عقیده بر این است که شهر ارومیه در هزاره دوم قبل از میلاد مسیح تأسیس شده‌است. از تل‌های متعدد در نزدیکی شهر (گوک تپه، دیگاله، ترمنی، احمد، سارالان، دیزه تپه و شمس حاجیان) تا به حال اشیای بسیار قدیمی به دست آمده‌است. ارومیه در اورارتوی باستانی قرار داشت (اواخر هزاره دوم قبل از میلاد-اوایل هزاره اول قبل از میلاد) که دارای ارتباطات زبانی با هوریان آناتولی بود ولی شدیداً تحت تأثیر آشوریان بود. درست زیر دریاچه ارومیه شهر و امارت منا قرار داشت، که در قرن هشتم با قدرت فزاینده آشور که سارگون شاه آن اورارتویی‌ها را در ۷۱۴ قبل از میلاد شکست داده بود، علیه اورارتو درآمد گرچه شاهان اورارتو تا قرن ۷ قبل از میلاد همچنان حضور داشتند.
عقیده بر این است که شهر ارومیه در هزاره دوم قبل از میلاد مسیح تأسیس شده‌است. ارومیه قبل از اسلام مرکز سلطنت مرکز سلطنت کلده و آشور بوده و نام شهر که مأخوذ از زبان کلدانی گواه بر این مدعا است. ساحل غربی دریاچه ارومیه تا سال ۳۸۷ در واقع به عنوان استان نور شیراکان یا استان شانزدهم ارمنستان بزرگ شناخته می‌شد. این شهر مدتی نیز تحت تسلط رومیان بوده‌است.