جریانهای ایدئولوژیکی که از قرن هجدهم شکل گرفته بود در نیمه اول قرن بیستم در اروپا به اوج خود رسید و به صورت ایسمهای گوناگون مانند مارکسیسم، ناسیونالیسم، سوسیالیسم و غیره متجلی گردید. بهرحال تحولات اخیر در کشورهای کمونیستی و سوسیالیستی نشان داد که در غرب و شاید هم در جهان ما پایان ایدئولوژی فرا رسیده باشد و یکی از بهترین عوامل آن پیچیده شدن بیش از پیش پدیده های عصر ماست که قالب های ساده ایدئولوژیکی توان تبیین آنها را ندارند.