کتاب طلوع مشروطیت یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی مربوط به جنبش مشروطه در ایران است که به قلم مهدیقلی‌خان هدایت، ملقب به مخبرالسلطنه، نگاشته شده است. این کتاب روایت شخصی، تحلیلی و تاریخی یکی از رجال بلندپایه حکومت قاجار از دوران پرالتهاب پیش از مشروطه تا سال‌های نخستین پس از آن است. اهمیت کتاب بیش از هر چیز در این است که نویسنده خود در متن ماجراها حضور داشته و بسیاری از رویدادها را نه فقط از زبان دیگران، بلکه از منظر یک ناظر و بازیگر سیاسی روایت کرده است. مخبرالسلطنه با نثری رسمی و آمیخته به زبان اداری و سیاسی دوره قاجار، کوشیده است تصویری واقعی و بی‌پرده از آنچه در عرصه سیاست ایران می‌گذشت، ارائه دهد. او در جایگاه یک مقام دولتی، هم شاهد فساد، ناکارآمدی و استبداد در دربار قاجار بود و هم از نزدیک ضعف‌ها و اختلافات مشروطه‌خواهان را مشاهده می‌کرد. به همین دلیل، روایت او نه ستایش‌گرانه و یک‌سویه، بلکه آمیخته به نقد، تامل و گاه دلسوزی است. در این کتاب، مخبرالسلطنه با بی‌پروایی شخصیت‌ها، وقایع و ساختارها را تحلیل می‌کند و گاه از تصمیمات و عملکردهای خودش نیز انتقاد می‌کند. این صداقت، همراه با دانش عمیق تاریخی و تجربه‌ی سیاسی نویسنده، کتاب را به یکی از منابع مهم و دست‌اول تاریخ مشروطیت ایران تبدیل کرده است. هرچند نثر کتاب ممکن است برای خواننده امروزی دشوار باشد، اما ارزش تاریخی و محتوای غنی آن، مطالعه‌اش را برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران ضروری می‌سازد. طلوع مشروطیت نه تنها گزارشی از رویدادهای یک انقلاب است، بلکه بازتاب نگرانی‌ها، امیدها و کشمکش‌های نسلی است که در آستانه ورود به دنیای مدرن، میان سنت و تجدد، سلطنت و قانون، استبداد و آزادی سرگردان بود.