چکیده
امروزه شاهد افزایش روز افزون شاغل بودن زنان نسبت به گذشته می باشیم که این تغییر نقش ها می تواند رضایت زناشویی زوجین و همچنین جنبه های مختلف زندگی و فرزندان را تحت تاثیر قرار دهد و از آن می توان به عنوان عنصری موثر در تعارضات زناشویی یاد کرد بر این اساس در این پژوهش به مقایسه رضایت زناشویی زنان شاغل اداره هواشناسی استان آذربایجان شرقی و خانه دار و مردان دارای همسر شاغل و یا خانه دار در شهر تبریز پرداخته شد. جهت دستیابی به هدف کلی دو فرضیه تدوین گردید.
1-    بین شاغل بودن یا خانه دار بودن زنان و سطح رضایت از زندگی شان رابطه مستقیم وجود دارد
2-    سطح رضایت از زندگی مردانی که زنان خانه دار دارند بیشتر از سطح رضایت از زندگی مردانی است که زنان شاغل دارند.
 بدین منظور 60 نفر از زنان متاهل که 30 نفر شاغل و 30 نفر خانه دار بودند و 60 نفر از مردان متاهل که آنها نیز 30 نفر شان دارای همسر خانه دار و 30 نفر دیگر دارای همسر شاغل بودند انتخاب و بررسی شدند. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی نوع پس رویدادی بوده است برای سنجش میزان رضایت زناشویی از پرسش نامه انریچ استفاده شد داده های حاصل از این پرسش نامه از طریق آزمون t برای دو گروه مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت نتایج حاکی از آن بود که رضایت زناشویی زنان خانه دار بیشتر از زنان شاغل می باشد همچنین نتایج نشان داد که رضایت زناشویی مردان دارای همسر خانه دار بیشتر از مردان دارای همسر شاغل است.             
کلید واژگان : رضایت زناشویی، شاغل، خانه دار.   
                             
فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق                
مقدمه                                               2
بیان مساله                                            4
ضرورت  و اهمیت پژوهش                                        6
هدف تحقیق                                            7
فرضیه های تحقیق                                        8
متغیرهای تحقیق                                            8
تعاریف عملیاتی اصطلاحات                                    8
فصل دوم: ادبیات تحقیق
مقدمه                                            11
بخش اول: خانواده
کار کرد مطلوب خانواده                                    12
معنی و مفهوم خانواده متعادل                                    14
خانواده مدرن                                         15
زیر منظومه زن و شوهری                                     17
بخش دوم: تفاوت های زنان و مردان
نقش کروموزوم y در ایجاد تفاوت ها                                19
تفاوت در رشد                                        19
تفاوت در علایق و رغبت ها                                    22
پرخاشگری                                        23
اضطراب                                            24
بخش سوم: رضایت زناشویی  و عوامل موثر بر آن
رضایت زناشویی                                        25
ایجاد رضایت زناشویی                                    26
زوج خوشبخت و کامل                                    28
علل مشکلات و تعارضات در میان زوجین                                29
اثرات طلاق                                        30
نقش عشق در ازدواج و تداوم زندگی                                32
مدل مثلث عشق استرنبرگ                                    33
اثرات نزدیکی و فاصله در تداوم زندگی                                36
نقش فشارهای فرهنگی در رضایت زن و شوهر                            37
پیشرفت فردی در زوجین                                    39
روابط جنسی                                        41
اختلافات مالی                                        42
روابط والدین و کودک                                    44
عوامل شخصی                                        45
حسادت                                            46
خشونت زناشویی                                        47
رضایت زناشویی و عقاید مذهبی                                    49
توصیه های تربیتی برای بحران زدایی                                50
هفت اصل زندگی زناشویی کارآمد                                52
بخش چهارم: اشتغال زنان
زنان شاغل                                            57
زنان خانه دار                                        60
تعارض بین نقش های شغلی و نقش های زوج ها در خانه                        62
راه حل های پیشنهادی برای کاهش تعارض                                62
نکات مثبت و منفی کار کردن زن                                    63
بخش پنجم: مروری بر پژوهش ها
تحقیقات انجام شده داخلی                                    65
تحقیقات انجام شده خارجی                                    66
فصل سوم: فرایندهای روش شناختی
مقدمه                                            69
طرح تحقیق                                            69
جامعه آماری                                            70
روش نمونه گیری و حجم نمونه                                    70
ابزار گرد آوری اطلاعات                                        70
روش جمع آوری اطلاعات                                        75
روش های آماری تجزیه و تحلیل داده های تحقیق                                75
فصل چهارم: یافته ها و نتایج تحقیق
یافته های پژوهش                                        77
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه                                            81
بحث و نتیجه گیری                                        81
محدودیت های پژوهش                                        84
پیشنهادات کاربردی                                        84
پیشنهادات پژوهشی                                        84
منابع و ماخذ                                            86
ضمایم                                                89

مقدمه
خانواده یکی از رکن های اصلی جامعه به شمار می رود. دستیابی به جامعه سالم آشکارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم مشروط به برخورداری افراد آن از داشتن رابطه های مطلوب با یکدیگر است. در چنین نظامی افراد با علایق و دل بستگی های عاطفی نیرومند دیرپا و متقابل به یکدیگر پیوسته اند. این دل بستگی ها اگر چه شاید شدت وحدت شان در طی زمان کاسته شود. اما در سراسر زندگی خانوادگی پاینده خواهند بود. (گلدنبرگ،  به نقل از حسین شاهی و نقش بندی،  1383).     
ازدواج به عنوان مهمترین و عالیترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تائید بوده است . ازدواج رابطه ی انسانی پیچیده ظریف و پویا می باشد که از ویژگی های خاصی برخوردار است . همچنین توجه به کانون خانواده با محیط سالم و سازنده و روابط گرم و تعاملات میان فردی و صمیمی ای که می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند از جمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می شوند (برنشتاین و برنشتاین،  1989).     
و به طور کلی از هر چه فاصله بگیریم از خانواده نمی توانیم فاصله بگیریم چون که بدون وجود خانواده در هر شکل و صورتی که باشد مفهوم زندگی و حیاتی انسانی مصداقی نخواهد داشت.
در سالهای گذشته دیدگاه زنان و مردان درباره ی زندگی خانوادگی تغییر کرده است. امروزه دیدگاه زنان و مردان درباره ی مفهوم خود نیز تغییر کرده است. همچنین ایده های انها درباره ی نقش های سنتی زنان و مردان تغییر پیدا کرده است. در دهه های گذشته مشکلات اقصادی و تغییر در انتظارات خانواده ها از زندگی، درامد بیشتر را برای بقای خانواده ها ضروری ساخه است.بین دهه های 70 تا80 تعداد زنان شاغل از 2/18 میلیون به 8/25 میلیون نفر در امریکا افزایش پیدا کرد. امروزه در اغلب کشورها سبک زندگی از خانواده ای با یک نان اور، به سمت خانواده ای با دو نفر شاغل تغییر کرده به گونه ای که زوج های هر دو شاغل تعداد زیادی از زوج ها را تشکیل میدهند (استولتزلوییک،1992).
امروزه زنان به منظور به ظهور رسانیدن توانمندی های خود و افزایش عزت نفس و خودشکوفایی به اشتغال علاقه مند شده اند. تصویر خانواده ی سنتی که در ان یک مرد در خارج از خانه کار می کند و فرزندان و همسر همه از درامد او گذران زندگی می کنند، درحال محو شدن است. تصویر خانواده ی امروز زن و مردی با مشغله ی زیاد یا زن و مردی شاغل در بیرون از خانه را نشان می دهد که تعارض های شدیدی را بین نقش های خانوادگی و کاری تجربه می کنند (کوپر،1991).
درمانگران در صورتی می توانند به طور مؤثری به زوج های امروزی کمک کند که مسائل خاص فراروی زوج ها و خانواد ها را با توجه به زمان درک کنند.(علی محمد نظری،1386)
در جامعه امروز به دلایل متعددی چون گذر از سنت  به مدر نیته، تغییر نظام خانواده ها و فشارهای شغلی و اجتماعی و همچنین پیدا شدن نقش های جدید مثل نقش اشتغال و اضافه شدن آن به نقش های سنتی زنان و با توجه به اهمیت ویژه و جایگاه والایی که نقش های سنتی همچون همسری و مادری زنان در نظر همسرانشان در فرهنگ ایرانی داراست. مشکلات و تعارض های خانوادگی و زناشویی افزایش چشمگیری یافته اند و شواهد فراوانی گویای آن هستند که زوج ها در جامعه امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه به مشکلات شدید و فراگیری دچارند.
افزایش روز افزون طلاق در دنیای کنونی – هر چند در مقیاسی بسیار کمتر متاسفانه جامعه فعلی ما را نیز در بر گرفته است و نارضایتی زن و شوهر از یکدیگر و نیز از هم گسیختگی کانون های گرم بسیاری از خانواده ها و تاثیرات سوء این جدایی بر افراد خانواده نیاز به رسیدگی و رفع این مشکل را مطرح ساخته است.

بیان مساله
خانواده نظامی اجتماعی و طبیعی است که ویژگی های خاص خود را دارد پس از ازدواج هر یک از همسران انتظار دارند خانواده جدید همان شکلی را پیدا کند که برای او مطلوب و آشناست هر کدام  می کوشند واحد زن و شوهری را در راستای مطلوب و پذیرفته خود سازمان دهد و دیگری را برای هم سازی با خود تحت فشار گذارد (مینوچین،  1380).
سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند (سین ها و ماکرجک، 1990).
معمولا رفتارهای فردی موجب شکل گیری قواعد مراودات در بین زوجین می شود بنابراین پذیرش سلیقه ها و رفتار همسر و یا به عبارتی دیگر ، بروز رفتارهای مقبول از سوی همسر می تواند روابط دوتایی را شکل دهد و زمینه را برای برقراری تفاهم در بین زوجین ایجاد کند و در واقع می توان گفت رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارائه می دهد (احمدی، 1382).
پدید آمدن  اختلاف و تعارض بین زن و شوهر طبیعی است و به دلیل ماهیت کنش ورزی  همسران گاه پیش می آید که اختلاف دیدگاه روی دهد یا نیاز ها بر آورده نشود و در نتیجه همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم ناامیدی و ناخشنودی می کنند.
بعضی از موضوع های شناخته شده ای که می تواند پدید آورنده اختلاف های زناشویی باشد چنین است پول، روابط جنسی، روابط خویشاوندی، دوستان، فرزندان، خیانت جنسی، مشکلات عاطفی، مشکلات مالی، مشکلات ارتباطی(گفت و شنود)، درگیری های کاری و مانند این ها (ثنایی و ذاکر، 1378)    
 اختلافات زناشویی می توانند نتایج زیان باری را به همراه داشته باشند و همانطور که مازلو در سلسله مراتب نیاز ها بیان می کند که ارضای نیازهای بالاتر مستلزم ارضا نمودن نیازهای پایین تر است، زوجین نیز با وجود تعارضات و به دلیل برآورده نشدن نیاز آنها به عشق و محبت و احترام ممکن است نتوانند به خود شکوفایی دست یابند و علاوه بر آن فرزندان را نیز در این اثرات زیان بار سهیم می کنند و باعث می شود که حتی نیازهای سطح پایین آنها از جمله نیاز به محبت و امنیت تامین نشود و این امر موجب عدم دستیابی کودکان به نیازهای سطح بالاتر و رسیدن به خود شکوفایی و تکامل می شود.
علاوه بر این ها یکی دیگر از عواملی که برای سازش زناشویی مهم است سازگاری نقش جنسی میباشد. سازش های نقش جنسی در دوران بزرگسالی اولیه شدیدا دشوارند. اکثر دختران نوجوان می خواهند وقتی به بزرگسالی می رسند نقش همسران و مادران را ایفا کنند ولی در عین حال مایل نیستند که همسران و مادران سنتی باشند یعنی نسبت به شوهرانشان در مقام پایین تری قرار بگیرند و قسمت عمده وقت خود را به خانه و فرزندان اختصاص دهند و بیرون از خانه مشغله ای نداشته باشند . بدیهی است این دیدگاه عمدتا از فرهنگ حاکم بر جامعه متاثر می شود که اغلب خانه داری را کار ارزشمندی تلقی نمی کنند(شعاری نژاد،1373).
در کشور ما روز به روز به تعداد زنان شاغل افزوده می شود و با توجه به مطالعات انجام شده در کشورهای غربی که حکایت از برتری نسبی وضعیت سلامت و رضایت از زندگی زنان شاغل در مقایسه با زنان خانه دار دارد در این پژوهش ، پژوهشگر در پی پاسخ گویی به این سوالات است که عبارتند از :
1-    آیا بین رضایت زناشویی زنان شاغل و خانه دار تفاوت معناداری وجود دارد؟
2-    آیا بین رضایت زناشویی مردانی که زنان شاغل دارند و مردانی که زنان خانه دار دارند تفاوتی وجود دارد؟


ضرورت و  اهمیت پژوهش
غالبا هر همسر مفهوم خاصی از نقش زن و شوهر داردکه بر انتظاراتش از طرف دیگر(همسر)اثر  می گذارد حال اگر انتظارات نقش تامین نشود به تعارض و ناسازگاری خواهد انجامید (شعاری نژاد، 1373).
بیشتر سردرگمی زنان و مردان دارای رابطه ی پایدار از بحث راجع به تغییر نقش های زن  و مرد ناشی می شود. نهضت زنان توجه را به روابط غیر منصفانه در ازدواج می کشاند باروری، پرورش فرزند، نبود موقعیت مساوی در کار خارج از خانه و نبود اجرت مساوی از اولین موضوعاتی است که مورد توجه قرار گرفته است (روبوتهام،  1983 و اکلی،  1974 به نقل از شعاری نژاد، 1373).  
نویسندگان پیش گام در مورد تفاوت باروری و پرورش فرزند به بحث پرداخته اند تا مسئولیت بیشتری را به مردان اختصاص دهند (همان منبع).
از طرفی بیشتر زنانی که ناگریزند در آن واحد دو نوع کار را انجام دهند، یکی در میدان شغل و دیگری در کارخانه و خانواده، ممکن است احساس گناه کنند، همچنین از این که نمی توانند فعالیتهای تفریحی لازم برای فرزندانشان ترتیب دهند احساس گناه می کنند به طور کلی احساس گناه از نرسیدن در حد مطلوب به کار های خانه همسر و فرزندان سبب می شود که زن از رضایت خاطر لازم درباره کل خانواده محروم شود . علاوه بر آن متاسفانه در جامعه ما تعداد مادرانی که با  شرایط بالا  مشغول به کار هستند بسیار اندک می باشد این خود فقط باعث می شود که مادران تحت فشار روانی و جسمانی زیادی قرار گیرند و با افزایش خستگی و نارضایتی وقت و انرژی لازم برای فرزندان و همسر خود نخواهند داشت.
بدین منظور تصمیم گرفته شد تحقیقی در زمینه رضایت زناشویی زنان شاغل و خانه دار و مردانی که زنان شاغل و یا خانه دار دارند صورت پذیرد.

هدف پژوهش
هدف تحقیق عبارتست از شناسایی رابطه رضایت زناشویی شاغل و خانه دار با مردانی که زنان شاغل و خانه دار دارند به منظور بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی خانوادگی و ارائه راه کارهای مناسب به مدیران و مسئولان مراکز مشاوره و زوج ها جهت کاهش میزان جدایی و طلاق و همچنین برنامه ریزی های دقیق و مناسبتری برای بالا بردن بهداشت روانی خانواده ها و رسیدن به جامعه ای سالم.