محتویات
        ۱ تاریخچه
       ۱.۱ دوره عثمانی
       ۱.۲ خطوط افتتاح شده در دوره عثمانی
       ۱.۳ دوره ی  زوال امپراتوری عثمانی (۱۹۱۹-۱۹۲۳)
        ۱.۴ دوره ۱۹۲۳-۱۹۴۰
        ۱.۵ دوره ۱۹۴۰-۱۹۶۰
        ۱.۶ دوره ۱۹۶۰-۲۰۰۰
        ۱.۷ بعد از سال ۲۰۰۰
      ۲ قطارهای سریع‌السیر
      ۳ مدیریت کلان
      ۴ اطلاعات شبکه ریلی
       ۵ خدمات راه آهن
       ۵.۱ حمل و نقل مسافر
       ۵.۲ مسیرهای بین‌المللی
         ۵.۲.۱ مسیر اروپا
          ۵.۲.۲ مسیر خاورمیانه
          ۵.۲.۲.۱ ترکیه-ایران
           ۵.۲.۲.۲ ترکیه-سوریه
           ۵.۲.۲.۳ سوریه-ترکیه-ایران
         ۵.۲.۲.۴ ترکیه-عراق
        ۵.۳ جابجایی مسافرین حومه کلانشهرها
        ۵.۴ حمل و نقل بار
        ۶ موزه‌های راه آهن ترکیه
        ۶.۱ موزه نبرد ملی، عمارت آتاترک و راه آهن
        ۶.۲ موزه و گالری هنری راه آهن
        ۶.۳ موزه روباز قطارهای بخار آنکارا
        ۶.۴ موزه راه آهن استانبول
        ۶.۵ موزه و گالری هنری ازمیر
        ۶.۶ موزه اسکی شهر
        7 منابع اصلی

تاریخچه راه آهن ترکیه
راه‌آهن دولتی جمهوری ترکیه (به ترکی استانبولی: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları) و با نام اختصاری TCDD نهادی است که در جمهوری ترکیه حمل و نقل مسافر و بار، مدیریت و کنترل راه‌های ریلی را در جمهوری ترکیه بر عهده دارد. سازمان راه آهن ترکیه در سال ۱۸۵۶ در دوره عثمانی‌ها افتتاح شد و بیش‌تر به صورت نیمه‌خصوصی و با مدل سفارش کار به نهادهای خصوصی و مدیریت دولتی آن اداره می‌شد. این سازمان در ۲۴ می ۱۹۲۴ بر اساس قانون شماره ۵۰۶ مبنی بر دولتی کردن این سازمان، با نام مدیریت عمومی راه‌های ریلی آناتولی-بغداد به طور کامل دولتی شد.
بعدها این سازمان هم بخش اجرا و هم بخش مدیریت و کنترل را برعهده گرفته و در سال ۱۹۵۳ یه صورت شرکت دولتی سهامی عام تغییر اساسنامه داد.
این سازمان از اولین سازمان‌های حمل و نقل ریلی در منطقه خاورمیانه‌است که در دوره عثمانی پروژه‌های بلندپروازانه‌ای را همچون استانبول به حجاز و بغداد به برلین را به مرحله اجرا در آورده بود.


تاریخچه
 
کارگران در حال احداث خط ریلی ازمیر_آیدین دراواخرسال1850
دوره عثمانی
حمل و نقل ریلی که برای نخستین‌بار در سال ۱۸۲۵ در انگلستان آغاز شده بود در امپراتوری عثمانی که بر گستره وسیعی شامل بخش‌هایی از سه قاره اروپا، آفریقا و آسیا حکومت می‌کرد نیز وارد گردید.  در سال ۱۸۶۶، ۵۱۹ کیلومتر راه ریلی در خاک عثمانی احداث گردید. یک سوم از طول این راه آهن در خاک آناتولی (بخش‌هایی از ترکیه کنونی) و دو سوم باقی‌مانده نیز در مسیر کوستانجا (رومانی)- رود تونا و وارنا به روسه در خاک بلغارستان کنونی قرار داشت. در سال ۱۸۷۰ تعداد ۱۹۸۰۰۰۰ اوراق سهام توسط دولت عثمانی در قاره آسیا بفروش رسید تا بدین وسیله تامین بودجه شود. این اوراق ۴۰۰ فرانکی و در دو نوع بوده که یکی از آنها به شکل کوپن دار بوده که هر شش ماه با پاره کردن یکی از آن کوپنها سود حاصله به دارنده سهام پرداخت میشد. و نوع دیگر سهام نیز بدون کوپن بوده و پرداخت اصل و سود آن همزمان صورت میگرفت.در حال حاضر مقداری از این سهام در دست افراد سرمایه گذار هستند که هنوز وصول نشده اند. لازم به ذکر است که در آن زمان PARIS و CONSTANTINOPLR و VIENNE و AMSTERDAM و FRANFORT پشتیبان این سهام بودند و نسبت به بازپرداخت اصل و سود آن تعهد داشتند.
ساخت خط آهن ازمیر- آیدین با طول ۱۳۰ کیلومتر به عنوان اولین خط آهن ترکیه در ۲۳ سپتامبر سال ۱۸۵۶ آغاز گردید. امتیاز این راه ریلی که از سوی انگلیسی‌ها احداث می‌شد به نام مصطفی پاشا استاندار استان ازمیر بوده‌است. این خط ریلی در سال ۱۸۶۶ به بهره‌برداری رسیده‌است.در سال ۱۸۶۵ یک شرکت انگلیسی دیگر خط آهن ۹۸ کیلومتری ازمیر-تورگوتلو-آفیون را افتتاح نمود.
بعد از احداث این دو خط ریلی پای شرکت‌های فرانسوی و آلمانی نیز به عثمانی باز شد و شرکت‌های فرانسوی آغاز به احداث راه‌های ریلی شمال یونان، سوریه و آناتولی غربی و جنوبی پرداختند. شرکت‌های انگلیسی مسئولیت احداث خطوط رومانی، آناتولی غربی عراق تا خلیج فارس؛ و شرکت‌های آلمانی نیز مسئولیت احداث خطوط ریلی منطقه تراکیا، آناتولی داخلی و بین‌النهرین را برعهده گرفتند.در آن سال‌ها دولت عثمانی در اندیشه احداث راه آهن حیدرپاشا (در استانبول) به بغداد و تبدیل شدن به مسیر ترانزیت هندوستان به اروپا بودند. برای این امر، دولت عثمانی در سال ۱۸۷۱ کار احداث خط آهن ۹۱ کیلومتری حدیرپاشا-ازمیت را آغاز کرده و دو سال بعد این پروژه را به اتمام رساند.
یک سال بعد کار ساخت مسیر ریلی ازمیت به آنکارا به یک شرکت خصوصی با سرمایه آلمانی واگذار می‌شود و این شرکت خصوصی امتیاز احداث مسیرهای ریلی اسکی شهر-قونیه و آلایونت- کوتاهیه را نیز به دست می‌آورد.راه آهن اسکی شهر به قونیه با سه سال فعالیت، در سال ۱۸۹۶ افتتاح می‌گردد.
در حالی که عثمانی در نقاط مختلف در حال متصل نمودن شهرها به یکدیگر از طریق راههای ریلی است سلطان عبدالحمید دوم که از سال ۱۸۷۶ تا ۱۹۰۹ به مدت ۳۳ سال پادشاه این امپراتوری بود پیرامون احداث راه‌های ریلی چنین می‌گوید: "با تمام وجود به احداث راه‌های ریلی در آناتولی سرعت بخشیدم. هدف این خط، اتصال آناتولی به بین‌النهرین و بغداد و گسترش تا خلیج فارس است. این امر در سایه کمک‌های آلمان محقق شده‌است. حبوباتی که پیش از این در مزارع فاسد می‌شدند اکنون در وضعیت بهتری قرار دارند. معادن ما به بازارهای جهانی راه یافته‌اند و آینده‌ای پیش روی آناتولی ترسیم شده‌است. رقابت دول بزرگ برای احداث راه آهن در خاک امپراتوریمان عجیب و شک برانگیز است. دول بزرگ هرچقدر هم که نخواهند اعتراف کنند اهمیت این راههای ریلی تنها اقتصادی نیست بلکه این راه‌ها در عین حال اهمیتی سیاسی دارند.
 
{پل واردا در مسیرخط ریلی اناتولی_بغداد.درسال1912}
خطوط افتتاح شده در دوره عثمانی
•    راه آهن آناتولی: این مسیر شامل خطوط ریلی استانبول-ازمیت-بیله‌جیک-اسکی‌شهر-آنکارا و اسکی‌شهر-آفیون-قونیه به طول ۱۰۲۳ کیلومتر می‌باشد.
•    راه آهن استانبول-وین: این مسیر در سال ۱۸۶۹ وارد مدار گردیده‌است. راه آهن استانبول-وین به طول ۲۳۸۳ کیلومتر استانبول را از طریق شهرهایی چون ادیرنه، فیلیبه، نیش، بلگراد و سارایوو به وین متصل می‌کرد.
•    راه آهن آناتولی-بغداد: این مسیر شامل خط ریلی قونیه-آدانا-حلب-بغداد-بصره بوده و ۱۶۰۰ کیلومتر طول داشته‌است.
•    راه آهن حجاز: این مسیر ۱۳۲۰ کیلومتری که استانبول را به بورسا، دمشق، امان، معان، قدس، عقبه، تبوک، هجر و مدینه متصل می‌کند بعد از ۸ سال فعالیت در سال ۱۹۰۸ افتتاح گردید اما به دلیل خرابکاری‌های عشایر عرب تنها تا سال ۱۹۲۰ فعال بوده‌است.
•    ازمیر-قصبه: این خط آهن در سال ۱۸۶۳ ساخته شد و ۶۹۵ کیلومتر طول داشته‌است.
در دوره عثمانی در سال 1870 تعداد 1980000 اوراق سهام جهت پیشبرد اهداف و راه آهن در تمامی مناطق آسیا منتشر شدند . که در ایران نیز این سهامها خریداری شد.
•    ازمیر-آیدین: این خط آهن که قدیمی ترین خط آهن ترکیه‌است با خطوط فرعی ۶۱۰ کیلومتر طول دارد.
•    دمشق-حماء: این خط ریلی به همراه خطوط منشعب از آن ۴۹۸ کیلومتر طول داشته‌است.
•    یافا-شهر قدس: این خط ۸۶ کیومتر طول داشته‌است.
•    بصره-مودانیا: این خط آهن ۴۲ کیلومتری که در سال ۱۸۷۱ افتتاح شده بود در سال ۱۹۸۴ به دلیل استاندارد نبودن عرض ریل در سال ۱۹۴۸ بسته شد.
•    آنکارا-یاحشی حان: طول این خط ۸۰ کیلومتر است.
•    آدانا-فکه: طول این مسیر ۱۲۲ کیلومتر است.
•    مرسین-آدانا: این مسیر دارای دو خط ریلی ۶۷ کیلومتری بوده‌است.
    مجموع راه‌های ریلی احداث شده در دوره عثمانی ۸٬۶۱۹ کیلومتر بوده‌است که هم اکنون ۴٬۵۵۹ کیلومتر آن در خارج از خاک‌های ترکیه قرار دارد.