از مقدمه:
سلسله مقالاتی که در این مجموعه چاپ شده و دنباله اش (اگر عمری و فراغتی شد) در جلدی جداگانه چاپ خواهد شد، همگی در فاصله سالهای ۱۳۴۴ و ۱۳۶۴ نوشته شده است. سه مقاله اول درباره قتل اتابک را در عرض سالهای ۱۳۴۴۴۵ که هنوز در اروپا مشغول تحصیل بودم تنظیم کردم و به ایران فرستادم که هر سه به لطف و همت جناب دکتر پرویز ناتل خانلری در مجله سخن منتشر شد و بقیه در عرض سالهایی که در ایران بوده ام در مجلات مختلف علمی و پژوهشی کشور انتشار یافته است.
نخستین مقاله درباره قتل اتابک را پس از خواندن یادداشتی از محمود محمود که در جزء ضمایم کتاب فکر آزادی اثر دکتر فریدون آدمیت چاپ شده بود، تنظیم کردم و از نوشتنش غرضی جز روشن کردن بعضی نکات تاریخی که در آن یادداشت مانده مبهم بود نداشتم. اما قضیه دامنه پیدا کرد زیرا مرحوم سید حسن تقی زاده که در مقاله اول من اشاراتی به فعالیتهای سری ایشان در یکی از انجمنهای مخفی دوران مشروطیت شده بود، پا به میدان
مناقشه گذاشت و در ضمن نامه مفصلی (خطاب به مدیر مجله سخن)، اظهارات این بنده را که نوشته بودم تقی زاده در نقشه ترور اتابک دست داشته، یا اینکه لااقل از آن بیخبر نبوده است، از بیخ و بن تکذیب کرد و نوشت که از این جریان (قتل اتابک) بکلی بی اطلاع بوده است. تکذیب نامه تقی زاده منجر به نوشته شدن سومین مقاله من درباره قتل اتابک تحت عنوان «پاسخ به تقی زاده» گردید که متن کامل آن نیز در همین مجموعه چاپ شده است. سپس نویسنده محترم جناب دکتر یحیی ذکاء قدم همت پیش نهاد و با نقل صفحاتی چند از خاطرات منتشر نشده مرحوم شرف الدوله کلانتری که آنهم در مجله سخن منتشر شد، یک رشته اطلاعات اضافی در اختیار خوانندگان مجله مزبور گذاشت. بالاخره خاطرات مرحوم مستشار الدوله صادق، که یکی دو سال قبل به همت محقق عالی قدر ایرج افشار منتشر شد، جزئیاتی بیشتر در این زمینه بدست داد. همه این اسناد و نوشته ها در بخش اول این کتاب جمع آوری و چاپ شده اند و امیدواریم که قرار گرفتن آنها در کنار همدیگر (که کار تحقیق و مقایسه را آسانتر می سازد) وسیله ای گرد تا محققان آینده کشور بتوانند درباره این حادثه تاریخی بهتر و جامعتر اظهار نظر کنند...