فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه........................................ 1
تعريف امروزي الكالوئيد....................... 1
نقش هاي الكالوئيد در گياه.................... 2
محل بيوسنتز الكالوئيدها....................... 3
عوامل موثر بر ميزان الكالوئيد................ 3
طبقه بندي الكالوئيدها........................ 4
فاكتورهاي موثر بر مقدار الكالوئيد............ 7
انتقال الكالوئيدها........................... 8
ويژگي هاي برخي از الكالوئيدها................ 9
بيوسنتز الكالوئيدهاي تروپاني................. 10
بيوسنتز الكالوئيدهاي پيروليزيدين.............. 11
الكالوئيدهاي ايزوكوئينولين.................... 13
الكالوئيدهاي پوريني........................... 18
مقدمه:
الكالوئيدها متابوليت‌هاي پيچيده‌اي هستند كه
توسط گياهان توليد مي‌شوند و به حفاظت آنها در برابر آسيب‌ها كمك مي‌كنند.
الكالوئيدها مي‌توانند خواص دارويي و مخدر داشته باشند و با سمي باشند. مرگ سقراط
به علت استفاده از شوكران بود كه حاوي الكالوئيد كونين مي‌باشد. كلوپاترا عصاره
گياه هيوسياموس را براي زيبايي چهره‌اش استفاده مي‌كرد. مورفين اولين الكالوئيدي
بود كه شناسايي شد و همينطور اولين بار بود كه تركيب نيتروژن داري از گياه استخراج
شده بود كه قليايي بود.
تعريفي كه نخستين بار در خصوص الكالوئيد ارائه شده عبارت بود از:
تركيبي داراي ساختمان ملكولي پيچيده كه واجد يك اتم نيتروژن به عنوان بخشي از
سيستم هتروسايكليك باشند كه منشاء گياهي دارد و واجد خواص دارويي نيز باشد اما
بعدها مشاهده شد كه برخي الكالوئيدها مثل كلشي سين يا مزكالين داراي نيتروژن به
عنوان بخشي از سيستم هتروسايكليك نيستند و بدين ترتيب تعريف جديدي از الكالوئيد
ارائه شده كه عبارتست از: تركيبات آسيكليكي كه داراي نيتروژن در جايگاه اكسيداسيون
منفي هستند و در تعدادي از ارگانيسم‌هاي زنده وجود دارند.
تعريف امروزي الكالوئيد:
فرآوردهاي ثانويه متابوليسم گياهي هستند كه موادي
قليايي، داراي يك يا چند اتم، نيتروژن در حلقه هتروسيكل مي‌باشند و برخي به دلايل
اثرات فيزيولوژيكي خود مصرف پزشكي دارند.
تكامل (ديدگاه فيلوژني)
الكالوئيدها در گياهان پست وجود ندارد. (تالوفيت
ها) در قارچ‌ها الكالوئيدهاي واجد سولفور و انواع الكالوئيدهاي آنتي بيوتيكي
شناخته شده است. در نهانزادان آوندي خصوصاً دم اسبيان و پنجه گرگيان الكالوئيدها
وجود دارند. در بازدارندگان الكالوئيد افدرين در گياه ريش‌بزي و الكالوئيد تاكسول
در گياه سرخدار وجود دارد. در نهاندانگان دو لپه تيره‌هاي خشخاش، آلاله، سيب زميني
و زرشك غني از آلكالوئيد هستند و در تك لپه ها تيره هاي آلاله و نرگس.
نقش الكالوئيدها در گياه:
1) بدليل مزه تلخ و خاصيت سمي سبب محافظت
گياهان در برابر علفخوارها و پاتوژنها مي‌شوند.
2) داراي اثرات شبه هورموني هستند و مي‌توانند
تنظيم كننده رشد گياهان باشند. مثلاً نوروهيوسيامين اثر شبه پروژستروني دارد.
3) با جانشيني بجاي قلياهاي معدني موجب توازن
يوني شده و يا با جانشيني كاتيونهاي خاك باعث جذب آنيونها مي‌شوند.
4) بعنوان منبع ذخيره نيتروژن هستند، اما هنوز
اينكه در شرايط فقر نيتروژن خاك بتوانند وارد متابوليسم گياه شوند ثابت نشده است.
5) الكالوئيدها باعث از بين رفتن مواد زايد و
ازت داري كه محصولات جانبي متابوليسم گياهان هستند و ممكنست مضر باشند مي گردند.
6) موجب غير فعال شده راديكال آزاد اكسيژن مي‌گردند.
(بروسين و استريكنين)
در نواحي با تابش بالاي فرابنفش گياهان تجمع بالايي از الكالوئيدها
دارند.
7) برخي از الكالوئيدها جزء رنگيزه‌ها هستند و در
جذب حشرات به گرده افشاني كمك مي‌كنند. (پتريدين و بتالين)