تاريخچه
آندوسكوپي
كلمه آندوسكوپ از 2 كلمه يوناني به معناي « درون » و « ديدن » تشكيل شده است . عبارت endoscopy به معناي
استفاده از تجهيزات براي معاينه درون ارگان هاي حفره مانند بدن به صورت ديداري است
. در علم پزشكي از دير باز تمايل و رغبت براي ديدن اجزاي درون بدن نيروي محركي
بوده است تا بدان وسيله بتوان به بيماران كمك كرد . در كنار جراحي باز ، اين روش
معاينه و جراحي با كمترين تهاجم به بدن ،
روشي ظريف و استادانه و ماهرانه البته با كمترين مشكل براي بيمار محسوب مي شود .
طبيعت راه رسيدن به اين هدف را فراهم آورده است .
دستيابي به درون ، از طريق حفرات و سوراخ هاي بدن انسان امكان پذير است .
براي اولين بار در سال 1868 ، آدولف كاسمال با وارد
كردن لوله اي غير قابل انعطاف به داخل معده يكي از بيماران خود آندوسكوپي (gastrointestinal)
Gl را پايه گذاري كرد . در سال 1881 پزشك اتريشي آقاي johann
bonmilulioz به دنبال تحقيقات صورت گرفته با همكاري صنعتگران معروف آن زمان
مبادرت به اختراع اولين گاستروسكوپ نمود كه انتهاي ديستال آن (distal
tip) نوري داشت كه توسط لامپ پلاتيني تامين مي شد در ادامه تحقيقات
ارزشمند جهت ساخت اولين گاستروسكوپ جايگزيني فرم خاصي از لامپ اديسوني به لامپ
پلاتيني نيز مورد بررسي قرار گرفت . در سال Elsner گاستروسكوپ
غير قابل انعطافي را عرضه نمود كه از سيستم لنزي بهره مند بود . به همين سبب امكان
استفاده از نوك ابزار دستگاه به صورت لاستيكي ميسر و به تبع آن صدمات به حداقل مي
رسيد .
امروزه در مسير پيشرفت و تكامل علم آندوسكوپي از سيستم هاي نور پيشرفته
اي براي انتقال تصاوير و همچنين انتقال نور و روشنائي بهره گرفته مي شود و اين در
حالي است كه حدود 100 سال پيش انتقال تصوير حتي بدون استفاده از لنز و تنها با
استفاده از يك تيوپ صورت مي گرفته است .
اگر چه ساخت آندوسكوپ هاي نيمه انعطاف پذير تحول بزرگ
در سير مراحل تكامل آندوسكوپ ها بود اما عدم توانائي آن ها در برداشتن نمونه هاي
بيوپسي و محدوديت ديد تمامي زوايا باعث گرديد تا آندوسكوپ هاي فيبر نوري ارايه
شوند . در سال 1965 تيم تحقيقاتي متشكل از Curtis , Hirschowitz موفق شدند اجزاء فيبروسكوپ را
مهيا كنند ولي تنها مشكلي كه در اين زمينه وجود داشت كيفيت پايين دسته فيبرهاي
نوري بود كه به دليل نشت نور بين پرتو ها
به وجود مي آمد .
با استفاده از پوشش شيشه اي با ضريب شكست كمتر اين مشكل
نيز تا حدي
مرتفع گرديد و بدين ترتيب اولين فيبروسكوپ در سال 1957 به جامعه پزشكي عرضه شد .
در حال حاضر از آندوسكوپ ها نه تنها در درمان بيماري ها
و نه تنها در علم پزشكي بلكه در علم مكانيك ( ديدن اجزا و قطعات درون ماشين آلات
مختلف ) و باستان شناسي ( نگاه كردن به سازه هاي دروني كليساهاي قديمي با استفاده
از تلسكوپ آندوسكوپ ها ) نيز استفاده مي شود .
منابع
نور
در گذشته منبع نور مورد استفاده در آندوسكوپي ، لامپ
هاي تصوير تنگستن بودند كه بر سر تلسكوپ گذاشته شده و به داخل بدن فرستاده مي شد ،
چون اين لامپ ها از ابتدا به منظور خاص آندوسكوپي طراحي آن ها هدر مي رفت يا به
اصطلاح گم مي شد و دليل آن هم اين بود كه نقاط نوراني خروجي از لامپ (outpur
spot) از نظر اپتيكي با ناحيه فعال الياف فيبر نوري همخواني كافي
نداشتند . به علاوه نور لامپ هاي تنگستن زرد رنگ است و اين موضوع روي ظاهر رنگ
بافت تاثير مي گذارد كه اين پديده هم به نوبه خود مي تواند ظاهر منطقه ملتهب را
عوض كند .
منابع
نور با شدت پايين ( منابع نور آزمايشگاهي ) و منابع نور با شدت بالا
يك منبع نور استفاده شده براي آندوسكوپي بايستي شرايط
زير را دارا باشد .
1 ـ روشنائي كافي كه بتواند ميدان ديد را به خوبي روشن
كند و همچنين خلوص رنگ بالا كه از طريق آن بتوان به معاينات و جراحي هاي آندوسكوپي
در نقاط ظريف و حساس بدن پرداخت .
2 ـ تشعشع مادون قرمز كه منجر به انتقال حرارت تشعشعي
به داخل حفرات بدن مي شود تا حد امكان حداقل گردد ( اين تشعشعات ممكن است منجر به
سوختن بافت در محل تماس با آن شود )
3 ـ الكتريكي منابع تغيير مبدل ها بايستي از پرسنل اتاق عمل كاملا ايزوله شده باشند طوري كه هيچ
گونه ارتباطي در اين بين برقرار نباشد .
4 ـ فن هاي استفاده شده براي كاستن حرارت نبايستي حجم
خيلي زيادي از فضا را اشغال كنند طور كه باعث ايجاد اغتشاش (tubulence) و نويز و
سر و صداي اضافي بشوند .
با پيشرفت علم آندوسكوپي تقاضاي فرايند هايي براي
استفاده از منابع نور با شدت بالا صورت گرفت . اين منابع امروزه به طور وسيعي در
موارد زير استفاده مي شوند :
1 ) اعمال جراحي كه در آن ها از آندوسكوپي فيبرنوري از
نوع Flexble ( انعطاف پذير ) استفاده مي شود .
2 ) اعمال جراحي كه در آن ها از فيبر هاي نوري انعطاف
پذير با اتصالات مورد نياز براي مقاصد آموزشي استفاده مي شود .
3 ) كـاربردهاي مستند سازي كه ممكن است به صورت
سينماتوگرافي يا تلويزيوني باشد .
براي منابع نوري از لامپ هاي مختلفي مانند گزنون ،
كوارتز ، هالوژن ، بخار جيوه و غيره استفاده مي شود .
لامپ هاي هالوژن داراي توان 150 وات هستند و نور زدي
ايجاد مي كنند و براي حالت استفاده با چشمي مناسب هستند لامپ هاي metal ، تواني تا
حد 250 وات ايجاد مي كنند و نور آن ها سفيد است . لامپ هاي زنون توان در حدود 300
وات ايجاد مي كنند كه اين مورد آخر بيشتر در آندوسكوپي قفسه سينه و اطراف قلب كه
رگ هاي خوني فراواني وجود دارند استفاده مي شود . زيرا خون تيره رنگ بوده و براي ديدن
اين نواحي ، بايد از منبع نور با توان بالا استفاده شود .