این کتاب ماحصل گفتوگوهای اندیشهای و تاملات فلسفی این استاد فلسفه اخلاق با رسانههای داخلی و خارجی در هشت سال اخیر اقامت وی در خارج از کشور است که در آنجا به امر پژوهش و تدریس مباحث فلسفی اشتغال دارد. پانزدهمین کتاب دباغ در سه فصل «نواندیشی دینی»، «تاملات اگزیستانسیل» و «اخلاق، سیاست، فرهنگ» تنظیم شده است؛ آن چه در پی میآید معرفی این اثر به قلم خود نویسنده است.
به قلم نویسنده:
«به تماشا سوگند/ و به آغاز کلام/ و به پرواز کبوتر از ذهن/ واژهای در قفس است... / هر که با مرغ هوا دوست شود/ خوابش آرامترین خواب جهان خواهد بود/ آنکه نور از سر انگشت زمان برچیند/ میگشاید گره پنجرهها را با آه/ ...خانههاشان پر داوودی بود/ چشمشان را بستیم/ دستشان را نرساندیم به سر شاخه هوش/ جیبشان را پر عادت کردیم/ خوابشان را به صدای سفر آینهها آشفتیم»
پیش از این، روزگاری که ایران بودم، مجموعه گفتوگوها و مصاحبههایم طی چهار سال را، به همراه نوشتارهایی چند، تحت عنوان «در باب روشنفکری دینی و اخلاق» منتشر کردم.
کتاب پیش رو، دربرگیرنده گفتوگوهایم طی هشت سال اخیر است. هنگام خواندنِ مصاحبهها و ویرایش نهایی آنها، هم در حال و فضای زمان انتشار هر یک قرار میگرفتم، هم به اهمیت و رهگشاییِ روشِ «گفتوگوی سقراطی» بیش از گذشته پی بردم و ایمان آوردم. اکسیری روحنواز و دلانگیز در گفتوگویی که در آن طرفین به قواعدِ بازی عقلانی ملتزماند، یافت میشود که کمنظیر است.
در انتهای این سفر دراز آهنگِ معرفتی، هر یک از طرفین درجایی میایستند که از آنجا شروع نکرده بودند؛ که از یکدیگر آموخته و تلقی منقحتر و موجهتری از ایدهها و آراء خود یافتهاند. برخی از مواقع، معجزهای در گفتوگو رخ میدهد و صداهایی شنیده میشود و خوابهایی آشفته میگردد که چه بسا در خواندن مقاله و کتابی و یا گوش سپردن به سخنانِ سخنور ماهری محقق نشود و به دست نیاید.
صدای سفر آینهها مجموعه گفتوگوهایی است که طی سالیان متمادی با نگارنده این سطور انجام شده است. جهت تسهیل کار خواننده، به پیشنهاد ویراستار محترم، گفتوگوها در سه فصل گنجانده شدهاند؛
فصل اول، شامل مصاحبههایی است که طی این سالیان در حوزه «نواندیشی دینی» انجام شده و متضمنِ واکاوی ابعاد مختلف این پدیده و آراء شخصیتهای محوریِ این نحله در دهههای اخیر است.
فصل دوم، حاوی گفتگوییهایی است که سویههای وجودی و اگزیستانسیلِ پررنگی دارد و از احوال متلاطمِ گفتگو شونده پرده بر میگیرد.
فصل سوم، متکفلِ قلمروی اخلاق، سیاست و فرهنگ است و دربرگیرنده گفتوگوهایی که به مناسبتهای مختلف طی این سالیان در حوزههای یاد شده با نشریات و رسانههای داخل و خارج کشور انجام شده است. امیدوارم خواننده علاقهمند، از لابلای سطور گفتوگوهای یاد شده با نگاه نگارنده به موضوعات و مقولات متعددی که ما ایرانیانی را که در دهه آخر سده چهاردهم شمسی زندگی میکنیم، در چنبره خود احاطه کرده، به نیکی آشنا شوند. ناگفته نگذارم که تمام گفتوگوها، جهت قرار گرفتنِ در این مجموعه، بازخوانی و ویرایش شدهاند. همچنین، تا جایی که امکانپذیر بوده، نام گفتوگو کننده و محلّ انتشار در ابتدای گفتوگو آمده است.
«صدای سفر آینهها» گامی است در راستای اندیشیدن به مسائل پیرامونی به سبک سقراط و گفتوگو را برکشیدن و بانگ جرس را از دور شنیدن و «هیجانها را پرواز دادن» و «ریه را از ابدیت پر و خالی کردن» و از «پی آواز حقیقت» روان گشتن و پیوسته و آهسته قدم زدن و پیش رفتن و خسته نشدن و « بند کفش به انگشتهای نرم فراغت نگشودن» و «به روشنی اهتزاز خلوت اشیاء» سفر کردن و دچار شدن و صدای فاصلهها را شنیدن و به ادامه دادن، ادامه دادن و با خود زمزمه کردن:
بی نهایت حضرت است این بارگاه
صدر را بگذار، صدر توست راه