یکی از معضلات فراگیر در کشورهایی که الگوهای نوین مدیریت سیاسی را تجربه میکنند، موضوع مدیریت تعارضات در سطوح مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. در این میان، چالشهای ناشی از تعارضات سیاسی و اجتماعی گاه اهمیت ویژهای مییابد؛ به نحوی که حوزههای فرهنگی نیز از آن بینصیب نمیماند و این تعارضات به زبان و یا در قالب واژگان، مفاهیم و یا زبان فرهنگی بیان میشود.
بسیاری از کشورهای پیرامون ما، بهخصوص کشورهایی که تجربه اندکی در استقلال سیاسی و مدیریتهای نوین دارند، به چنین معضلاتی دچار هستند. اگرچه چالشهای اجتماعی و سیاسی در حوزه انسجام ملی و ثبات سیاسی عوامل گوناگونی دارد، لکن یکی از علل ناکامی این کشورها، بیتجربگی و یا غفلت از روشهای حل و فصل تعارضات اجتماعی و سیاسی در سطوح نخبگان و تودهها است.
مجموعه مقالات حاضر، ضمن بررسی مفهومی و نظری موضوعاتی چون هویت قومی، هویت ملی، منازعات قومی، مدیریت منازعات و فرایندهای دولتسازی به بررسی تجربه مدیریت تعارضات و چالشهایی میپردازد که در برخی از کشورهای همسایه و منطقه همچون ترکیه، عراق و گرجستان در سیاستسازی و روند توسعه و پیشرفت این کشورها، مؤثر بودهاند.
نگرش جدید به تحلیل تحولات سیاسی در کشورهایی که مسائل و معضلات آنها به نحوی بر فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران به طور کلی یا بخشهایی از جمعیت آن به طور خاص اثرگذار است، میتواند در یافتن شیوههای حل و فصل تعارضات با بهرهگیری از تجربیات دیگران مؤثر باشد. اثر حاضر به دلیل کاربست چنین نگرشی در تحصیل مسائل مربوط به هویت ملی، دولتسازی و انسجام ملی، ویژگی متمایزی دارد و مطالعه آن برای دستاندرکاران و پژوهشگران حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی ایران میتواند مفید باشد.
فهرست مقالات:
پیشگفتار
نگاه استراتژیک به حوزه تمدن ایرانی؛ ضرورتها و امکانات/ افشین زرگر
هویت قومی و ملی؛ مروری بر برخی مفاهیم اساسی حل و فصل منازعات قومی و دولت-ملتسازی/ افشین زرگر و کاظمعلی آریانفر
بررسی مدیریت منازعات قومی در ترکیه/ علی محمدیان
چالشهای قومی در عراق/ انوش جعفری
گرجستان نمونهای از کشوری ناکام در مدیریت بحرانهای قومی/ محمدمهدی کوشا
بازنگری مفهومی مدیریت منازعات/ برگردان: اسماء صابری