همان طور که در مقدمه جلد اول ذکر شده است ، مجموعه " فلسفه تاریخ " درسهای استاد شهید آیه الله مطهری تحت همین عنوان در سالهای 1355 تا 1357 برای برخی از شاگردانشان بوده است که در منزل استاد ایراد می‏شده‏ است . در جلد اول ، بخشی از کتاب لذات فلسفه ویل دورانت و کتاب‏ تاریخ چیست ؟ اثر " ای ، اچ ، کار " مورد بحث قرار گرفت . در این‏ جلد بخشی از کتاب مارکس و مارکسیسم اثر آندره پی‏یتر تجزیه و تحلیل شده‏ است . همچون جلد اول گاهی یکی از شاگردان کنفرانس داده است که عین یا خلاصه آن به طور مشخص آورده شده است . این کتاب شامل سه بخش است . در بخش اول ریشه‏های فکری فلسفه مارکس‏ بررسی شده و تاثیرپذیری مارکس از هگل و فویرباخ مورد بحث قرار گرفته‏ است . در بخش دوم نظریه معروف مارکس به نام " مادیگرایی تاریخی " تحلیل شده و درباره تناقض میان این نظریه و منطق دیالکتیک و نیز درباره‏ تعدیل مارکس و انگلس در نظریه جبر اقتصادی سخن رفته است . بخش سوم‏ درباره پرکسیس یا فلسفه عمل است . در این بخش درباره رابطه میان انسان‏ و کار ، پراگماتیزم ، تعارض میان فلسفه عمل و جبر تاریخ و مسائل دیگری‏ بحث شده است.