رویکرد دولتمردان قاجار به آموزش جدید، اصولاً نخبه گرایانه بود و از حد اعزام گروه های برگزیده ای از دانشجویان به اروپا و یا جذب گروه های برگزیده ای از جوانان برای تحصیل در دارالفنون، و برخی دیگر از مدارس تخصصی فراتر نرفت.
این گروه های برگزیده نیز غالباًمتعلق به پایتخت و گروه های اجتماعی نزدیک به حکومت بودند. تا ربع آخر سده سیزدهم هجری شمسی هیچ اقدامی از سوی دولت برای ایجاد و گسترش آموزش عمومی جدید صورت نگرفت. با وجود این ، در همان دوره، تلاش های فزاینده ای از سوی محافل غیر حکومتی برای تأسیس مدارس جدید در شهر های مختلف صورت گرفت.
پايه هاي نخستين نظام آموزشي امروز ما بيش از يك صد سال پيش و در دوره حكومت قاجار گذاشته شد .
در اين دوره بود كه بنيادهاي نظام آموزشي كهن اندك اندك و در رويارويي با روشنگران و طرفداران نظام نوين آموزشي در هم ريخت و سرانجام جاي خود را به نظام جديد آموزشي داد ؛ نظامي كه از آن زمان تاكنون با تغييراتي چند نظام آموزش رسمي ما را تشكيل مي دهد .
در اين جا به جايي و دگرگوني آموزشي ، كه چندان هم آسان صورت نگرفت ، عواملي چند موثر بود كه بررسي اين عوامل از جمله هدفهاي اصلي اين پژوهش است .