا اجتماعي و سازش منطقي با پيشامد‌هاي زندگي. موجب ثبات عاطفي مي‌گردد و حاصل آن اين است كه فرد براي خود و ديگران احترام قائل مي‌شود، توانايي‌ها و محدوديتهايش را مي‌شناسد وآگاه مي‌گردد كه هر رفتاري داراي انگيزه بوده و معلول عوامل گوناگون و تابع تماميت وجود فرد است. به عبارتي، سلامت روان مناسب بايد افراد را قادر سازند توانايي هاي رواني وجنسي خود را به حد اكثر رساند وزندگي اجتماعي واقتصادي ، مفيد وهمانند با محيط داشته باشند ( شهیدی و حمدیه، 1386).
شادابی، نشاط و احساس خوشبختی یکی از موهبت های الهی است که در سایه تندرستی و سلامت روانی  به انسان ها اعطا شده است، علاوه بر آن، سلامت روانی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ارتقا و تکامل انسان ها محسوب می شود. این امر به ویژه در دانشجویان از اهمیت بسیاری برخوردار است. هر چند، دانشجویان معمولاً از افراد برگزیدۀ اجتماع محسوب می شوند؛ اما مطالعات متعدد نشان می دهد که دانشجویان نیز مبتلا به انواع اختلالات و مشکلات عاطفی می باشند( توراني، 1378 ).
کارول  در پژوهش خود به بعضی تعارضات محیطی مؤثر برسلامت روانی دانشجویان نظیر میل به تفریحات متعدد اجتماعی در مقابل تمایل به درس خواندن، احتیاج به پیشرفت در دروس در برابر احساس بی کفایتی، ترس از ابراز شخصیت در برابر میل به خود نمایی، میل به ازدواج در برابر موانعی که از آن جلوگیری می کند، میل به برتری جسمانی در برابر محدودیت های عضوی، اطاعت از افراد زورگو، ارتباط با جنس مخالف، تنفر از رفتار دیگران در برابر ناتوانی در بروز احساسات خود، مشکلات اقتصادی که مانع از رسیدن به هدف های هنری و علمی است و انتخاب شغل و حرفه اشاره می کند(كارول، 1979).
 
بیان مسئله :
روان‌شناسي علم مطالعه رفتار آدمي است. بيشتر توجه روان شناسان، امروزه صرف يافتن راههاي مناسب براي حل مشكلات رواني است كه انسانها در برخورد با مسائل روزمره و عملي با آن روبرو هستند. كمتر كسي در برابر بيماريهاي رواني مصونيت دارد. البته دانستن اين كه هر كسي ممكن است گرفتار ناراحتي رواني شود، خود به خود كافي نيست، زيرا بهداشت رواني تنها به تشريح علل اختلالات رواني منحصر نيست، بلكه هدف اصلي آن پيشگيري از وقوع ناراحتي‌ها است.
وجود افراد سالم، از شرايط مهم و اساسي براي رشد يك جامعه است. جامعه‌اي كه به سلامت جسم و روان اعضاي خود توجه مي‌كند، ضمن عدم صرف هزينه‌هاي سرسام آور درماني، انسانهايي سالم نيز پرورش مي‌دهد كه اين خود ضامن رشد فردي و اجتماعي آن جامعه است(ميلاني فر، 1374). 
سلامت عمومي به عنوان عملكرد سازگار فرد و سازش يافتگي وي با محيط پيرامون خود مي‌باشد سازمان بهداشت رواني سلامتي را حالت رفاه و آسايش مي‌داند و بهداشت رواني از ديدگاه كارشناسان سازمان بهداشت رواني در درون مفهوم كلي بهداشت جاي مي گيرد، بهداشت يعني توانايي كامل ايفاي نقش هاي اجتماعي، رواني، جسمي. از نظر اين كارشناسان سلامت فكر وروان عبارت است از قابليت ارتباط موزون و هماهنگ با ديگران، تغيير و اصلاح محيط فردي و اجتماعي  و حل تضادها و تمايلات شخصي به طور منطقي، عادلانه و مناسب. كارل منينجر  مي‌نويسد" سلامت رواني عبارت است از سازش فرد با جهان اطرافش با حداكثر امكان به طوري كه باعث شادي و برداشت مفيد و مؤثر به طور كامل شود"(ميلاني فر، 1374). 
افراد در رویارویی مشکلات و فشارهای زندگی و به منظور کاهش اثرات روانی و جسمانی ناشی از آن دست به رفتارهای مختلف می زنند تاشاید بتوان علاوه برحل مشکلات به سلامت جسمانی و روانی خود نیز کمک کنند(فیضی، 1382). اکثر روان پزشکان سازش با محیط ، انعطاف پذیری، قضاوت عادلانه و منطقی در مواجهه با محرومیتها و فشارهای روانی را ملاک سلامت و تعادل روان می دانند. (فریمن و بوکسرما، 1985).
سلامت روان عبارت است از اين که  فرد چه احساسي نسبت به خود، دنياي اطراف، محل زندگي اطرافيان دارد و مخصوصاً با توجه  به مسئوليتي كه در مقابل ديگران دارد، چگونگي سازش وي با در آمد خود و شناخت موقعيت مكاني و زماني خويشتن حائز اهميت است (لوسينيون  و همكاران ،1962).
كارل مينجر  مي‌نويسد: سلامت رواني عبارت است از سازش فرد با جهان اطرافش به حد اكثر امكان به طوري كه باعث شادي و برداشت مفيد و موثر به طور كامل شود.
ملاك‌هاي (DSM-IV-IR) براي سلامت روان:
در راهنمای تشخیصی و آماری (DSM  - IV - IR) تعریفی برای بهنجاری یا سلامت روانی ارائه شده است. در تک نگارش سلامت روانی: گزارشي از پزشک ارشد، سلامت روانی «کارکرد موفقیت آمیز اعمال روانی از نظر تفکر، خلق و رفتار که منجر به فعالیت های سازنده، برآورنده روابط با دیگران توانایی سازش به تغییر و مقابله با نا ملایمت می گردد» تعریف شده است. دیدگاهی بحث انگیز توسط تامس ساس( thomas  szasz) بیان شده، او در کتاب «افسانه بیماری روانی» می نویسد که بهنجاری (سلامت روانی) را فقط بر حسب آنچه که مردم انجام می دهند و نمی دهند می توان سنجید و تعریف بهنجاری وراء قلمرو روان پزشکی است.
در این تحقیق  به بررسی عوامل دموگرافيك تأثیر گذار  بر بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور مریوان در سال تحصیلی 89-1388 پرداخته شده است.
 
اهمیت و ضرورت تحقیق :   
برای اینکه بتوانیم خوب زندگی کنیم و از جسم و روان خود خوب مراقبت کنیم لازم است « فکر کردن » را به خوبی به یاد داشته باشیم ، باید بتوانیم از نیروی فکر خود استفاده کنیم و برای خود یک زندگی سالم و شاد بسازیم . هر فردی در زندگی خود با مسائلی روبرو می شود که آنها را نمی شناسد و یا با مشکلاتی روبرو می شود ولی راه حل آنها را نمی داند ، اما اگر از سن کم یاد بگیرد خوب فکر کند می تواند مشکلات و مسائل خود را خوب حل کند ، تا وقتی بزرگتر شد کمتر اشتباه کند .
تأمين سلامت عمومي و سلامت روان يكي از اهداف مهم بسياري از علوم است مانند علم پزشكي، روان شناسي، جامعه شناسي و ... همچنين سلامت روان خود از مهمترين اهداف انسان هاست و لازمه زندگي به طور مؤثر و مفيد است. يكي از مهمترين عوامل تعيين كننده سلامت عمومي و رواني سبك دلبستگي است. الگوهاي دلبستگي كودكان با شايستگي هاي فردي و بين فردي آنان در آينده مرتبط است. تشكيل اين گونه دلبستگي‌ها در فرايند كلي رشد كودك اهميت حياتي دارد( مين، كاسيدي،1988، بروفه،1985 به نقل از سانتراك، 1387) زيرا در آنها احساس امنيت و توسعه ي خود پديد مي آورد و اجتماعي شدن آنان را ممكن مي كند( پيپ، ايستربروكس و هارمون، 1992 به نقل از سانتراك، 1387).
 برای اینکه از بهداشت روانی برخورداز باشیم ما بدانیم چه عواملی موجب به خطر انداختن سلامت روانمان می شود  و چگونگی مقابله  با آنها را یاد بگیریم  یا به عبارتی بهتر از به وقوع پیوستن این عوامل و موقعیتهای فشارزا جلوگیری کنیم.
 در این تحقیق نیز به همین منظور به بررسی و دستیابی به عواملی فشارزایی می باشیم که موجب به خطر انداختن سلامت روان دانشجویان می باشد به این امید که بتوانیم راههکارهای پیشگیرانه یا مهارتهای حل مسئله مناسب با این عوامل را در تحقیقاتی آتی بکار بندیم.