بخشی از متن اصلی :
چکيده:
به
عنوان يک قاعده کلي مي توان اظهار داشت که قطعيت صادره هنگامي مصداق مي
يابد که امکان تجديد نظر خواهي و اعتراض به آن خواه از طريق عادي و خواه
فوق العاده ديگر امکان پذير نباشد. علي رغم رسميت اين اصل، گاه مجريان امور
در اجراي مقررات کيفري که داراي ضمانت اجراهاي شديد مي باشند از روي عمد و
بيشتر غيرعمد مرتکب اشتباهاتي مي گردند که بسياري از اين اشتباهات به علت
ويژگي خاص نوع بشر و روابط گسترده اجتماعي غير قابل اجتناب است فلذا براي
پاکسازي اين اشتباهات و پيشگيري از آن و به منظور اجراي صحيح قانون و عدالت
و کشف واقع که هدف اصلي در دادرسي جزايي است قانونگزاران طرقي را براي
جبران اشتباهات قضايي پيش بيني کرده اند که اعاده دادرسي متداولترين و
شناخته شده ترين روش در امور کيفري است
اگر هدف از اجراي قانون احقاق حق و رسيدن به عدالت قضايي باشد. اعاده دادرسي
طريقه اي خاص و فوق العاده در فرايند دادرسي هاي کيفري است که راه را براي
رفع اثر از اشتباهات قضايي و کشف حقيقت باز گزارده است. اعاده دادرسي به
عنوان تنها طريقه اعتراض به احکام قطعي کيفري همواره مورد تأييد و اجراي
نظامهاي مدون و متمدن دادرسي کيفري بوده است و در نظام قضايي ايران نيز چه
قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب داراي حالت ثباتي در مجموعه هاي قوانين
شکلي مصوب بوده است که اين امر بر خلاف ساير طرق اعتراض فوق العاده بوده که
در تدوين و حذف آنها هيچگاه رويه ثابتي ملاحظه نشده است و با ملاحظه
قوانين مصوب بعد از انقلاب عدم ثبات قانونگزاران در تدوين اين گونه طرق فوق
العاده مشخص است.
بنابراين اگر چه قانونگزار پس از سالها کشمکش در خصوص شرعي
يا غيرشرعي بودن تجديد نظر در نهايت ضمن تأکيد بر اصل قطعيت آراء در موارد
متعددي عملاً تجديد نظر از احکام را ميسر دانسته که به نظر مي رسد اين
استثناء بر اصل را آنچنان گسترده کرده که ديگر هيچ حکم
قطعي باقي نمي ماند مگر آنکه به يکي از طرق منصوص قابل نقض و تجديد نظر مي
بود، به همين دليل در سال 1381 نيز با سعي در جبران گذشته به حذف موارد و
مراجع مختلف تجديد نظر اقدام کرد اما اين بار نيز در آزمون و خطاي ديگر
موفق عمل نکرد و با تأسيس شعب تشخيص در ديوان عالي کشور براي تجديد نظر از
احکام قطعي يکباره اين مرجع عالي را در حد يک دادگاه تالي تنزل داد و در
سال1385 نيز با اصلاح ماده 18 قانون تشکيل دادگاههاي عمومي و انقلاب هر چند
که تا حد بسياري از اشتباهات و نواقص قانون 1381 کاسته ولي همچنان با محق
دانستن رئيس قوه قضائيه در جهت تجديد نظر از حکم قطعي خلاف بين شرع مرتکب نقض غرض شده و کماکان اصل قطعيت آراء کيفري را زير سئوال برده است.
پيش گفتار:
عالم
حقوق عالم اعتبار است و اين موجود اعتباري متناسب با رشد افکار اجتماعي و
تحولات زندگي بشري دائماً در حال تغيير و تحول است، در عالم حقوق در طول
حيات خود قواعد و اصولي پا به عرصه هستي نهاده و با گذشت زمان دستخوش تغيير
و تحول شده اند به گونه اي که مثلاً امروزه نگرش به شخصيت متهم با نگرش
گذشته فرق کرده است و اصولي همچون اصل قانوني بودن جرم و مجازات و منع
مجازات مضاعف و . . . در خصوص حفظ حقوق متهم متناسب با رشد افکار اجتماعي
به وجود آمده و در اکثر قوانين کشورها نقش بسته است.
در عالم حقوق
پرونده قضايي داراي اهميت خاصي است و در حقيقت در جريان اين پرونده هاست که
حقوق رسالت خود را انجام مي دهد، پرونده هنگام تشکيل به مثابه نوزادي است
که تازه متولد شده و بايد مراحل تحول خود را طي کند تا به غايت آفرينش خود
برسد، پرونده هم براي خود وجودي مستقل دارد که بايد مراحلي را طي کند،
مراحلي از قبيل کشف جرم، تعقيب، تحقيق محاکمه، صدور حکم را بايدپشت سر
بگذارد و به غايت خود که اجراي حکم است برسد.
هنگامي که حکمي در مورد
پرونده صادر مي شود بعد از قطعي شدت آن حيات پرونده خاتمه مي يابد و احياي
مجدد آن با وجود چند شرط امکان پذير نيست، چنين سرنوشتي را تحت عنوان
قاعده اي علماي حقوق در آورده اند که اعتبار امر مختوم مي گويند که از
مباحث عمده نظامهاي حقوقي است و در تمام نظامهاي حقوقي کشورها طبيعي و
مطابق با عقل سليم است و از اهميت خاصي در تضمين حقوق متهم و جامعه
برخوردار است.
لذا در يک جامعه سامان يافته و مبتني بر اصول حقوقي که
به تعبيري جامعه مدني گفته مي شود وجود نظم و امنيت اجتماعي اساسي ترين
عامل توسعه و رشد فرهنگي ، سياسي و اجتماعي و اقتصادي است که بدون رعايت
حقوق و آزاديهاي فردي تحقق آن امکان پذير نيست. بنابراين توجه به اجراي
عدالت در جامعه موجب استحکام مباني حکومت مي گردد، در اين ميان قوانين
کيفري به طور قطع و بالاخص مقررات مربوط به دادرسي کيفري نقش عمده اي در
بقاء و دوام نظام جامعه ايفا مي نمايند.
قانونگزار فکور در تدوين
قوانين به گونه اي عمل مي کند که ضمن رعايت حقوق عمومي و جامعه به حقوق
اشخاص خصوصي نيز لطمه وارد نيايد و حقوق مکتسبه آنها را زير سئوال نبرد.
در
زمينه مقررات مربوط به دادرسي کيفري قانونگزار ايران بعد از انقلاب به
گونه اي عمل کرده که تعارض و تضاد ديدگاهها در آن نمايان است و نمي توان بر
خلاف دوران قبل از انقلاب که نوعي وحدت نظر در تدوين قوانين حاکم بود در
اين دوران به لحاظ سعي در اسلامي شدن قوانين در هر زمان يا تدوين و تصويب
قانوني مغاير و معارض با قبل سعي در ابراز عقايد خود دارد. در اين ميان
مقررات شکلي کيفري در مبحث اعتراض به احکام و تجديد نظر خواهي تغييرات و
تحولات بسياري را به خود ديده است که تماماً عمدتاً در راستاي لطمه به
اعتبار آراء محاکم و زير سئوال رفتن اصل قطعيت احکام است.
در اين
تحقيق به صورت جامع و مفصل سعي مي گردد سير تحولات قانونگزاري ايران در
زمينه رعايت يا عدم رعايت قطعيت احکام بررسي گردد و در اين راستا از تعريف
مبنا و ماهيت آن از نگاه عرف و قانون و دکترين حقوقي غافل نخواهيم شد و در
ادامه ضمن بررسي رويکرد اسلام و خصوصاً فقه شيعه در زمينه امکان تجديد نظر
از احکام و اعتراض به آراء در فصل دوم به مبحث اصلي تحقيق يعني امکان نقض
آراء قطعي توسط عاليترين مقام قضايي خواهيم پرداخت که سعي مي گردد بيشتر به
مصوبه اخير قانونگزار در اين باب بپردازيم که رويکرد اصلي ما خواهد بود و
در ادامه ضمن تعريف و تحليل مختصري از اعاده دادرسي کيفري که ارتباط
تنگاتنگي با مصوبه اخير دارد به بررسي آثار اجراي اين مصوبه مي پردازيم.
بنابراين تحقيق مذکور در دو فصل ارائه مي گردد که فصل اول کليات بوده که در
قسمت اول فصل اول به بيان ماهيت و مفهوم قطعيت آراء از ديدگاه عرفي و
قانوني و شرعي آن مي پردازيم و در قسمت دوم فصل اول سير تاريخي قانوگزاري
قبل و بعد از انقلاب قطعيت آراء مي آيد.
در فصل دوم نيز که موضوع
اصلي بحث است بيشتر در مبحث اول به بررسي دقيق و مشروح قانون اصلاح ماده 18
قانون اصلاح قانون تشکيل دادگاههاي عمومي و انقلاب مي پردازيم که در آن
ضمن بررسي و پيشينه قانوني مصوبه مذکور مکانيزم اجرايي آن نيز بيان مي گردد
و از تعريف مفهوم و محتواي شرع و بين شرع و خلاف بين شرع نيز غافل نخواهيم
شد و در مبحث دوم به بررسي آثار ايجاد تزلزل در قطعيت احکام خواهيم پرداخت
که به تأثير آن در اجراي آراء قطعي و حقوق طرفين پرونده ها مي پردازيم.
این فایل به همراه چکیده، فهرست مطالب، متن اصلی و منابع تحقیق با فرمت word و قابل ویرایش در اختیار شما قرار می گیرد.
تعداد صفحات : 209